Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 359
Поиск по словарям
БӨКРӘНЛӘҮ
5. кусм. Ауыр тәьҫир, баҫым, ҡыҫым менән еңеү; бирештереү. □ Сгибать, ломать. Ауырлыҡтар бөкләй. ■ Ирҙәр ауҙы, әзмәуерҙәй ирҙәр, егерменсе быуат бөкләне. Р. Назаров.
БӨКМӘ и. диал. ҡар. бөккән. Бөкмә бешереу.
БӨКМӘ ҠАШЫҠ (ҡашығы) и. диал. ҡар. һөҙгөс I.
БӨКӨ [төрки сығанаҡлы бөк-] (Р.: пробка; И.: plug; T.: tıkaç) и.
1. Тығын. □ Пробка, затычка; втулка. Мискә бөкөһө. Бөкө тығыу. Бөкөһөн алыу. Термостың бөкөһөн асҡас, танауға ҡайнар сәйҙең хуш еҫе бәрелде. ■ Уҡты уҙенең яртыһы оҙонлоғондағы ағастан эшләнгән сәп көпшәһенән тура уткәреп, артындағы еңелсә генә тығылған бөкөһөн төрттөрөп төшөрөргә кәрәк. Ғ. Ибраһимов.
2. диал. Йомортҡа, май ҡушып, иҙеп, ваҡ-ваҡ йоморса итеп бешерелгән ҡамыр ашы. □ Сдобные булочки. Бөкө бешереу. Тәмле бөкөләр. Бөкө ашау.
БӨКӨРӨЙ (Р: творожные вареники; И.: curd dumpling; T: peynirli börek) и. диал.
1. Эремсек билмәне; сүсбәрә. □ Творожные вареники. Бөкөрөй яһау. Бөкөрөй ҡамыры. Бөкөрөй ашау.
2. Малдың үпкә-бауырынан тапап бешерелгән бәлеш. □ Ливерный пирог. Бөкөрөйгә упкә-бауыр бешереу. Бөкөрөй ашау. Бөкөрөй-ҙәр менән һыйлау.
БӨКӨРӨШ и. диал. ҡар. керәндил. Бө-көрөш һатып алыу. Бөкөрөш ашау. Бөкөрөш менән сәй эсеу.
БӨКӨС (Р: горбатый; И.: humpbacked; T: kamburlu) с. диал.
Бөкрө, көмрө. □ Горбатый, сутулый. Бөкөс ҡарт. Бөкөс ҡарсыҡ.
БӨКӨСЛӘНЕҮ (бөкөслән-) ҡ. ҡар. бөкрәйеү. Бөкөсләнеп бөткән ҡарт. Әбей бөкөсләнеп киткән.
БӨКӨ ШАЛҠАН и. диал. ҡар. керән. Бөкө шалҡан япрағы. Бөкө шалҡан тамы
ры. Ҡыяр тоҙлағанда бөкө шалҡан тамыры һалаһың.
БӨКРӨ I [боронғо төрки букуруг/буку-рэг < бөк-] (Р: сутулый, горбатый; И.: roundshouldered; T: kamburlu) с.
Арҡаһы сыҡҡан; көмрө. □ Сутулый; горбатый. Бөкрө арҡа. Бөкрө ҡарсыҡ. Бөкрө ҡарт. ■ [Булат:] Булмаҫ яуға бөкрө билле ир тыуған, тигәне шулдыр инде. Р. Сол-тангәрәев. • Бөлгән илгә бөкрө билле бей килә. Әйтем.
БӨКРӨ II (Р: горб; И.: hump; T: kambur) и.
Арҡаның сурайып сыҡҡан ере. □ Горб. Ҡарсыҡтың бөкрөһө тағы ла нығыраҡ сығып киткән.
БӨКРӘЙЕҮ (бөкрәй-) (Р: горбиться, сутулиться; И.: stoop; T: kamburlaşmak) ҡ.
1. Бөкрөгә әйләнеү; бөкрө булыу; бөксәйеү. □ Горбиться, сутулиться; становиться сутулым. Бөкрәйгән ҡарт. Ауырыуҙан бөкрәйеп ҡалыу. ■ «Ҡайҙан килдең? Кем балаһы булаһың?» — тип һораны ҡарсыҡ, бөкрәйгән билен саҡ-саҡ яҙып. 3. Ураҡсин.
2. Алға табан бөгөлөү; эйелеү. □ Сутулиться. Бөкрәйеп атлау. Бөкрәйеп йөрөу. Уҡығанда бөкрәйеп ултырма, бөкрө булып ҡалаһың.
БӨКРӘЙТЕҮ (бөкрәйт ) (Р: сутулить, горбить; И.: make stoop; T.: kamburlatmak) ҡ.
1. Бөкрө итеү; көмрәйтеү. □ Сутулить, горбить. Бил бөкрәйтеп ауыр эштә йөрөу. ■ Бил бөкрәйтеп тоҙло тирен һыҡҡан бабам минең бында кумелгән. Ә. Атнабаев.
2. кусм. Хәлде, дарманды алыу; бөгөү.
□ Сгибать, ломать. Кешеләрҙе ҡайғы бөкрәйтә. Ауырлыҡтар бөкрәйтә шул.
БӨКРӘНЛӘҮ (бөкрәнлә-) (Р: горбиться, сутулиться; И.: hunch up; T.: kamburlaşmak) ҡ.
1. Арҡаны, билде яҙмай, бөкрө хәлдә тотоу; бөксәнләү. □ Горбиться, сутулиться. Был ҡарт та бөкрәнләп йөрөй башлаған.
2. кусм. Баш күтәрмәй эшләү; бөксәнләү.
□ Работать не разгибая спины. Мин дә инде
359
5. кусм. Ауыр тәьҫир, баҫым, ҡыҫым менән еңеү; бирештереү. □ Сгибать, ломать. Ауырлыҡтар бөкләй. ■ Ирҙәр ауҙы, әзмәуерҙәй ирҙәр, егерменсе быуат бөкләне. Р. Назаров.
БӨКМӘ и. диал. ҡар. бөккән. Бөкмә бешереу.
БӨКМӘ ҠАШЫҠ (ҡашығы) и. диал. ҡар. һөҙгөс I.
БӨКӨ [төрки сығанаҡлы бөк-] (Р.: пробка; И.: plug; T.: tıkaç) и.
1. Тығын. □ Пробка, затычка; втулка. Мискә бөкөһө. Бөкө тығыу. Бөкөһөн алыу. Термостың бөкөһөн асҡас, танауға ҡайнар сәйҙең хуш еҫе бәрелде. ■ Уҡты уҙенең яртыһы оҙонлоғондағы ағастан эшләнгән сәп көпшәһенән тура уткәреп, артындағы еңелсә генә тығылған бөкөһөн төрттөрөп төшөрөргә кәрәк. Ғ. Ибраһимов.
2. диал. Йомортҡа, май ҡушып, иҙеп, ваҡ-ваҡ йоморса итеп бешерелгән ҡамыр ашы. □ Сдобные булочки. Бөкө бешереу. Тәмле бөкөләр. Бөкө ашау.
БӨКӨРӨЙ (Р: творожные вареники; И.: curd dumpling; T: peynirli börek) и. диал.
1. Эремсек билмәне; сүсбәрә. □ Творожные вареники. Бөкөрөй яһау. Бөкөрөй ҡамыры. Бөкөрөй ашау.
2. Малдың үпкә-бауырынан тапап бешерелгән бәлеш. □ Ливерный пирог. Бөкөрөйгә упкә-бауыр бешереу. Бөкөрөй ашау. Бөкөрөй-ҙәр менән һыйлау.
БӨКӨРӨШ и. диал. ҡар. керәндил. Бө-көрөш һатып алыу. Бөкөрөш ашау. Бөкөрөш менән сәй эсеу.
БӨКӨС (Р: горбатый; И.: humpbacked; T: kamburlu) с. диал.
Бөкрө, көмрө. □ Горбатый, сутулый. Бөкөс ҡарт. Бөкөс ҡарсыҡ.
БӨКӨСЛӘНЕҮ (бөкөслән-) ҡ. ҡар. бөкрәйеү. Бөкөсләнеп бөткән ҡарт. Әбей бөкөсләнеп киткән.
БӨКӨ ШАЛҠАН и. диал. ҡар. керән. Бөкө шалҡан япрағы. Бөкө шалҡан тамы
ры. Ҡыяр тоҙлағанда бөкө шалҡан тамыры һалаһың.
БӨКРӨ I [боронғо төрки букуруг/буку-рэг < бөк-] (Р: сутулый, горбатый; И.: roundshouldered; T: kamburlu) с.
Арҡаһы сыҡҡан; көмрө. □ Сутулый; горбатый. Бөкрө арҡа. Бөкрө ҡарсыҡ. Бөкрө ҡарт. ■ [Булат:] Булмаҫ яуға бөкрө билле ир тыуған, тигәне шулдыр инде. Р. Сол-тангәрәев. • Бөлгән илгә бөкрө билле бей килә. Әйтем.
БӨКРӨ II (Р: горб; И.: hump; T: kambur) и.
Арҡаның сурайып сыҡҡан ере. □ Горб. Ҡарсыҡтың бөкрөһө тағы ла нығыраҡ сығып киткән.
БӨКРӘЙЕҮ (бөкрәй-) (Р: горбиться, сутулиться; И.: stoop; T: kamburlaşmak) ҡ.
1. Бөкрөгә әйләнеү; бөкрө булыу; бөксәйеү. □ Горбиться, сутулиться; становиться сутулым. Бөкрәйгән ҡарт. Ауырыуҙан бөкрәйеп ҡалыу. ■ «Ҡайҙан килдең? Кем балаһы булаһың?» — тип һораны ҡарсыҡ, бөкрәйгән билен саҡ-саҡ яҙып. 3. Ураҡсин.
2. Алға табан бөгөлөү; эйелеү. □ Сутулиться. Бөкрәйеп атлау. Бөкрәйеп йөрөу. Уҡығанда бөкрәйеп ултырма, бөкрө булып ҡалаһың.
БӨКРӘЙТЕҮ (бөкрәйт ) (Р: сутулить, горбить; И.: make stoop; T.: kamburlatmak) ҡ.
1. Бөкрө итеү; көмрәйтеү. □ Сутулить, горбить. Бил бөкрәйтеп ауыр эштә йөрөу. ■ Бил бөкрәйтеп тоҙло тирен һыҡҡан бабам минең бында кумелгән. Ә. Атнабаев.
2. кусм. Хәлде, дарманды алыу; бөгөү.
□ Сгибать, ломать. Кешеләрҙе ҡайғы бөкрәйтә. Ауырлыҡтар бөкрәйтә шул.
БӨКРӘНЛӘҮ (бөкрәнлә-) (Р: горбиться, сутулиться; И.: hunch up; T.: kamburlaşmak) ҡ.
1. Арҡаны, билде яҙмай, бөкрө хәлдә тотоу; бөксәнләү. □ Горбиться, сутулиться. Был ҡарт та бөкрәнләп йөрөй башлаған.
2. кусм. Баш күтәрмәй эшләү; бөксәнләү.
□ Работать не разгибая спины. Мин дә инде
359