Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 366
Поиск по словарям
БӨРЛӨГӘН
БӨРЛӨГӘН [боронғо төрки бур-лу-гән ‘бөрлөгән’] и. бот.
1. ҡар. ҡара бөрлөгән. Бөрлөгән ашау. Бөрлөгән емеше. Тәмле бөрлөгән.
2. ҡар. ҡыҙыл бөрлөгән. Бөрлөгән йыйыу. Бөрлөгән япрағы. Бөрлөгән ҡайнатмаһы.
БӨРЛӨГӘНЛЕ (Р.: с ежевикой или костяникой; И.: blackberry; T.: böğürtlenli) c.
Бөрлөгәне булған. □ С ежевикой или костяникой. Бөрлөгәнле һауыт. Бөрлөгәнле туғай. Бөрлөгәнле ҡайнатма ашау.
БӨРЛӨГӘНЛЕК (бөрлөгәнлеге) (Р.: место, изобилующее ежевикой или костяникой.; И.: blackberry; T.: böğürtlenlik) и.
Бөрлөгән күп үҫкән урын. □ Место, изобилующее ежевикой или костяникой. Бөр-лөгәнлеккә барып сығыу. Баҡса артында ғына бөрлөгәнлек бар.
БӨРЛӘНТИН [рус. бриллиантин < фр. brillant} (Р: бриллиантин; И.: brilliantine; Т.: briyantin) и.
Үҙенән сыҡҡан ваҡ-ваҡ ҡына күберсекле йоҡа йылтыр тауар. □ Бриллиантин. Бөрләнтиндән кулдәк.
БӨРЛӘТӘҮ (Р: зоб птицы; И.: crop; Т.: kursak) и.
Ҡош-ҡорттоң ашҡаҙаны. □ Зоб (птицы). Ҡаҙ бөрләтәуе. Өйрәк бөрләтәуе. Бөрләтәу бешереу.
БӨРМӘ I (Р: сборка; И.: fold; T.: büzgü) и.
1. Кейемдең бөрөп, йыйырып теккән урыны. □ Сборка, складка. Кулдәк бөрмәһе. Бөрмә һалыу.
2. Кейемдең йәки бүтән нәмәнең бау үткәреп бөрөлгән ере. □ Рубец (для продёргивания шнура, резинки). Салбар бөрмәһе. ■ Ҡыяла торғас, бер заман дөбөр-шатыр кук кукрәне лә ҡойоп ямғыр яуырға кереште; малайҙарҙың әлеге бәрҙе ҡайғыһы китте, бер ҡулына шешкә теҙелгән балыҡтарын, икенсе ҡулдары менән һыуланып ауырайыуҙан төшөп барған ыштан бөрмәләрен тотоп, ауылға ҡарай йугерҙеләр. Н. Мусин.
БӨРМӘ II (Р: сборчатый; И.: with folds; T.: büzgülü) с.
Бөрөп, йыйырып тегелгән. □ Сборчатый, со сборками, со складками. Бөрмә итәк. Бөрмә билле кулдәк.
БӨРМӘБАШ с. диал. ҡар. бөрмә башлы.
Бөрмәбаш ҡыйыҡ.
БӨРМӘ БАШЛЫ (Р: с четырёхскатной крышей; И.: pyramidal; T.: dört yamaçlı çatı) c.
Дүрт яҡлап ябылған (өй ҡыйығына ҡарата). □ Четырёхскатный (о крыше). Бөрмә башлы өй төҙөу.
БӨРМӘ ДЕГӘНӘК (дегәнәге) и. бот. диал. ҡар. бөргәк 1,2.
БӨРМӘК (бөрмәге) (Р: прицепник; И.: burdock species; T.: dulavratotu türü) и. бот. диал.
Сусҡа дегәнәге. □ Прицепник (лат. Coucalis). Бөрмәк япрағы.
БӨРМӘКӘЙ I (Р: подмаренник; И.: bedstraw; T.: yoğurt otu) и. бот.
Быуын-быуындан уратып сыҡҡан ваҡ япраҡлы, ойҡаш-ойҡаш аҡ, ал, һары сәскәле, йөнтәҫ ҡуш орлоҡло болон үләне. □ Подмаренник (лат. Galium). Бөрмәкәй япрағы. Бөрмәкәй сәскәһе.
БӨРМӘКӘЙ II и. бот. диал. ҡар. сырмалсыҡ I.
БӨРМӘ ҠЫЙЫҠЛЫ с. ҡар. бөрмә башлы. Бөрмә ҡыйыҡлы өй.
БӨРМӘЛЕ (Р: сборчатый; И.: folded; Т.: bürülmüş) с.
Бөрмәләп тегелгән. □ Сборчатый, со сборками; складчатый. Бөрмәле кулдәк. Бөрмәле конструкциялар. ■ Алтынбай уның [Насирҙың] яурындары төшә биргән мыҡты кәуҙәһенә, өҫтөндәге ярым ҡаҙаҡса, ярым башҡортса кейеменә куҙ һалды: башында елкәһе ҡаплаулы ҡаҙаҡ көләпәрәһе, яғаһыҙ кулдәк, бөрмәле салбар. 3. Ураҡсин.
БӨРМӘ ЛӘН Д EPEY (бөрмәләндер-) ҡ. ҡар. бөрмәләү. Бөрмәләндереп тегелгән тун.
БӨРМӘЛӘНЕҮ (бөрмәлән-) ҡ. төш. ҡар. бөрмәләү, страд, от бөрмәләү. Кулдәге бөрмәләнеп тегелгән.
БӨРМӘЛӘҮ (бөрмәлә-) (Р: сборить;
И.: fold; T.: büzmek) ҡ.
366
БӨРЛӨГӘН [боронғо төрки бур-лу-гән ‘бөрлөгән’] и. бот.
1. ҡар. ҡара бөрлөгән. Бөрлөгән ашау. Бөрлөгән емеше. Тәмле бөрлөгән.
2. ҡар. ҡыҙыл бөрлөгән. Бөрлөгән йыйыу. Бөрлөгән япрағы. Бөрлөгән ҡайнатмаһы.
БӨРЛӨГӘНЛЕ (Р.: с ежевикой или костяникой; И.: blackberry; T.: böğürtlenli) c.
Бөрлөгәне булған. □ С ежевикой или костяникой. Бөрлөгәнле һауыт. Бөрлөгәнле туғай. Бөрлөгәнле ҡайнатма ашау.
БӨРЛӨГӘНЛЕК (бөрлөгәнлеге) (Р.: место, изобилующее ежевикой или костяникой.; И.: blackberry; T.: böğürtlenlik) и.
Бөрлөгән күп үҫкән урын. □ Место, изобилующее ежевикой или костяникой. Бөр-лөгәнлеккә барып сығыу. Баҡса артында ғына бөрлөгәнлек бар.
БӨРЛӘНТИН [рус. бриллиантин < фр. brillant} (Р: бриллиантин; И.: brilliantine; Т.: briyantin) и.
Үҙенән сыҡҡан ваҡ-ваҡ ҡына күберсекле йоҡа йылтыр тауар. □ Бриллиантин. Бөрләнтиндән кулдәк.
БӨРЛӘТӘҮ (Р: зоб птицы; И.: crop; Т.: kursak) и.
Ҡош-ҡорттоң ашҡаҙаны. □ Зоб (птицы). Ҡаҙ бөрләтәуе. Өйрәк бөрләтәуе. Бөрләтәу бешереу.
БӨРМӘ I (Р: сборка; И.: fold; T.: büzgü) и.
1. Кейемдең бөрөп, йыйырып теккән урыны. □ Сборка, складка. Кулдәк бөрмәһе. Бөрмә һалыу.
2. Кейемдең йәки бүтән нәмәнең бау үткәреп бөрөлгән ере. □ Рубец (для продёргивания шнура, резинки). Салбар бөрмәһе. ■ Ҡыяла торғас, бер заман дөбөр-шатыр кук кукрәне лә ҡойоп ямғыр яуырға кереште; малайҙарҙың әлеге бәрҙе ҡайғыһы китте, бер ҡулына шешкә теҙелгән балыҡтарын, икенсе ҡулдары менән һыуланып ауырайыуҙан төшөп барған ыштан бөрмәләрен тотоп, ауылға ҡарай йугерҙеләр. Н. Мусин.
БӨРМӘ II (Р: сборчатый; И.: with folds; T.: büzgülü) с.
Бөрөп, йыйырып тегелгән. □ Сборчатый, со сборками, со складками. Бөрмә итәк. Бөрмә билле кулдәк.
БӨРМӘБАШ с. диал. ҡар. бөрмә башлы.
Бөрмәбаш ҡыйыҡ.
БӨРМӘ БАШЛЫ (Р: с четырёхскатной крышей; И.: pyramidal; T.: dört yamaçlı çatı) c.
Дүрт яҡлап ябылған (өй ҡыйығына ҡарата). □ Четырёхскатный (о крыше). Бөрмә башлы өй төҙөу.
БӨРМӘ ДЕГӘНӘК (дегәнәге) и. бот. диал. ҡар. бөргәк 1,2.
БӨРМӘК (бөрмәге) (Р: прицепник; И.: burdock species; T.: dulavratotu türü) и. бот. диал.
Сусҡа дегәнәге. □ Прицепник (лат. Coucalis). Бөрмәк япрағы.
БӨРМӘКӘЙ I (Р: подмаренник; И.: bedstraw; T.: yoğurt otu) и. бот.
Быуын-быуындан уратып сыҡҡан ваҡ япраҡлы, ойҡаш-ойҡаш аҡ, ал, һары сәскәле, йөнтәҫ ҡуш орлоҡло болон үләне. □ Подмаренник (лат. Galium). Бөрмәкәй япрағы. Бөрмәкәй сәскәһе.
БӨРМӘКӘЙ II и. бот. диал. ҡар. сырмалсыҡ I.
БӨРМӘ ҠЫЙЫҠЛЫ с. ҡар. бөрмә башлы. Бөрмә ҡыйыҡлы өй.
БӨРМӘЛЕ (Р: сборчатый; И.: folded; Т.: bürülmüş) с.
Бөрмәләп тегелгән. □ Сборчатый, со сборками; складчатый. Бөрмәле кулдәк. Бөрмәле конструкциялар. ■ Алтынбай уның [Насирҙың] яурындары төшә биргән мыҡты кәуҙәһенә, өҫтөндәге ярым ҡаҙаҡса, ярым башҡортса кейеменә куҙ һалды: башында елкәһе ҡаплаулы ҡаҙаҡ көләпәрәһе, яғаһыҙ кулдәк, бөрмәле салбар. 3. Ураҡсин.
БӨРМӘ ЛӘН Д EPEY (бөрмәләндер-) ҡ. ҡар. бөрмәләү. Бөрмәләндереп тегелгән тун.
БӨРМӘЛӘНЕҮ (бөрмәлән-) ҡ. төш. ҡар. бөрмәләү, страд, от бөрмәләү. Кулдәге бөрмәләнеп тегелгән.
БӨРМӘЛӘҮ (бөрмәлә-) (Р: сборить;
И.: fold; T.: büzmek) ҡ.
366