Академический словарь башкирского языка. Том II. Страница 372
Поиск по словарям
БӨТЛӨК
БӨТЛӨК II а. диал. ҡар. бөтә. Бөтлөк ерҙә ҡоролоҡ булған.
БӨТЛӘҮ (Р.: место спячки рыб; И.: fishes’ hibernating place; T.: balıkların uyuduğu yer) и. диал.
Балык ятыуы. □ Место спячки рыб. Бот-ләугә мурҙа ҡуйҙым әле. Бөтләуҙә балыҡ тотоу.
БӨТМӨР (Р.: аккуратный; И.: exact; punctual; T.: dakik) с.
1. Эште ентекләп, урын-еренә еткереп эшләүсән. □ Аккуратный, пунктуальный. Ботмөр ҡыҙ. Бөтмөр халыҡ.
2. һәр яҡтан етеш, бай. □ Состоятельный, обеспеченный; аккуратный. Бөтмөр йорт. Бөтмөр ауыл.
БӨТМӨРЛӨ с. диал. ҡар. бөтмөр. Бөтмөрлө хужа.
БӨТМӨРЛӨК (бөтмөрлөгө) (Р: аккуратность; И.: neatness; T.: özen) и.
Бөтмөр булыу. П Аккуратность, опрятность. Бөтмөрлөгөнә иҫем китә.
БӨТМӨРЛӘҮ (бөтмөрлә-) (Р: делать аккуратно; И.: do smth. punctually; T.: özenle yapmak) ҡ.
Ентекләп, урын-еренә еткереү. □ Делать что-л. аккуратно. Егет бөтә эште бөтмөрләп эшләй.
БӨТМӨШ (Р: натура; И.: nature; T.: öz) и.
Бөтә булған тәбиғи сифат (эйл. ф. ҡулланыла); булмыш. □ Натура, характер, природа. Бөтмөшө менән әсәһе.
БӨТМӘРСЕК (бөтмәрсеге) и. бот. диал. ҡар. ҡуянтубыҡ. Яҙ көнө бөтмәрсек ҡаҙып ашай торғайныҡ.
БӨТМӘҪ (Р: неиссякаемый; И/ inexhaustible; T.: tükenmez) с.
Бик күп; бөткөһөҙ. □ Неиссякаемый, неисчерпаемый, неистощимый. Бөтмәҫ дәрт. Бөтмәҫ көс. Бөтмәҫ ҡыуаныс. ■ Башҡортостан ере, тауҙары ла, ер аҫты ла бөтмәҫ хазина. Р. Ниғмәтуллин.
БӨТМӘҪ-ТӨКӘНМӘҪ (Р: нескончае мый; И.: never-ending; T.: bitmez tükenmez) с.
Иге-сиге юҡ, сиктән тыш күп; иҫәпһеҙ-хисапһыҙ. □ Нескончаемый, неиссякаемый, неисчерпаемый, неистощимый. Бөтмәҫ-төкәнмәҫ эш. Бөтмәҫ-төкәнмәҫ байрам. Бөтмәҫ-төкәнмәҫ куңел асыу.
БӨТНӨК (бөтнөгө) (Р: мята; И.: mint;
T.: папе) и.
Медицинала, парфюмерияла, кондитер эшендә ҡулланыла торған хуш еҫле үлән.
□ Мята. / Мятный (лат. Mentha). Бөтнөк майы. Ҡыр бөтнөгө. Урман бөтнөгө. Болон бөтнөгө. Һыу бөтнөгө.
БӨТНӨКЛӨ (Р: мятный; И.: minty; Т.: naneli) с.
Бөтнөк ҡушылған, бөтнөк ҡушып эшләнгән. □ Мятный, с мятой. Бөтнөклө сәй. Бөтнөклө теш пастаһы.
БӨТӨЙЛӘҮ (бөтөйлә-) (Р: делать треугольным; И.: make triangular; T.: üçgen şeklinde yapmak) ҡ. диал.
Өсмөйөшләү, өсмөйөшлө итеү. □ Делать треугольным. Бөтөйләп төргән.
БӨТӨК а. диал. ҡар. бөтә. Бөтөк ауыл. Бөтөк халыҡ. Бөтөк ил.
БӨТӨКӘ с. диал. ҡар. ҡыҫыҡ I. Бөтөкә генә куҙле ҡыҙ.
БӨТӨЛӨҮ (бөтөл-) ҡ. эйһ. ф. ҡар. бөтөү. Йонсоп бөтөлдө. Һағынып бөтөлдө.
БӨТӨМ (Р: концовка; И.: ending; Т.: sonuç) и.
1. Әҫәрҙең һуңғы, йомғаҡлау өлөшө.
□ Концовка. Романдың бөтөмө.
2. ҡар. ос 3. Эштең бөтөмө. Һуҙҙең бөтөмө.
БӨТӨН I [дөйөм төрки бутун, будун ‘барлыҡ, бөтөн; ил’] (Р: целый; И.: unbroken; T.: bütün) с.
1. Күләме, дәүмәле кәмемәгән; теүәл.
□ Целый, нетронутый, непочатый. Бөтөн кәбән. Бөтөн май. Бөтөн картуф. Бөтөн ағас. Бөтөн гәзит.
2. Туҙған, тишелгән, зарарланған ере юҡ; туҙмаған, төҙөк. □ Единый, цельный, целостный. Йорт-ҡураһы бөтөн.
372
БӨТЛӨК II а. диал. ҡар. бөтә. Бөтлөк ерҙә ҡоролоҡ булған.
БӨТЛӘҮ (Р.: место спячки рыб; И.: fishes’ hibernating place; T.: balıkların uyuduğu yer) и. диал.
Балык ятыуы. □ Место спячки рыб. Бот-ләугә мурҙа ҡуйҙым әле. Бөтләуҙә балыҡ тотоу.
БӨТМӨР (Р.: аккуратный; И.: exact; punctual; T.: dakik) с.
1. Эште ентекләп, урын-еренә еткереп эшләүсән. □ Аккуратный, пунктуальный. Ботмөр ҡыҙ. Бөтмөр халыҡ.
2. һәр яҡтан етеш, бай. □ Состоятельный, обеспеченный; аккуратный. Бөтмөр йорт. Бөтмөр ауыл.
БӨТМӨРЛӨ с. диал. ҡар. бөтмөр. Бөтмөрлө хужа.
БӨТМӨРЛӨК (бөтмөрлөгө) (Р: аккуратность; И.: neatness; T.: özen) и.
Бөтмөр булыу. П Аккуратность, опрятность. Бөтмөрлөгөнә иҫем китә.
БӨТМӨРЛӘҮ (бөтмөрлә-) (Р: делать аккуратно; И.: do smth. punctually; T.: özenle yapmak) ҡ.
Ентекләп, урын-еренә еткереү. □ Делать что-л. аккуратно. Егет бөтә эште бөтмөрләп эшләй.
БӨТМӨШ (Р: натура; И.: nature; T.: öz) и.
Бөтә булған тәбиғи сифат (эйл. ф. ҡулланыла); булмыш. □ Натура, характер, природа. Бөтмөшө менән әсәһе.
БӨТМӘРСЕК (бөтмәрсеге) и. бот. диал. ҡар. ҡуянтубыҡ. Яҙ көнө бөтмәрсек ҡаҙып ашай торғайныҡ.
БӨТМӘҪ (Р: неиссякаемый; И/ inexhaustible; T.: tükenmez) с.
Бик күп; бөткөһөҙ. □ Неиссякаемый, неисчерпаемый, неистощимый. Бөтмәҫ дәрт. Бөтмәҫ көс. Бөтмәҫ ҡыуаныс. ■ Башҡортостан ере, тауҙары ла, ер аҫты ла бөтмәҫ хазина. Р. Ниғмәтуллин.
БӨТМӘҪ-ТӨКӘНМӘҪ (Р: нескончае мый; И.: never-ending; T.: bitmez tükenmez) с.
Иге-сиге юҡ, сиктән тыш күп; иҫәпһеҙ-хисапһыҙ. □ Нескончаемый, неиссякаемый, неисчерпаемый, неистощимый. Бөтмәҫ-төкәнмәҫ эш. Бөтмәҫ-төкәнмәҫ байрам. Бөтмәҫ-төкәнмәҫ куңел асыу.
БӨТНӨК (бөтнөгө) (Р: мята; И.: mint;
T.: папе) и.
Медицинала, парфюмерияла, кондитер эшендә ҡулланыла торған хуш еҫле үлән.
□ Мята. / Мятный (лат. Mentha). Бөтнөк майы. Ҡыр бөтнөгө. Урман бөтнөгө. Болон бөтнөгө. Һыу бөтнөгө.
БӨТНӨКЛӨ (Р: мятный; И.: minty; Т.: naneli) с.
Бөтнөк ҡушылған, бөтнөк ҡушып эшләнгән. □ Мятный, с мятой. Бөтнөклө сәй. Бөтнөклө теш пастаһы.
БӨТӨЙЛӘҮ (бөтөйлә-) (Р: делать треугольным; И.: make triangular; T.: üçgen şeklinde yapmak) ҡ. диал.
Өсмөйөшләү, өсмөйөшлө итеү. □ Делать треугольным. Бөтөйләп төргән.
БӨТӨК а. диал. ҡар. бөтә. Бөтөк ауыл. Бөтөк халыҡ. Бөтөк ил.
БӨТӨКӘ с. диал. ҡар. ҡыҫыҡ I. Бөтөкә генә куҙле ҡыҙ.
БӨТӨЛӨҮ (бөтөл-) ҡ. эйһ. ф. ҡар. бөтөү. Йонсоп бөтөлдө. Һағынып бөтөлдө.
БӨТӨМ (Р: концовка; И.: ending; Т.: sonuç) и.
1. Әҫәрҙең һуңғы, йомғаҡлау өлөшө.
□ Концовка. Романдың бөтөмө.
2. ҡар. ос 3. Эштең бөтөмө. Һуҙҙең бөтөмө.
БӨТӨН I [дөйөм төрки бутун, будун ‘барлыҡ, бөтөн; ил’] (Р: целый; И.: unbroken; T.: bütün) с.
1. Күләме, дәүмәле кәмемәгән; теүәл.
□ Целый, нетронутый, непочатый. Бөтөн кәбән. Бөтөн май. Бөтөн картуф. Бөтөн ағас. Бөтөн гәзит.
2. Туҙған, тишелгән, зарарланған ере юҡ; туҙмаған, төҙөк. □ Единый, цельный, целостный. Йорт-ҡураһы бөтөн.
372