Академический словарь башкирского языка. Том III. Страница 109
Поиск по словарям
вольт
Волость комитеты. □ Волком (волостной комитет). Волком секретары.
ВОЛКОМОЛ [рус. волостной комсомольский комитет} (Р.: волкомол; И.: volost Komsomol committee; T.: cemaat gençler komitesi) и. иҫк.
Комсомолдың волость комитеты. □ Волкомол (волостной комсомольский комитет). ■ Ҡағыҙ яҙа беҙгә волкомол: наҙанлыҡтар беҙгә тиң тугел. Ғ. Мәсғүт.
ВОЛОКИТА [рус.] (Р.: волокита; И.: red tape; T.: kırtasiyecilik) и.
Суд йәки административ эште үтәүҙе, берәй мәсьәләне хәл итеүҙе төрлө сәбәптәр менән кисектерә килеү, юрамал оҙаҡҡа һуҙыу күренеше. □ Волокита. Был волокитаның осона сығырлыҡ тугел. Бюрократик волокита.
ВОЛОКИТАЛЫ (Р.: волокитный; И.: bureaucrat(ic); T.: kırtasiyecili) с.
Күп инстанцияларға йөрөүҙе талап иткән (эш). □ Волокитный, бюрократический. Волокиталы эш.
ВОЛОКИТАСЫ (Р: волокитчик; И.: red-tapist; procrastinator; bureaucrat; T.: bürokrat) и.
Эштә волокита тыуҙырыусы. □ Волокитчик. Волокитасылар менән көрәшеу.
ВОЛОНТЁР [рус. < фр. volontaire < лат. voluntarius} (Р: волонтёр, И.: volunteer; Т.: gönüllü) и.
1. Үҙ ирке менән армияға китеүсе (ҡайһы бер илдәрҙә). □ Волонтёр.
2. Ниндәйҙер эштә үҙ ирке менән ҡатнашыусы йәки үҙ өҫтөнә эш алыусы. □ Волонтёр. Сочиҙағы олимпиадала волонтёрҙар куп буласаҡ. ■ Волонтёр эшмәкәрлеге — бер ниндәй аҡсалата туләуһеҙ киң йәмәғәтселек мәнфәғәтенә башҡарылған хеҙмәт һәм граждандар ҡатнашлығында төрлө формалағы киң даирә эшмәкәрлеге. «Йүрүҙән», 23 ноябрь 2010.
ВОЛОСТЬ [рус.] (Р: волость; И.: volost {small rural district in old Russia)’, T.: volost) u. map.
1. Инҡилапҡа тиклемге Рәсәйҙә өйәҙ эсендәге иң бәләкәй административ-террито-риаль берәмек (1929—1930 йылдарға тиклем һаҡлана). □ Волость. / Волостной. Волость комитеты. Волость уҙәге. ■ Башҡорт халҡы беренсе сиратта итекселәргә, тегеуселәргә, төҙөу оҫталарына мохтаж, һәр бер волоста бер нисәшәр мастерской төҙөу маҡсатҡа ярашлы булыр ине. М. Өмөтбаев. [Йәш егеттең] хәрәкәттәренең еңеллегенә, ватыҡ ауыҙлы кәрзинкәһенә ҡарап, бөтөнләй башҡа баһа бирҙеләр. «Был шул, куп булһа, уҙебеҙҙең волость тирәһендә буталып йөрөусе бер са-мозвандыр әле», — тип әйткеләре килде. И. Насыри.
2. Волость идараһы урынлашҡан ауыл.
□ Волость. Волосҡа барыу. Волостан килеу. ■ Был ваҡыттарҙа Фәғилә әбей волосҡа барып ҡайтҡан бер кешене дурт ҡуҙ менән көтә, ауылдағы улдары һуғышҡа киткән уҙ тиңе әбейҙәргә барып һорашып, илашып ҡайта. һ. Дәүләтшина.
ВОЛЫНКА [рус.| (Р: волынка; И.: bagpipes; T.: gayda) и. му з.
Ҡыуыҡҡа һыбыҙғылар ҡуйып яһалған халыҡ музыка ҡоралы. □ Волынка. Волынкала уйнау. ■ «Танташсем» ансамбле етәксеһе .. сыуаш милли музыка ҡоралы волынкала бик оҫта итеп уйнап курһәтте. «Табын», №9, 2012.
ВОЛЬЕР [рус. < фр. cohere} (Р.: вольер; И.: enclosure, open-air cage; T: kuşhane) и.
Йәнлек һәм ҡоштарҙы асыҡ һауала ябып аҫрай торған кәртәләп алынған майҙансыҡ.
□ Вольер. Вольерҙа тотоу. Ҡоштарҙы вольерға ебәреу.
ВОЛЬТ I [рус. < ит. Volta} (Р: вольт; И.: volt; T: volt) и. физ.
Электр тогы көсөргәнешен үлсәү берәмеге. □ Вольт. Йөҙ вольт.
ВОЛЬТ II [рус. < фр. volte < ит. voltu < лат. volutus} (Р: вольт; И.: volte; T.: volt) и.
1. Манеждағы аттың киҫкен боролоуы.
□ Вольт.
2. Фехтованиела тайпылыу. □ Вольт.
109
Волость комитеты. □ Волком (волостной комитет). Волком секретары.
ВОЛКОМОЛ [рус. волостной комсомольский комитет} (Р.: волкомол; И.: volost Komsomol committee; T.: cemaat gençler komitesi) и. иҫк.
Комсомолдың волость комитеты. □ Волкомол (волостной комсомольский комитет). ■ Ҡағыҙ яҙа беҙгә волкомол: наҙанлыҡтар беҙгә тиң тугел. Ғ. Мәсғүт.
ВОЛОКИТА [рус.] (Р.: волокита; И.: red tape; T.: kırtasiyecilik) и.
Суд йәки административ эште үтәүҙе, берәй мәсьәләне хәл итеүҙе төрлө сәбәптәр менән кисектерә килеү, юрамал оҙаҡҡа һуҙыу күренеше. □ Волокита. Был волокитаның осона сығырлыҡ тугел. Бюрократик волокита.
ВОЛОКИТАЛЫ (Р.: волокитный; И.: bureaucrat(ic); T.: kırtasiyecili) с.
Күп инстанцияларға йөрөүҙе талап иткән (эш). □ Волокитный, бюрократический. Волокиталы эш.
ВОЛОКИТАСЫ (Р: волокитчик; И.: red-tapist; procrastinator; bureaucrat; T.: bürokrat) и.
Эштә волокита тыуҙырыусы. □ Волокитчик. Волокитасылар менән көрәшеу.
ВОЛОНТЁР [рус. < фр. volontaire < лат. voluntarius} (Р: волонтёр, И.: volunteer; Т.: gönüllü) и.
1. Үҙ ирке менән армияға китеүсе (ҡайһы бер илдәрҙә). □ Волонтёр.
2. Ниндәйҙер эштә үҙ ирке менән ҡатнашыусы йәки үҙ өҫтөнә эш алыусы. □ Волонтёр. Сочиҙағы олимпиадала волонтёрҙар куп буласаҡ. ■ Волонтёр эшмәкәрлеге — бер ниндәй аҡсалата туләуһеҙ киң йәмәғәтселек мәнфәғәтенә башҡарылған хеҙмәт һәм граждандар ҡатнашлығында төрлө формалағы киң даирә эшмәкәрлеге. «Йүрүҙән», 23 ноябрь 2010.
ВОЛОСТЬ [рус.] (Р: волость; И.: volost {small rural district in old Russia)’, T.: volost) u. map.
1. Инҡилапҡа тиклемге Рәсәйҙә өйәҙ эсендәге иң бәләкәй административ-террито-риаль берәмек (1929—1930 йылдарға тиклем һаҡлана). □ Волость. / Волостной. Волость комитеты. Волость уҙәге. ■ Башҡорт халҡы беренсе сиратта итекселәргә, тегеуселәргә, төҙөу оҫталарына мохтаж, һәр бер волоста бер нисәшәр мастерской төҙөу маҡсатҡа ярашлы булыр ине. М. Өмөтбаев. [Йәш егеттең] хәрәкәттәренең еңеллегенә, ватыҡ ауыҙлы кәрзинкәһенә ҡарап, бөтөнләй башҡа баһа бирҙеләр. «Был шул, куп булһа, уҙебеҙҙең волость тирәһендә буталып йөрөусе бер са-мозвандыр әле», — тип әйткеләре килде. И. Насыри.
2. Волость идараһы урынлашҡан ауыл.
□ Волость. Волосҡа барыу. Волостан килеу. ■ Был ваҡыттарҙа Фәғилә әбей волосҡа барып ҡайтҡан бер кешене дурт ҡуҙ менән көтә, ауылдағы улдары һуғышҡа киткән уҙ тиңе әбейҙәргә барып һорашып, илашып ҡайта. һ. Дәүләтшина.
ВОЛЫНКА [рус.| (Р: волынка; И.: bagpipes; T.: gayda) и. му з.
Ҡыуыҡҡа һыбыҙғылар ҡуйып яһалған халыҡ музыка ҡоралы. □ Волынка. Волынкала уйнау. ■ «Танташсем» ансамбле етәксеһе .. сыуаш милли музыка ҡоралы волынкала бик оҫта итеп уйнап курһәтте. «Табын», №9, 2012.
ВОЛЬЕР [рус. < фр. cohere} (Р.: вольер; И.: enclosure, open-air cage; T: kuşhane) и.
Йәнлек һәм ҡоштарҙы асыҡ һауала ябып аҫрай торған кәртәләп алынған майҙансыҡ.
□ Вольер. Вольерҙа тотоу. Ҡоштарҙы вольерға ебәреу.
ВОЛЬТ I [рус. < ит. Volta} (Р: вольт; И.: volt; T: volt) и. физ.
Электр тогы көсөргәнешен үлсәү берәмеге. □ Вольт. Йөҙ вольт.
ВОЛЬТ II [рус. < фр. volte < ит. voltu < лат. volutus} (Р: вольт; И.: volte; T.: volt) и.
1. Манеждағы аттың киҫкен боролоуы.
□ Вольт.
2. Фехтованиела тайпылыу. □ Вольт.
109