Академический словарь башкирского языка. Том III. Страница 122
Поиск по словарям
ВӘХШИЛЕК
донъяһын һәләкәткә илтеусе факторҙар. Л. Якшыбаева.
ВӘХШИЛЕК (вәхшилеге) (Р.: дикость; И.: savagery; T.: vahşilik) и.
1. Мәҙәниәт түбәнлеге; ҡараңғылыҡ, ҡырағайлыҡ. □ Дикость, варварство. Кешеләр араһындағы вәхшилек. Вәхшилек куңел-дәрҙе тетрәндерә. ■ Егерменсе быуат... беҙҙең быуат, егерменсе быуат... минең быуат, вәхшилектән һәм дә аҙғынлыҡтан аҡылынан яҙа яҙған быуат! Й. Ильясова.
2. кусм. Йыртҡыслыҡ, ҡанһыҙлыҡ.
□ Зверство, варварство, свирепость. Вәхшилек тетрәндерә. ■ Был вәхшилек бер ҙә онотолмаҫ, йәлләттәргә ҡарғыш, мең ләғнәт! Картотека фондынан.
ВӘХШИЛӘНЕҮ (вәхшилән-) (Р: одичать; И.: turn savage; act savagely; T.: yabanileşmek) ҡ.
1. Вәхши хәлгә килеү, ҡырағайланыу (кешегә ҡарата). □ Одичать. ■ Һаман һуғыш бара, һаман әллә нишләй кеше. Ә аҡылы артҡан һайын, вәхшиләнә бара төҫлө. Н. Нәжми.
2. кусм. Йыртҡысланыу, ҡанһыҙланыу.
□ Озвереть, свирепствовать. Дошман вәхшиләнә.
ВӘХШИӘТ [ғәр. и. иҫк. ҡар.
вәхшәтлек.
ВӘХШӘТ [ғәр. и. ҡар. вәхшәтлек. ■ Куҙ йәше, әрнеу, һыҡрау, бәхетһеҙлек, ялған менән тулған ер өҫтө, вәхшәт, золом, ҡоллоҡ, тигеҙһеҙлек, әҙәм ҡанын йотҡан ер өҫтө. Д. Юлтый. Ҡарғалған ер уҙенең тамуғында әле бик куп йылдар янасаҡ. Рыя, нифаҡ, вәхшәт һаҙлығында бик куп йылдар батып ятасаҡ. Ш. Бабич.
ВӘХШӘТЛЕК (вәхшәтлеге) (Р: дикость; И.: savagery; T.: vahşilik) и.
1. Мәҙәниәт түбәнлеге; ҡараңғылыҡ, ҡырағайлыҡ. □ Дикость. Вәхшәтлек менән көрәшеу. Вәхшәтлекте бөтөрөу.
2. кусм. Йыртҡыслыҡ, ҡанһыҙлыҡ, рәхимһеҙлек. □ Зверство, свирепость. Вәхшәтлек курһәтеу. Вәхшәтлек тураһында уҡыу.
ВӘҺЕМ [ғәр. (Р: воображение; И.: imagination; T.: vehim) и. иҫк. кит.
1. Уй, хыял. □ Воображение; иллюзия; фикция.
2. Шикле, боҙоҡ уй; буш уй. □ Ошибочное мнение; пустая мысль.
ВӘҺЕМЛӘНЕҮ (вәһемлән-) (Р: предаваться иллюзиям; И.: be given to illusions; T.: vehme kapılmak) ҡ.
Уй-хыялдарға бирелеү. □ Предаваться иллюзиям. Вәһемләнеп йөрөу.
ВӘҺМИ [ғәр. (Р: воображаемый; И.: imaginary; T.: vehmi) с. иҫк. кит.
Хыялға, төпһөҙ уйға бәйләнешле, хыялый. □ Воображаемый, вымышленный, иллюзорный, мнимый.
ВӘҺӘ [ғәр. (Р: оазис; И.: oasis; Т.: vaha) и. иҫк.
Сүлдәге һыулы, йәшеллекле урын.
□ Оазис.
ВӘ ҺӘМ ДӘ терк. иҫк. ҡар. вә йәнә. ■ Бар туғандарыма бик куптән-куп доға сәләмдәр кундереп, вә һәм Дәулийәр ағайға,.. вә һәм дә бар булған олоға һәм кесе туғандарға бик куптән-куп доға сәләм кундереп һәм барса булған ил-иҡсан хәҙрәттәренә (мәсет ҡарттарына) бик куптән-куп доға сәләм кундереп, бәндәгә хәйер-доғалыҡҡа өмөт итеп ҡалыуҙамын. «Йәшлек», 24 июнь 2010.
ВӘ-ҺӘ-ҺӘЙ (Р: возглас, произносимый для поддержки, подбадривания певцов; И.: interjection used for encouragement; T.: şarkı söylenirken şarkıcıyı onaylayan kelime) ымл.
Көй күтәргәндә әйтелгән һүҙ; вай-вай.
□ Возглас, который произносится для поддержки, подбадривания певцов в конце песенной строфы. ■ Моңло тауыш менән [берәу] «Тәфтиләу» көйөнә йырлап ебәрҙе: — Ҡыҙ бала тигән ғәзиз бала. Үҫеп еткәс кенә юғала ... — Вә-Һә-Һәй... Үткән ғумер! Һ. Дәүләтшина.
ВӘШКӘЙ, вәшкә-ә-әй ымл. ҡар. вә-һә-һәй.
122
донъяһын һәләкәткә илтеусе факторҙар. Л. Якшыбаева.
ВӘХШИЛЕК (вәхшилеге) (Р.: дикость; И.: savagery; T.: vahşilik) и.
1. Мәҙәниәт түбәнлеге; ҡараңғылыҡ, ҡырағайлыҡ. □ Дикость, варварство. Кешеләр араһындағы вәхшилек. Вәхшилек куңел-дәрҙе тетрәндерә. ■ Егерменсе быуат... беҙҙең быуат, егерменсе быуат... минең быуат, вәхшилектән һәм дә аҙғынлыҡтан аҡылынан яҙа яҙған быуат! Й. Ильясова.
2. кусм. Йыртҡыслыҡ, ҡанһыҙлыҡ.
□ Зверство, варварство, свирепость. Вәхшилек тетрәндерә. ■ Был вәхшилек бер ҙә онотолмаҫ, йәлләттәргә ҡарғыш, мең ләғнәт! Картотека фондынан.
ВӘХШИЛӘНЕҮ (вәхшилән-) (Р: одичать; И.: turn savage; act savagely; T.: yabanileşmek) ҡ.
1. Вәхши хәлгә килеү, ҡырағайланыу (кешегә ҡарата). □ Одичать. ■ Һаман һуғыш бара, һаман әллә нишләй кеше. Ә аҡылы артҡан һайын, вәхшиләнә бара төҫлө. Н. Нәжми.
2. кусм. Йыртҡысланыу, ҡанһыҙланыу.
□ Озвереть, свирепствовать. Дошман вәхшиләнә.
ВӘХШИӘТ [ғәр. и. иҫк. ҡар.
вәхшәтлек.
ВӘХШӘТ [ғәр. и. ҡар. вәхшәтлек. ■ Куҙ йәше, әрнеу, һыҡрау, бәхетһеҙлек, ялған менән тулған ер өҫтө, вәхшәт, золом, ҡоллоҡ, тигеҙһеҙлек, әҙәм ҡанын йотҡан ер өҫтө. Д. Юлтый. Ҡарғалған ер уҙенең тамуғында әле бик куп йылдар янасаҡ. Рыя, нифаҡ, вәхшәт һаҙлығында бик куп йылдар батып ятасаҡ. Ш. Бабич.
ВӘХШӘТЛЕК (вәхшәтлеге) (Р: дикость; И.: savagery; T.: vahşilik) и.
1. Мәҙәниәт түбәнлеге; ҡараңғылыҡ, ҡырағайлыҡ. □ Дикость. Вәхшәтлек менән көрәшеу. Вәхшәтлекте бөтөрөу.
2. кусм. Йыртҡыслыҡ, ҡанһыҙлыҡ, рәхимһеҙлек. □ Зверство, свирепость. Вәхшәтлек курһәтеу. Вәхшәтлек тураһында уҡыу.
ВӘҺЕМ [ғәр. (Р: воображение; И.: imagination; T.: vehim) и. иҫк. кит.
1. Уй, хыял. □ Воображение; иллюзия; фикция.
2. Шикле, боҙоҡ уй; буш уй. □ Ошибочное мнение; пустая мысль.
ВӘҺЕМЛӘНЕҮ (вәһемлән-) (Р: предаваться иллюзиям; И.: be given to illusions; T.: vehme kapılmak) ҡ.
Уй-хыялдарға бирелеү. □ Предаваться иллюзиям. Вәһемләнеп йөрөу.
ВӘҺМИ [ғәр. (Р: воображаемый; И.: imaginary; T.: vehmi) с. иҫк. кит.
Хыялға, төпһөҙ уйға бәйләнешле, хыялый. □ Воображаемый, вымышленный, иллюзорный, мнимый.
ВӘҺӘ [ғәр. (Р: оазис; И.: oasis; Т.: vaha) и. иҫк.
Сүлдәге һыулы, йәшеллекле урын.
□ Оазис.
ВӘ ҺӘМ ДӘ терк. иҫк. ҡар. вә йәнә. ■ Бар туғандарыма бик куптән-куп доға сәләмдәр кундереп, вә һәм Дәулийәр ағайға,.. вә һәм дә бар булған олоға һәм кесе туғандарға бик куптән-куп доға сәләм кундереп һәм барса булған ил-иҡсан хәҙрәттәренә (мәсет ҡарттарына) бик куптән-куп доға сәләм кундереп, бәндәгә хәйер-доғалыҡҡа өмөт итеп ҡалыуҙамын. «Йәшлек», 24 июнь 2010.
ВӘ-ҺӘ-ҺӘЙ (Р: возглас, произносимый для поддержки, подбадривания певцов; И.: interjection used for encouragement; T.: şarkı söylenirken şarkıcıyı onaylayan kelime) ымл.
Көй күтәргәндә әйтелгән һүҙ; вай-вай.
□ Возглас, который произносится для поддержки, подбадривания певцов в конце песенной строфы. ■ Моңло тауыш менән [берәу] «Тәфтиләу» көйөнә йырлап ебәрҙе: — Ҡыҙ бала тигән ғәзиз бала. Үҫеп еткәс кенә юғала ... — Вә-Һә-Һәй... Үткән ғумер! Һ. Дәүләтшина.
ВӘШКӘЙ, вәшкә-ә-әй ымл. ҡар. вә-һә-һәй.
122