Академический словарь башкирского языка. Том III. Страница 150
Поиск по словарям
ГЕЛӘН
логия менән шөғөлләнеү. Гельминтология бүлеге. Гельминтология белгесе.
ГЕЛӘН р. ҡар. гел 1. ■ Я, рәхмәт уға, олатайға, гелән күцелемде үҫтереп торғанына. Г. Яҡупова. Күп малды гелән бер урында ғына утлатып тороп булмай. Р. Фәхретдинов. Әптеләхәтте йәнә шул аптырата: асыштар уға гелән ҡапыл, көтмәгәндә килде. Т. Гарипова. [Эбей:] Ҡайғынан иҫемде юйырҙай ваҡыттарымда мин Хоҙайҙан гелән сабырлыҡ һораным. Г. Ғиззәтуллина.
ГЕМАТОГЕН [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + genes ‘тыуҙырыусы’] (Р: гематоген; И.: һае-matogen; T.: hematojen) и. мед.
Эре мөгөҙлө хайуандар ҡанынан алынған дауалау препараты (ҡанда гемоглобин әҙәйгәндә, ныҡ ябыҡҡанда ҡулланыла). □ Гематоген. / Гематогенный. Балалар гематогены.
ГЕМАТОЛОГ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + logos ‘тәғлимәт, ғилем’] (Р: гематолог; И.: haematologist; T.: hematolog) и. мед.
Гематология буйынса белгес. □ Гематолог. Гематологҡа уҡыу.
ГЕМАТОЛОГИК (Р: гематологический; И.: haematological; T.: hematolojik) с.
Гематологияға ҡараған, гематология менән бәйле булған. □ Гематологический. Гематологик үҙәк. Гематологик анализ.
ГЕМАТОЛОГИЯ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + logos ‘тәғлимәт, ғилем’] (Р: гематология; И.: haematology; T.: hematoloji) и. мед.
Ҡан составын, уның үҙенсәлектәрен һәм сирҙәрен, уларҙы дауалау һәм булдырмау юлдарын тикшерә торған фән. □ Гематология. / Гематологический. Гематология белгесе.
ГЕМАТОМА [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + ота ‘шеш мәғәнәһен биреүсе аффикс’] и. мед. ҡар. күк III.
ГЕМАТУРИЯ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + игоп ‘бәүел’] (Р: гематурия; И.: haematuria; T.: hematüri) и. мед.
Бәүел менән ҡан сығыуы. □ Гематурия. / Гематургический. Гематурияны дауалау. Гематурия нефриты.
ГЕМОГЛОБИН [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + лат. globus ‘шар’] (Р: гемоглобин; И.: haemoglobin; Т.: hemoglobin) и. мед.
Ҡыҙыл ҡан бөртөксәләренең, кислородты үҙенә һеңдереп, тәнгә тарата, углекислый газдан арындыра торған матдәһе. □ Гемоглобин. / Гемоглобиновый. Гемоглобин күтәрелеү. Гемоглобин күләме түбән. Гемоглобин әҙәйеү. ■ Кислородты ҡан аҡһымы — гемоглобин бөтә тәнгә тарата. Башҡортостан календарынан. [Шәфҡәт туташы:] Анализ насар. Гемоглобин төшкәндән-төшә! Т. Гарипова. Гемоглобин — аҡһым һәм составында тимер булған үҙенә бер төрлө буяусы матдә берләшмәһе ул. В. Ғүмәров. Гемоглобин түбән икән, кеше хәлһеҙләнә, тырнаҡтары йоҡара, һына, сәстәре ҡойола, йүткергәндә бәүел тотмай. Гемоглобин 120 г/л-ҙан артып китһә, юғары һанала, ә 90-дан кәмеһә, түбән була. Интернет селтәренән.
ГЕМОДИАЛИЗ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + dialysis ‘тарҡатыу’] (Р: гемодиализ; И.: haemodialysis; T.: hemodiyaliz) и. мед.
Бөйөр ауырыуҙарын махсус аппарат ярҙамында дауалау. □ Гемодиализ. / Гемодиализный. Гемодиализ ҡуйыу. Гемодиализ аппараты.
ГЕМОРРАГИК (Р: геморрагический; И.: haemorrhagic; T.: kanamaya ait) с. мед.
Ҡан һауыу, ҡан китеүгә бәйле. □ Геморрагический. Геморрагик цистит. Геморрагик диатез.
ГЕМОРРАГИК ТАПМА и. мед. ҡар. сысҡан ауырыуы. Геморрагик тапма менән ауырыу.
ГЕМОРРАГИЯ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + rhegnymi ‘йырып сығыу’] и. мед. ҡар. ҡан һауыу.
ГЕМОРРОЙ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + rheö ‘ағыу’] (Р: геморрой; И.: piles; T.: basur) и. мед.
Тура эсәктең түбәнге өлөшөндәге көп-шәлекле ҡан тамырҙары киңәйеп, ҡан төйөлөүҙән, ҡан тамырҙары шартлауҙан ғибәрәт ауырыу. □ Геморрой. / Геморрагический. ■ Күпселек һуҡыр эсәк, бүҫер, геморрой ме
150
логия менән шөғөлләнеү. Гельминтология бүлеге. Гельминтология белгесе.
ГЕЛӘН р. ҡар. гел 1. ■ Я, рәхмәт уға, олатайға, гелән күцелемде үҫтереп торғанына. Г. Яҡупова. Күп малды гелән бер урында ғына утлатып тороп булмай. Р. Фәхретдинов. Әптеләхәтте йәнә шул аптырата: асыштар уға гелән ҡапыл, көтмәгәндә килде. Т. Гарипова. [Эбей:] Ҡайғынан иҫемде юйырҙай ваҡыттарымда мин Хоҙайҙан гелән сабырлыҡ һораным. Г. Ғиззәтуллина.
ГЕМАТОГЕН [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + genes ‘тыуҙырыусы’] (Р: гематоген; И.: һае-matogen; T.: hematojen) и. мед.
Эре мөгөҙлө хайуандар ҡанынан алынған дауалау препараты (ҡанда гемоглобин әҙәйгәндә, ныҡ ябыҡҡанда ҡулланыла). □ Гематоген. / Гематогенный. Балалар гематогены.
ГЕМАТОЛОГ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + logos ‘тәғлимәт, ғилем’] (Р: гематолог; И.: haematologist; T.: hematolog) и. мед.
Гематология буйынса белгес. □ Гематолог. Гематологҡа уҡыу.
ГЕМАТОЛОГИК (Р: гематологический; И.: haematological; T.: hematolojik) с.
Гематологияға ҡараған, гематология менән бәйле булған. □ Гематологический. Гематологик үҙәк. Гематологик анализ.
ГЕМАТОЛОГИЯ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + logos ‘тәғлимәт, ғилем’] (Р: гематология; И.: haematology; T.: hematoloji) и. мед.
Ҡан составын, уның үҙенсәлектәрен һәм сирҙәрен, уларҙы дауалау һәм булдырмау юлдарын тикшерә торған фән. □ Гематология. / Гематологический. Гематология белгесе.
ГЕМАТОМА [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + ота ‘шеш мәғәнәһен биреүсе аффикс’] и. мед. ҡар. күк III.
ГЕМАТУРИЯ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + игоп ‘бәүел’] (Р: гематурия; И.: haematuria; T.: hematüri) и. мед.
Бәүел менән ҡан сығыуы. □ Гематурия. / Гематургический. Гематурияны дауалау. Гематурия нефриты.
ГЕМОГЛОБИН [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + лат. globus ‘шар’] (Р: гемоглобин; И.: haemoglobin; Т.: hemoglobin) и. мед.
Ҡыҙыл ҡан бөртөксәләренең, кислородты үҙенә һеңдереп, тәнгә тарата, углекислый газдан арындыра торған матдәһе. □ Гемоглобин. / Гемоглобиновый. Гемоглобин күтәрелеү. Гемоглобин күләме түбән. Гемоглобин әҙәйеү. ■ Кислородты ҡан аҡһымы — гемоглобин бөтә тәнгә тарата. Башҡортостан календарынан. [Шәфҡәт туташы:] Анализ насар. Гемоглобин төшкәндән-төшә! Т. Гарипова. Гемоглобин — аҡһым һәм составында тимер булған үҙенә бер төрлө буяусы матдә берләшмәһе ул. В. Ғүмәров. Гемоглобин түбән икән, кеше хәлһеҙләнә, тырнаҡтары йоҡара, һына, сәстәре ҡойола, йүткергәндә бәүел тотмай. Гемоглобин 120 г/л-ҙан артып китһә, юғары һанала, ә 90-дан кәмеһә, түбән була. Интернет селтәренән.
ГЕМОДИАЛИЗ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + dialysis ‘тарҡатыу’] (Р: гемодиализ; И.: haemodialysis; T.: hemodiyaliz) и. мед.
Бөйөр ауырыуҙарын махсус аппарат ярҙамында дауалау. □ Гемодиализ. / Гемодиализный. Гемодиализ ҡуйыу. Гемодиализ аппараты.
ГЕМОРРАГИК (Р: геморрагический; И.: haemorrhagic; T.: kanamaya ait) с. мед.
Ҡан һауыу, ҡан китеүгә бәйле. □ Геморрагический. Геморрагик цистит. Геморрагик диатез.
ГЕМОРРАГИК ТАПМА и. мед. ҡар. сысҡан ауырыуы. Геморрагик тапма менән ауырыу.
ГЕМОРРАГИЯ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + rhegnymi ‘йырып сығыу’] и. мед. ҡар. ҡан һауыу.
ГЕМОРРОЙ [рус. < гр. haima ‘ҡан’ + rheö ‘ағыу’] (Р: геморрой; И.: piles; T.: basur) и. мед.
Тура эсәктең түбәнге өлөшөндәге көп-шәлекле ҡан тамырҙары киңәйеп, ҡан төйөлөүҙән, ҡан тамырҙары шартлауҙан ғибәрәт ауырыу. □ Геморрой. / Геморрагический. ■ Күпселек һуҡыр эсәк, бүҫер, геморрой ме
150