Академический словарь башкирского языка. Том III. Страница 193
Поиск по словарям
ГОСПИТАЛЬ
ГОРМОНОТЕРАПИЯ [рус. <лат. һог-monotherapia] (Р.: гормонотерпия; И.: hormone therapy; T.: hormon tedavisi) и.
Дауалау маҡсатында теге йәки был гормонды ҡулланыу. □ Гормонотерапия.
ГОРН I [рус.] (Р: горн; И.: furnace, hearth; T.: ocak) и.
1. Металл иретә, керамик нәмәләр яндыра торған мейес. □ Горн. / Горновой.
2. Домна мейесенең ут яна, ирегән металл йыйыла торған аҫҡы өлөшө. □ Горн. / Горновой.
ГОРН II [рус. < нем. Нот} и. муз. ҡар. борғо. Горн тауышы ишетелде.
ГОРНИСТ [рус.] и. ҡар. борғосо. Горнист сигналы яңғыраны.
ГОРНИЧНЫЙ [рус. горничная} и. ҡар. хеҙмәтсе ҡатын-ҡыҙ. Ҡунаҡхана горничныйы. Горничный асҡысы.
ГОРНОВОЙ [рус.] (Р: горновой; И.: furnace worker, furnaceman; T.: demirci) и.
Горн (I) янында эшләгән эшсе. □ Горновой. Заводтың алдынғы горновойҙары.
ГОРНСЫ и. ҡар. борғосо.
ГОРНЯК [рус.] (Р: горняк; И.: miner; Т.: maden işçisi) и.
1. Тау сәнәғәте эшсеһе. □ Горняк.
2. Тау сәнәғәте инженеры йәки тау институты студенты. □ Горняк.
ГОРОДИЩЕ [рус.] и. ҡар. ҡаласыҡ. Городище ҡалдыҡтары.
ГОРОДНИЧИЙ [рус.] (Р: городничий; И.: governor {of a town), mayor; T: vali) и.
Рәсәйҙә XIX быуат яртыһына тиклем булған ҡала башлығы. □ Городничий.
ГОРОДОВОЙ [рус.] (Р: городовой; И.: policeman; T: polis) и. тар.
Инҡилапҡа тиклемге Рәсәйҙә ҡала поли-цияһындағы түбәнге дәрәжә, чин. □ Городовой. Городовой курһәтмәһе. ■ [Городовой:] Чинды белеп өндәшергә кәрәк. Отставкалағы унтер. Бөгөнгөһө көндә — городовой! Ғ. Әхмәтшин.
ГОРТЕНЗИЯ [рус. < лат. hortus ‘баҡса’] (Р: гортензия; И.: hydrangea; T: ortanca) и. бот.
Түңәрәк япраҡлы, эре сәскәле, Япония-нан килтерелгән декоратив үҫемлек. □ Гортензия (лат. Hortus). Баҡса гортензияһы.
ГОРЧИЦА [рус.] (Р.: горчица; И.: mustard; T: hardalotu) и.
1. бот. Әүернә сәскәлеләр ғаиләһенә ҡараған, ваҡ һары сәскәле, ҡуҙаҡ орлоҡло үлән; гәрсис (орлоғонан ашамлыҡ майы, эфир майы алына). □ Горчица. / Горчичный (лат. Sinâpis). Горчица уләне.
2. Шул үҫемлектең онтаҡ итеп тартылған орлоғо һәм ошо онтаҡтан яһалған әсе аш тәмләткес; гәрсис. □ Горчица. Горчица онтағы.
ГОРЧИЦАЛАУ (горчицала-) (Р: добавлять горчицу; И.: add mustard; T: hardal eklemek) ҡ. һөйл.
Горчица ҡушыу. ■ Добавлять горчицу. Икмәкте горчицалау.
ГОРЧИЧНИК (горчичнигы) [рус ] (Р: горчичник; И.: mustard plaster; T: hardal yakısı) и. фарм.
Ҡан йөрөшөн көсәйтеү өсөн тәнгә ябып дауалауға тәғәйенләнгән, горчица һөртөп әҙерләнгән ҡағыҙ йәки сепрәк киҫәге. □ Горчичник. Горчичник ҡуйыу. ■ Кәрәк саҡта [грипп менән ауырығанда] банка, горчичник, йылы компресс ҡуйыу балаға ныҡ ярҙам итә. В. Ғүмәров. Әсәйем минең бик ҡаты ауырып китеуем, аяҡ-ҡулдарыма һәм башыма аҡ һеркә менән ҡара икмәк, тушемә, елкәмә ги-пан себендәре, ә балтырыма горчичниктар ҡуйыуҙары тураһында һөйләп бирҙе. Картотека фондынан.
ГОСПИТАЛЬ [рус. < нем. Hospital} (Р: госпиталь; И.: (military) hospital; T: (askeri) hastane) и.
Хәрби кешеләр өсөн дауалау учреждениеһы. □ Госпиталь. Ялан госпитале. Хәрби гарнизон госпитале. Округ госпитале. Яралыларҙы һәм ауырыуҙарҙы айырыу госпитале. Махсуслаштырылған госпиталь. Эвакуация госпитале. М Шул окопта мин дә, капитан да уға ҡарап торҙоҡ оҙаҡ уҡ. «Яраланды егет, — ти капитан, — уны госпиталгә оҙаттым». Т. Арслан. Мин
7— 1.0116.12
193
ГОРМОНОТЕРАПИЯ [рус. <лат. һог-monotherapia] (Р.: гормонотерпия; И.: hormone therapy; T.: hormon tedavisi) и.
Дауалау маҡсатында теге йәки был гормонды ҡулланыу. □ Гормонотерапия.
ГОРН I [рус.] (Р: горн; И.: furnace, hearth; T.: ocak) и.
1. Металл иретә, керамик нәмәләр яндыра торған мейес. □ Горн. / Горновой.
2. Домна мейесенең ут яна, ирегән металл йыйыла торған аҫҡы өлөшө. □ Горн. / Горновой.
ГОРН II [рус. < нем. Нот} и. муз. ҡар. борғо. Горн тауышы ишетелде.
ГОРНИСТ [рус.] и. ҡар. борғосо. Горнист сигналы яңғыраны.
ГОРНИЧНЫЙ [рус. горничная} и. ҡар. хеҙмәтсе ҡатын-ҡыҙ. Ҡунаҡхана горничныйы. Горничный асҡысы.
ГОРНОВОЙ [рус.] (Р: горновой; И.: furnace worker, furnaceman; T.: demirci) и.
Горн (I) янында эшләгән эшсе. □ Горновой. Заводтың алдынғы горновойҙары.
ГОРНСЫ и. ҡар. борғосо.
ГОРНЯК [рус.] (Р: горняк; И.: miner; Т.: maden işçisi) и.
1. Тау сәнәғәте эшсеһе. □ Горняк.
2. Тау сәнәғәте инженеры йәки тау институты студенты. □ Горняк.
ГОРОДИЩЕ [рус.] и. ҡар. ҡаласыҡ. Городище ҡалдыҡтары.
ГОРОДНИЧИЙ [рус.] (Р: городничий; И.: governor {of a town), mayor; T: vali) и.
Рәсәйҙә XIX быуат яртыһына тиклем булған ҡала башлығы. □ Городничий.
ГОРОДОВОЙ [рус.] (Р: городовой; И.: policeman; T: polis) и. тар.
Инҡилапҡа тиклемге Рәсәйҙә ҡала поли-цияһындағы түбәнге дәрәжә, чин. □ Городовой. Городовой курһәтмәһе. ■ [Городовой:] Чинды белеп өндәшергә кәрәк. Отставкалағы унтер. Бөгөнгөһө көндә — городовой! Ғ. Әхмәтшин.
ГОРТЕНЗИЯ [рус. < лат. hortus ‘баҡса’] (Р: гортензия; И.: hydrangea; T: ortanca) и. бот.
Түңәрәк япраҡлы, эре сәскәле, Япония-нан килтерелгән декоратив үҫемлек. □ Гортензия (лат. Hortus). Баҡса гортензияһы.
ГОРЧИЦА [рус.] (Р.: горчица; И.: mustard; T: hardalotu) и.
1. бот. Әүернә сәскәлеләр ғаиләһенә ҡараған, ваҡ һары сәскәле, ҡуҙаҡ орлоҡло үлән; гәрсис (орлоғонан ашамлыҡ майы, эфир майы алына). □ Горчица. / Горчичный (лат. Sinâpis). Горчица уләне.
2. Шул үҫемлектең онтаҡ итеп тартылған орлоғо һәм ошо онтаҡтан яһалған әсе аш тәмләткес; гәрсис. □ Горчица. Горчица онтағы.
ГОРЧИЦАЛАУ (горчицала-) (Р: добавлять горчицу; И.: add mustard; T: hardal eklemek) ҡ. һөйл.
Горчица ҡушыу. ■ Добавлять горчицу. Икмәкте горчицалау.
ГОРЧИЧНИК (горчичнигы) [рус ] (Р: горчичник; И.: mustard plaster; T: hardal yakısı) и. фарм.
Ҡан йөрөшөн көсәйтеү өсөн тәнгә ябып дауалауға тәғәйенләнгән, горчица һөртөп әҙерләнгән ҡағыҙ йәки сепрәк киҫәге. □ Горчичник. Горчичник ҡуйыу. ■ Кәрәк саҡта [грипп менән ауырығанда] банка, горчичник, йылы компресс ҡуйыу балаға ныҡ ярҙам итә. В. Ғүмәров. Әсәйем минең бик ҡаты ауырып китеуем, аяҡ-ҡулдарыма һәм башыма аҡ һеркә менән ҡара икмәк, тушемә, елкәмә ги-пан себендәре, ә балтырыма горчичниктар ҡуйыуҙары тураһында һөйләп бирҙе. Картотека фондынан.
ГОСПИТАЛЬ [рус. < нем. Hospital} (Р: госпиталь; И.: (military) hospital; T: (askeri) hastane) и.
Хәрби кешеләр өсөн дауалау учреждениеһы. □ Госпиталь. Ялан госпитале. Хәрби гарнизон госпитале. Округ госпитале. Яралыларҙы һәм ауырыуҙарҙы айырыу госпитале. Махсуслаштырылған госпиталь. Эвакуация госпитале. М Шул окопта мин дә, капитан да уға ҡарап торҙоҡ оҙаҡ уҡ. «Яраланды егет, — ти капитан, — уны госпиталгә оҙаттым». Т. Арслан. Мин
7— 1.0116.12
193