Академический словарь башкирского языка. Том III. Страница 218
Поиск по словарям
ГРАМОТАҺЫҘЛЫҠ
ГРАМОТАҺЫҘ Л ЫҠ (грамотаһыҙлы-ғы) (Р.: неграмотность; И.: illiteracy; Т.: cehalet) и.
Ғилемһеҙ, наҙан. □ Неграмотность.
ГРАМОТЛЫ с. һөйл. ҡар. грамоталы.
ГРАН [рус.] (Р.: грань; И.: border, brink; T.: sınır) и. тар.
Ике ер сиге. □ Грань. Баҫыу граны. Гранға барып етеу.
ГРАНАТ I [рус. < лат. granatus] (Р: гранат; И.: pomegranate; T.: nar) и. бот.
1. Ҡыҙыл сәскәле, ҡыҙыл ҡаты йомро емешле йылы яҡ ағасы йәки ҡыуағы; анар.
□ Гранат. / Гранатовый (лат. Punica). Гранат сәскәһе.
2. Шул ағастың ҡыҙыл ҡабыҡлы, эсендә ваҡ ҡыҙыл бөрлөгән һымаҡ уҡмашып торған емеше. □ Гранат. / Гранатовый. Гранат һуты. ■ Ул [мәғриб кешеһе] ҡулын тоҡ эсенә тыға ла унан ҡурылған себеш сығара. — Бына баллы дөгө, бешкән ноҡот борсағы, бына виноград, гранаттар, алмалар! Әкиәттән.
ГРАНАТ II [рус.] (Р: гранат; И.: garnet; T.: grena) и. мин.
Ҡарағусҡыл ҡыҙыл төҫтәге аҫыл таш.
□ Гранат. / Гранатовый. Гранат ҡашлы алҡа. Гранат муйынсаҡ.
ГРАНАТА [рус. < ит. granata < лат. granatus] (Р: граната; И.: high-explosive shell; grenade; T.: mermi) и.
1. Шартлай торған артиллерия снаряды.
□ Граната. Граната шартлатыу.
2. Ҡул менән ташлай торған бәләкәй снаряд. □ Граната. Н Идара итеу взводы яугирҙарына — разведчиктарға, элемтәселәргә, радистарға, топографтарға, тыныс саҡта хужалыҡ эштәре менән мәшғул булған яугирҙарға — ашнаҡсыға, писарға, итексегә, санинструкторға, старшинаға — һәр ҡайһыһына гранаталар, яныусан шыйыҡса тултырылған шешәләр биреп, батареяның уц һәм һул флангаларын ҡурсалау бурысын йөкмәттем. Н. Асанбаев. Мотаһар танкының килеп етеуен көттө. Гранаталарын ҡыҫып тотоп ҡалҡынды. Й. Солтанов.
ГРАНАТА АТЫУСЫ и. ҡар. гранатомётом.
ГРАНАТОМЁТ [рус.] (Р: гранатомёт; И.: grenade launcher; T.: roket fırlatıcı) и.
Ҙур булмаған йыраҡлыҡҡа граната ата торған ҡорал. □ Гранатомёт.
ГРАНАТОМЁТСЫ (Р: гранатомётчик; И.: grenade launcher man (operator); T.: el bombası atan asker) u.
Гранатомёттан атыусы. □ Гранатомётчик.
ГРАНДИОЗ [рус.] (Р: грандиозный; И.: grandiose, grand; T.: muazzam) с. һөйл.
Хайран ҡалырлыҡ ҙур; бөйөк. □ Грандиозный. Грандиоз эш. Грандиоз уҙгәртеп ҡороуҙар.
ГРАНДИОЗ Л ЫҠ (грандиозлығы) (Р: грандиозность; И.: grandiosity; grandeur; T.: büyüklük) и.
Нимәнеңдер ҙур дәүмәлдә, размерҙа, масштабта булыуы. □ Грандиозность. Төҙөлөштөң грандиозлығы хайран ҡалдырҙы.
ГРАНИТ [рус. < ит. £гапйо<лат. granum] (Р: гранит; И.: granite; T: granit) и. мин.
Кварц, ялан шпаты һәм слюда ҡушымтаһынан торған ҡаты таш. □ Гранит. / Гранитный. Гранит һәйкәл. ■ Юлдаштарын фатирға оҙатып ҡуйып, Басир ҡабат йылға ярына килде, ҡыҙыл гранит ҡойма буйлап һыбайлы батыр һәйкәленәсә атланы. Й. Солтанов.
ГРАНКА [рус.] (Р: гранка; И.: proof; galley; T.: kolon provası) и. полигр.
Типографияла йыйылып, әле биттәргә бүленмәгән набор һәм шул наборҙың ҡағыҙға күсерелгән баҫмаһы. □ Гранка.
ГРАНОЗАН [рус.] (Р: гранозан; И.: kind of treatment substance; T.: granosan) и. а. х.
Сәсеүлек орлоҡтарҙы эшкәртеү, ҡайһы бер ауырыу тыуҙырыусы микробтарҙы ағыулау өсөн ҡулланыла торған препарат. □ Гранозан. Орлоҡто гранозан менән ағыулау.
ГРАН-ПРИ [рус. < лат. < фр. Grand Prix] (Р: гран-при; И.: grand prize, Grand Prix; T.: yarışlarda en büyük ödül) и. махе.
218
ГРАМОТАҺЫҘ Л ЫҠ (грамотаһыҙлы-ғы) (Р.: неграмотность; И.: illiteracy; Т.: cehalet) и.
Ғилемһеҙ, наҙан. □ Неграмотность.
ГРАМОТЛЫ с. һөйл. ҡар. грамоталы.
ГРАН [рус.] (Р.: грань; И.: border, brink; T.: sınır) и. тар.
Ике ер сиге. □ Грань. Баҫыу граны. Гранға барып етеу.
ГРАНАТ I [рус. < лат. granatus] (Р: гранат; И.: pomegranate; T.: nar) и. бот.
1. Ҡыҙыл сәскәле, ҡыҙыл ҡаты йомро емешле йылы яҡ ағасы йәки ҡыуағы; анар.
□ Гранат. / Гранатовый (лат. Punica). Гранат сәскәһе.
2. Шул ағастың ҡыҙыл ҡабыҡлы, эсендә ваҡ ҡыҙыл бөрлөгән һымаҡ уҡмашып торған емеше. □ Гранат. / Гранатовый. Гранат һуты. ■ Ул [мәғриб кешеһе] ҡулын тоҡ эсенә тыға ла унан ҡурылған себеш сығара. — Бына баллы дөгө, бешкән ноҡот борсағы, бына виноград, гранаттар, алмалар! Әкиәттән.
ГРАНАТ II [рус.] (Р: гранат; И.: garnet; T.: grena) и. мин.
Ҡарағусҡыл ҡыҙыл төҫтәге аҫыл таш.
□ Гранат. / Гранатовый. Гранат ҡашлы алҡа. Гранат муйынсаҡ.
ГРАНАТА [рус. < ит. granata < лат. granatus] (Р: граната; И.: high-explosive shell; grenade; T.: mermi) и.
1. Шартлай торған артиллерия снаряды.
□ Граната. Граната шартлатыу.
2. Ҡул менән ташлай торған бәләкәй снаряд. □ Граната. Н Идара итеу взводы яугирҙарына — разведчиктарға, элемтәселәргә, радистарға, топографтарға, тыныс саҡта хужалыҡ эштәре менән мәшғул булған яугирҙарға — ашнаҡсыға, писарға, итексегә, санинструкторға, старшинаға — һәр ҡайһыһына гранаталар, яныусан шыйыҡса тултырылған шешәләр биреп, батареяның уц һәм һул флангаларын ҡурсалау бурысын йөкмәттем. Н. Асанбаев. Мотаһар танкының килеп етеуен көттө. Гранаталарын ҡыҫып тотоп ҡалҡынды. Й. Солтанов.
ГРАНАТА АТЫУСЫ и. ҡар. гранатомётом.
ГРАНАТОМЁТ [рус.] (Р: гранатомёт; И.: grenade launcher; T.: roket fırlatıcı) и.
Ҙур булмаған йыраҡлыҡҡа граната ата торған ҡорал. □ Гранатомёт.
ГРАНАТОМЁТСЫ (Р: гранатомётчик; И.: grenade launcher man (operator); T.: el bombası atan asker) u.
Гранатомёттан атыусы. □ Гранатомётчик.
ГРАНДИОЗ [рус.] (Р: грандиозный; И.: grandiose, grand; T.: muazzam) с. һөйл.
Хайран ҡалырлыҡ ҙур; бөйөк. □ Грандиозный. Грандиоз эш. Грандиоз уҙгәртеп ҡороуҙар.
ГРАНДИОЗ Л ЫҠ (грандиозлығы) (Р: грандиозность; И.: grandiosity; grandeur; T.: büyüklük) и.
Нимәнеңдер ҙур дәүмәлдә, размерҙа, масштабта булыуы. □ Грандиозность. Төҙөлөштөң грандиозлығы хайран ҡалдырҙы.
ГРАНИТ [рус. < ит. £гапйо<лат. granum] (Р: гранит; И.: granite; T: granit) и. мин.
Кварц, ялан шпаты һәм слюда ҡушымтаһынан торған ҡаты таш. □ Гранит. / Гранитный. Гранит һәйкәл. ■ Юлдаштарын фатирға оҙатып ҡуйып, Басир ҡабат йылға ярына килде, ҡыҙыл гранит ҡойма буйлап һыбайлы батыр һәйкәленәсә атланы. Й. Солтанов.
ГРАНКА [рус.] (Р: гранка; И.: proof; galley; T.: kolon provası) и. полигр.
Типографияла йыйылып, әле биттәргә бүленмәгән набор һәм шул наборҙың ҡағыҙға күсерелгән баҫмаһы. □ Гранка.
ГРАНОЗАН [рус.] (Р: гранозан; И.: kind of treatment substance; T.: granosan) и. а. х.
Сәсеүлек орлоҡтарҙы эшкәртеү, ҡайһы бер ауырыу тыуҙырыусы микробтарҙы ағыулау өсөн ҡулланыла торған препарат. □ Гранозан. Орлоҡто гранозан менән ағыулау.
ГРАН-ПРИ [рус. < лат. < фр. Grand Prix] (Р: гран-при; И.: grand prize, Grand Prix; T.: yarışlarda en büyük ödül) и. махе.
218