Академический словарь башкирского языка. Том III. Страница 232
Поиск по словарям
гәзит
2. Ниндәйҙер бер ваҡиға уңайы менән ҡулдан эшләнелгән плакат, яҙыу □ Газета. Яңы йыл байрамына гәзит сығарыуҙы миңә йөкмәттеләр.
ГӘЗИТ II и. диал. ҡар. сигеү.
ГӘЗИТ-ЖУРНАЛ (Р.: газеты и журналы; И.: the periodicals, newspapers, magazines; T: gazeteler, dergiler) и. йыйн.
Ваҡытлы матбуғат. □ Газеты и журналы. ■ Мин күңелгә инеп ултырған шағирҙы юғалтманым. Гәзит-журнал биттәрендә баҫылған шиғырҙарын ҡалдырмай уҡып барҙым. «Йәшлек», 22 октябрь 2009.
ГӘЗИТИЗМ [рус.] (Р.: газетизмы; И.: jaurnalese words used in newspapers; T.: gazetelerde kullanılan kelimeler) и.
Публицистик телмәргә хас булған һүҙҙәр һәм һүҙбәйләнештәр төркөмө. □ Газетизмы. Публицистикала гәзитизмдар әүҙем ҡулланыла, мәҫәлән, фекерҙәр плюрализмы, консолидация, номенклатура.
ГӘЗИТЛӘҮ (гәзитлә-) (Р: вышивать; И.: embroider; T.: gözemek) ҡ. диал.
Биҙәкләп сигеү, сигеү. □ Вышивать.
ГӘЗИТСЕ (Р: газетчик; И.: newsman; Т.: gazeteci) и.
1. Гәзит редакцияһы хеҙмәткәре. □ Газетчик, сотрудник газеты. Тәжрибәле гәзитсе. Башҡортостандың халыҡ шағиры Рәми Гарипов үҙенең бер шиғырында гәзитсе булып эшләүҙең бер бик отошло яғын билдәләгән, йәғни, бөтә яңылыҡтарҙы алдан белеүселәр — гәзитселәр, тигән.
2. Гәзит һатыусы. □ Продавец газет. Урамдағы тығындарҙа иртәнән кискә тиклем гәзитселәр тора.
3. Гәзит таратыусы. □ Разносчик газет. Көн һайын юлда бер гәзитсе осрай.
ГӘЗИТСЕЛЕК (гәзитселеге) (Р: профессия газетчика; И.: journalism; T.: gazetecilik) и.
Гәзитсенең эшләгән эше, шөғөлө, һәнәре. □ Профессия, занятие газетчика. Гәзитселек менән күптән шөғөлләнәм.
ГӘЗИТСӘ (Р.: по-газетному; И.: in terse style; T.: gazetedeki gibi) p.
Публицистик стилдә, ҡоро яҙылған.
□ В стиле публицистики, сухим языком.
ГӘЗИТСӘЛӘП р. ҡар. гәзитсә. Гәзит-сәләп яҙыу.
ГӘЙНӘ (Р: название одного из башкирских родов; И.: name of a Bashkir clan; T.: bir Başkurt soyunun adı) и. этн.
Төньяҡ башҡорттарының ырыу исеме.
□ Гайна (этноним северных башкир). Гәйнә башҡорто.
ГӘЛ-ГӘЛ (Р: слово подзыва гусей; И.: word for calling geese up; T.: kazları çağırma kelimesi) саҡ.
Ҡаҙҙарҙы саҡырыу һүҙе. □ Возглас, которым зовут гусей.
ГӘЛӘ-ГӘЛӘ саҡ. ҡар. гәл-гәл.
ГӘЛСӘР (Р: хрусталь; И.: crystal; Т.: billur) и.
1. Үтә ныҡ сағылып ялтыраған юғары сифатлы быяла төрө; бәлләүер. □ Хрусталь. / Хрустальный. ■ Саф гәлсәрҙән. Һәр биҙәге уның балҡып китә сағыу нурҙарҙан. С. Ғәбиҙуллин. Яҡут, гәлсәр, нур ғынамы, ҡәнәферме һинең төҫөң. С. Әлибаев. Абына ҡалһам, гәлсәр ваза осор, селпәрәмә килер өмөттәр. С. Ғәбиҙуллин. Тулҡындар ҡағылалар, гәлсәр төҫлө боҙға сыңлап. Ф. Рәхимғолова.
2. күсм. ҡар. гәлсәрҙәй. Гәлсәр ҡарҙар баҫҡан Сөн буйҙарын... Сөн буйында уйнай йәш елдәр. М. Басыров.
3. күсм. Нескә, матур, нәҙек тауыш.
□ Хрусталь. / Хрустальный (о звуках). ■ Сағандарға инде сал ҡунған, ер солғана гәлсәр моңға. X. Назаров. Күләүектәр ҡалһын һикереп, оҙата барһын гәлсәр сыңдары. С. Ғәбиҙуллин. Һаҡмар һыуҡайҙары йырлап аға, сылтыратып гәлсәр тауышын. А. Игебаев.
ГӘЛСӘРҘӘЙ (Р: как хрусталь; И.: as crystal; T.: kristal gibi) c.
Гәлсәр һымаҡ үтә ныҡ ялтырап торған.
□ Как хрусталь. ■ Тамсы гөлдәренә хәтлем гәлсәрҙәй быяла аша үҙенә саҡырып тора. М. Басыров.
232
2. Ниндәйҙер бер ваҡиға уңайы менән ҡулдан эшләнелгән плакат, яҙыу □ Газета. Яңы йыл байрамына гәзит сығарыуҙы миңә йөкмәттеләр.
ГӘЗИТ II и. диал. ҡар. сигеү.
ГӘЗИТ-ЖУРНАЛ (Р.: газеты и журналы; И.: the periodicals, newspapers, magazines; T: gazeteler, dergiler) и. йыйн.
Ваҡытлы матбуғат. □ Газеты и журналы. ■ Мин күңелгә инеп ултырған шағирҙы юғалтманым. Гәзит-журнал биттәрендә баҫылған шиғырҙарын ҡалдырмай уҡып барҙым. «Йәшлек», 22 октябрь 2009.
ГӘЗИТИЗМ [рус.] (Р.: газетизмы; И.: jaurnalese words used in newspapers; T.: gazetelerde kullanılan kelimeler) и.
Публицистик телмәргә хас булған һүҙҙәр һәм һүҙбәйләнештәр төркөмө. □ Газетизмы. Публицистикала гәзитизмдар әүҙем ҡулланыла, мәҫәлән, фекерҙәр плюрализмы, консолидация, номенклатура.
ГӘЗИТЛӘҮ (гәзитлә-) (Р: вышивать; И.: embroider; T.: gözemek) ҡ. диал.
Биҙәкләп сигеү, сигеү. □ Вышивать.
ГӘЗИТСЕ (Р: газетчик; И.: newsman; Т.: gazeteci) и.
1. Гәзит редакцияһы хеҙмәткәре. □ Газетчик, сотрудник газеты. Тәжрибәле гәзитсе. Башҡортостандың халыҡ шағиры Рәми Гарипов үҙенең бер шиғырында гәзитсе булып эшләүҙең бер бик отошло яғын билдәләгән, йәғни, бөтә яңылыҡтарҙы алдан белеүселәр — гәзитселәр, тигән.
2. Гәзит һатыусы. □ Продавец газет. Урамдағы тығындарҙа иртәнән кискә тиклем гәзитселәр тора.
3. Гәзит таратыусы. □ Разносчик газет. Көн һайын юлда бер гәзитсе осрай.
ГӘЗИТСЕЛЕК (гәзитселеге) (Р: профессия газетчика; И.: journalism; T.: gazetecilik) и.
Гәзитсенең эшләгән эше, шөғөлө, һәнәре. □ Профессия, занятие газетчика. Гәзитселек менән күптән шөғөлләнәм.
ГӘЗИТСӘ (Р.: по-газетному; И.: in terse style; T.: gazetedeki gibi) p.
Публицистик стилдә, ҡоро яҙылған.
□ В стиле публицистики, сухим языком.
ГӘЗИТСӘЛӘП р. ҡар. гәзитсә. Гәзит-сәләп яҙыу.
ГӘЙНӘ (Р: название одного из башкирских родов; И.: name of a Bashkir clan; T.: bir Başkurt soyunun adı) и. этн.
Төньяҡ башҡорттарының ырыу исеме.
□ Гайна (этноним северных башкир). Гәйнә башҡорто.
ГӘЛ-ГӘЛ (Р: слово подзыва гусей; И.: word for calling geese up; T.: kazları çağırma kelimesi) саҡ.
Ҡаҙҙарҙы саҡырыу һүҙе. □ Возглас, которым зовут гусей.
ГӘЛӘ-ГӘЛӘ саҡ. ҡар. гәл-гәл.
ГӘЛСӘР (Р: хрусталь; И.: crystal; Т.: billur) и.
1. Үтә ныҡ сағылып ялтыраған юғары сифатлы быяла төрө; бәлләүер. □ Хрусталь. / Хрустальный. ■ Саф гәлсәрҙән. Һәр биҙәге уның балҡып китә сағыу нурҙарҙан. С. Ғәбиҙуллин. Яҡут, гәлсәр, нур ғынамы, ҡәнәферме һинең төҫөң. С. Әлибаев. Абына ҡалһам, гәлсәр ваза осор, селпәрәмә килер өмөттәр. С. Ғәбиҙуллин. Тулҡындар ҡағылалар, гәлсәр төҫлө боҙға сыңлап. Ф. Рәхимғолова.
2. күсм. ҡар. гәлсәрҙәй. Гәлсәр ҡарҙар баҫҡан Сөн буйҙарын... Сөн буйында уйнай йәш елдәр. М. Басыров.
3. күсм. Нескә, матур, нәҙек тауыш.
□ Хрусталь. / Хрустальный (о звуках). ■ Сағандарға инде сал ҡунған, ер солғана гәлсәр моңға. X. Назаров. Күләүектәр ҡалһын һикереп, оҙата барһын гәлсәр сыңдары. С. Ғәбиҙуллин. Һаҡмар һыуҡайҙары йырлап аға, сылтыратып гәлсәр тауышын. А. Игебаев.
ГӘЛСӘРҘӘЙ (Р: как хрусталь; И.: as crystal; T.: kristal gibi) c.
Гәлсәр һымаҡ үтә ныҡ ялтырап торған.
□ Как хрусталь. ■ Тамсы гөлдәренә хәтлем гәлсәрҙәй быяла аша үҙенә саҡырып тора. М. Басыров.
232