Академический словарь башкирского языка. Том III. Страница 249
Поиск по словарям
ҒАРҠ БУЛЫУ
ҒАРИЗА [ғәр. (Р/ заявление; И.: application; T.: arzuhâl) и.
Үтенес белдереп яҙылған рәсми ҡағыҙ.
□ Заявление; заявка. Ғариза биреу. Ғариза яҙыу. Ғаризаға ҡул ҡуйыу. Ғаризаны ҡарау. ■ Ғариза уҡылып тамам булғандан һуң, мәжлестә рәйеслек итеусе зат ошо рәуештә ҡыҫҡа ғына һуҙ һөйләне: «Мәсьәлә бик әһәмиәтле, куңелегеҙгә килгән фекерҙәрегеҙҙе асыҡ рәуештә һөйләп утһәгеҙ ине». Р. Фәхретдинов. «Ярай, ағай, мин эшкә ашығам, — тине Тимер, — ә һин ғаризаны яңынан яҙырһың». Б. Бикбай. Ләкин алынған сумма әле булһа туләнеп бөтөлмәгән: бирәсәктәрҙе ҡайтарыу ваҡытын кисектереу хаҡында әленән-әле килешеуҙәр төҙөлә, улай ғына ла тугел, ссудалар һорап, яңы ғаризалар яҙыла. М. Өмөтбаев. • Эшлекһеҙгә эш бирһәң, ғариза килтерер. Әйтем.
ҒАРИЗА БИРЕҮ (ғариза бир-) (Р: подать заявление; И.: put in, file an application; T.: arzuhâl vermek) ҡ.
Үтенес белдереп яҙылған рәсми ҡағыҙҙы (ғаризаны) алып барып тапшырыу. □ Подать заявление. Никахҡа ғариза биреу.
ҒАРИЗНАМӘ [ғәр. + фарс.
(Р: заявление; И.: application; petition; T.: arzuhâl) и. иҫк.
Үтенес белдереп яҙылған ҡағыҙ, ғариза.
□ Заявление, прошение. Ғаризнамә яҙҙырыу.
ҒАРИҠ [ғәр. I (Р: потонувший; И.: drowned person; T.: garik) с.
Һыуға батҡан, батып үлгән. □ Потонувший, утонувший. ■ Үрге кисеуҙәге ғариҡ һыйыр быҙауларға тейеш ине. Экспедиция материалдарынан.
ҒАРИМ [ғәр. (Р- кредитор; И.: creditor; T.: garim) с. иҫк. кит.
1. Көтәсәккә аҡса биргән (кеше); аласаҡлы. □ Кредитор, заимодавец. Ғарим әҙәм.
2. Бирәсәкле. □ Заёмщик, должник. Ғарим кеше.
ҒАРИП (ғарибы) [ғәр. (Р: чужестранец; И.: stranger, foreigner; T.: garip) и. иҫк.
1. Ситтән килгән кеше, мосафир, юлаусы. □ Чужестранец; путник. ■ Ғарипты Алла ҡунағы тип әйтер ине атайым. Экспедиция материалдарынан.
2. Хәйерсе, бисара. □ Бедный, нищий. ■ Аслыҡ заманда ғариптар куп булды. Халыҡ теленән.
ҒАРИФ I [ғәр. (Р: образованный человек; И.: learned person; wise; T.: arif) и. иҫк.
Аҡыл эйәһе, белемле, уҡымышлы, тә-рән фекерле кеше. □ Образованный, много знающий, сведущий, просвещённый человек. ■ Бер файҙаң фекер иткән һәр ғарифҡа, дәлил булдың был көндәге мәғарифҡа. М. Ғафури.
ҒАРИФ II [ғәр. (Р: образованный, просвещённый; И.: learned; wise; T: arif) c. иҫк.
Белемле, уҡымышлы, белдекле. □ Образованный, много знающий, сведущий, просвещённый. Ғариф әҙәм. Ғариф шәкерт. Ғариф ҡатын. ■ Йәш ваҡытыңда уҙ-уҙеңде әуләғыл ғариф, мәктәпкә кер! Һәр бер фәндән ал мәғариф. С. Яҡшығолов.
ҒАРҠ [ғәр. 3>] (Р: погружённый; И.: submerged; sunken; T.: gark) с.
1. Батҡан, тулы. □ Погружённый. Сәскәләргә ғарҡ туғай.
2. Туйған. □ Сытый, наевшийся.
ҒАРҠ БУЛЫУ (ғарҡ бул-) (Р: наедаться; И.: eat / get one’s fill; T.: gark olmak) ҡ.
1. Бик ныҡ туйыу. □ Наедаться до отвала. Ғарҡ булғансы ашау. ■ Был хөку-мәттәр вә өммәттәр аҡылдар етмәҫлек дәрәжәлә шөһрәттәр менән йәшәнеләр, рәхәттәргә, ғиззәттәргә ғарҡ булдылар, уҙ ваҡыттарында ер йөҙөндә булған ҡәуемдәргә кусергес булып ғумер һөрҙөләр. Р. Фәхретдинов. Мин уҙ ҡунаҡтарымды һыйлаған арала, Алдар ҙа уҙ ҡунаҡтарын ҡыҫ-тай-ҡыҫтай, бөтәһе лә ғарҡ булғансы ит ашап, ҡымыҙ эсеп, бик куңелле геуләшеп ултырҙылар. Әкиәттән.
2. кусм. Бик ныҡ ҡәнәғәт, муллыҡ, кинәнес; кәрәгенән артыҡ булғанлыҡ. □ Быть
249
ҒАРИЗА [ғәр. (Р/ заявление; И.: application; T.: arzuhâl) и.
Үтенес белдереп яҙылған рәсми ҡағыҙ.
□ Заявление; заявка. Ғариза биреу. Ғариза яҙыу. Ғаризаға ҡул ҡуйыу. Ғаризаны ҡарау. ■ Ғариза уҡылып тамам булғандан һуң, мәжлестә рәйеслек итеусе зат ошо рәуештә ҡыҫҡа ғына һуҙ һөйләне: «Мәсьәлә бик әһәмиәтле, куңелегеҙгә килгән фекерҙәрегеҙҙе асыҡ рәуештә һөйләп утһәгеҙ ине». Р. Фәхретдинов. «Ярай, ағай, мин эшкә ашығам, — тине Тимер, — ә һин ғаризаны яңынан яҙырһың». Б. Бикбай. Ләкин алынған сумма әле булһа туләнеп бөтөлмәгән: бирәсәктәрҙе ҡайтарыу ваҡытын кисектереу хаҡында әленән-әле килешеуҙәр төҙөлә, улай ғына ла тугел, ссудалар һорап, яңы ғаризалар яҙыла. М. Өмөтбаев. • Эшлекһеҙгә эш бирһәң, ғариза килтерер. Әйтем.
ҒАРИЗА БИРЕҮ (ғариза бир-) (Р: подать заявление; И.: put in, file an application; T.: arzuhâl vermek) ҡ.
Үтенес белдереп яҙылған рәсми ҡағыҙҙы (ғаризаны) алып барып тапшырыу. □ Подать заявление. Никахҡа ғариза биреу.
ҒАРИЗНАМӘ [ғәр. + фарс.
(Р: заявление; И.: application; petition; T.: arzuhâl) и. иҫк.
Үтенес белдереп яҙылған ҡағыҙ, ғариза.
□ Заявление, прошение. Ғаризнамә яҙҙырыу.
ҒАРИҠ [ғәр. I (Р: потонувший; И.: drowned person; T.: garik) с.
Һыуға батҡан, батып үлгән. □ Потонувший, утонувший. ■ Үрге кисеуҙәге ғариҡ һыйыр быҙауларға тейеш ине. Экспедиция материалдарынан.
ҒАРИМ [ғәр. (Р- кредитор; И.: creditor; T.: garim) с. иҫк. кит.
1. Көтәсәккә аҡса биргән (кеше); аласаҡлы. □ Кредитор, заимодавец. Ғарим әҙәм.
2. Бирәсәкле. □ Заёмщик, должник. Ғарим кеше.
ҒАРИП (ғарибы) [ғәр. (Р: чужестранец; И.: stranger, foreigner; T.: garip) и. иҫк.
1. Ситтән килгән кеше, мосафир, юлаусы. □ Чужестранец; путник. ■ Ғарипты Алла ҡунағы тип әйтер ине атайым. Экспедиция материалдарынан.
2. Хәйерсе, бисара. □ Бедный, нищий. ■ Аслыҡ заманда ғариптар куп булды. Халыҡ теленән.
ҒАРИФ I [ғәр. (Р: образованный человек; И.: learned person; wise; T.: arif) и. иҫк.
Аҡыл эйәһе, белемле, уҡымышлы, тә-рән фекерле кеше. □ Образованный, много знающий, сведущий, просвещённый человек. ■ Бер файҙаң фекер иткән һәр ғарифҡа, дәлил булдың был көндәге мәғарифҡа. М. Ғафури.
ҒАРИФ II [ғәр. (Р: образованный, просвещённый; И.: learned; wise; T: arif) c. иҫк.
Белемле, уҡымышлы, белдекле. □ Образованный, много знающий, сведущий, просвещённый. Ғариф әҙәм. Ғариф шәкерт. Ғариф ҡатын. ■ Йәш ваҡытыңда уҙ-уҙеңде әуләғыл ғариф, мәктәпкә кер! Һәр бер фәндән ал мәғариф. С. Яҡшығолов.
ҒАРҠ [ғәр. 3>] (Р: погружённый; И.: submerged; sunken; T.: gark) с.
1. Батҡан, тулы. □ Погружённый. Сәскәләргә ғарҡ туғай.
2. Туйған. □ Сытый, наевшийся.
ҒАРҠ БУЛЫУ (ғарҡ бул-) (Р: наедаться; И.: eat / get one’s fill; T.: gark olmak) ҡ.
1. Бик ныҡ туйыу. □ Наедаться до отвала. Ғарҡ булғансы ашау. ■ Был хөку-мәттәр вә өммәттәр аҡылдар етмәҫлек дәрәжәлә шөһрәттәр менән йәшәнеләр, рәхәттәргә, ғиззәттәргә ғарҡ булдылар, уҙ ваҡыттарында ер йөҙөндә булған ҡәуемдәргә кусергес булып ғумер һөрҙөләр. Р. Фәхретдинов. Мин уҙ ҡунаҡтарымды һыйлаған арала, Алдар ҙа уҙ ҡунаҡтарын ҡыҫ-тай-ҡыҫтай, бөтәһе лә ғарҡ булғансы ит ашап, ҡымыҙ эсеп, бик куңелле геуләшеп ултырҙылар. Әкиәттән.
2. кусм. Бик ныҡ ҡәнәғәт, муллыҡ, кинәнес; кәрәгенән артыҡ булғанлыҡ. □ Быть
249