Академический словарь башкирского языка. Том IV. Страница 213
Поиск по словарям
ЙЫЛЛЫҠЛАУ
натма. Йыллаған кәбән. ■ Тубылғып уҫкән уләндәр араһында йыллаған караһыу ҡуңыр төҫтәге ҡыу ҡурайҙы кургәс, Кеше уны, имгәтмәҫкә тырышып, ипләп кенә тамыры менән йолҡоп алды. Н. Мусин. [Ынйыбикә:] Уныһы [Дәуләтбирҙе бисәһе] йыллаған ҡаҙы һорап йөрөй. М. Буранғолов.
2. Бер йәште тултырған, бер йәшлек (малға ҡарата). □ Годовалый (о животных). Йыллаған башмаҡ. Йыллаған бәрән.
ЙЫЛЛАП (Р.: годами; И.: by years; T.: yıllarca) р.
1. Йылы менән. □ Годами, по годам. И [Әхмәдулла мулланың] байлығы ла йыллап тугел, көн һайын уҫә. А. Карнай.
2. Һандарҙан һуң килеп, сама менән билдәләнгән йыл иҫәбен белдерә. □ Примерно — лет, год. Осрашмағанға ике йыллап булыр. Ҡайтмағанға биш йыллап булып китте. ■ Төртмә телле Мәғәфур менән улар хәҙер егерме йыллап курше йәшәйҙәр. Д. Бүләков. Китте лә батты [Хәсән], ун йыллап барҙыр инде, хаты ла, хәбәре лә юҡ. Р. Солтангәрәев.
ЙЫЛЛАТЫУ (йыллат-) (Р: держать год; И.: keep during a year; T.: yıllatmak) ҡ.
Бер йыл ултыртыу, бер йыл тотоу. □ Держать, сохранять в течение года. Бесәнде яланда йыллатыу. Башмаҡты тотонмай йыллаттылар.
ЙЫЛЛАУ I (Р: прошлогодний; И.: stay during a year; T.: geçen yılki) c.
Йыл ултырған. □ Прошлогодний. Йыллау бал. Йыллау кәбән.
ЙЫЛЛАУ II (йылла-) (Р: пребывать в течении года; И.: stay during a year; T.: yıllamak) ҡ.
Бер йыл ултырыу, йәшәү. □ Пребывать в течение года; прожить год. • Ай айламай ат маҡтама, йыл йылламай килен маҡтама. Мәкәл.
ЙЫЛЛАУ ҺУҒАН (Р: лук-батун; И.: Welsh onion; T.: soğan) и. бот.
Бер сәскәндән йыл да үҫеп тора торған һуған. □ Лук-батун (лат. Allium fistulosum). Йыллау һуған уҫтереу.
ЙЫЛЛЫҠ I (Р: годовой; И.: annual; T.: yıllık) с.
1. Нисәлер йыл дауам иткән, нисәлер йыл менән иҫәпләнгән. □ Годовой, годичный. Йөҙ йыллыҡ тарих. Илле йыллыҡ ғумер. ■ Ун ике йыллыҡ ғумерендә янауҙарҙы куп ишеткән Вәзир был юлы ла, уҙенең курәсәге алдында баш эйеп, яй ғына өйгә табан атланы. М. Кәрим. • Иген уцмаһа — бер йыллыҡ, ҡатын уцмаһа — ғумерлек. Мәҡәл. Йыллығын уйламаған ирҙән биҙ, айлығын уйламаған ҡатындан биҙ. Мәҡәл.
2. Һандар менән килеп, шул һандағы йыл эсендә булғанды, йәшәгәнде белдерә.
□ -летний. Ике йыллыҡ уҫемлек. Куп йыллыҡ уҫемлек.
3. Нисәлер йылға тәғәйенләнгән, билдәләнгән. □ -летний, -летие, годовой. Биш йыллыҡ план. Туғыҙ йыллыҡ мәктәп. Ун бер йыллыҡ мәктәп. Киләһе ярты йыллыҡҡа план төҙөу. ■ [Юлдыбай:] Унда бөгөн бик мөһим мәсьәлә — колхоздарҙы бөтә йыл буйынса иген ҡорамалдары менән тәьмин итеу тураһында йыллыҡ план ҡарала, һ. Дәүләтшина. [Ғилман:] Мин, ун йыллыҡты бөткәс, Ленинградка, уның [Владик] янына уҡырға барасаҡмын. Беҙ шулай һөйләштек.
3. Биишева. Ер кәм тигәндә биш йыллыҡ һәм унан да артығыраҡ срок менән һатыла. М. Өмөтбаев.
ЙЫЛЛЫҠ II (йыллығы) (Р: -летие; И.: ...year annivesary; T.: yıllık) и.
Бер ваҡиғаға нисәлер йыл тулыуын билдәләгән көн. □ -летие./-летний. Илле йыллыҡты байрам итеу. ■ Кисә Ҡырмыҫҡалы районында 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһының 70 йыллығы айҡанлы тантаналар башланды. «Башҡортостан», 17 ноябрь 2011.
ЙЫЛЛЫҠ БАҪМА (Р: ежегодник; И.: yearbook; T.: yıllık) и.
Йылына бер тапҡыр сыға торған баҫма.
□ Ежегодник. Археография буйынса йыллыҡ баҫма. Тарих буйынса йыллыҡ баҫма сығарыу.
ЙЫЛЛЫҠЛАУ (йыллыҡла-) (Р: исходить из расчёта на один год; И.: pay (count) for a year; T.: yıllık ödenek yapmak) ҡ.
Бер йыл иҫәбенән сығыу. □ Исходить из расчёта на один год. Йыллыҡлап эшләу. Йыллыҡлап туләу. ■ Һалдатҡа киткәнсе
213
натма. Йыллаған кәбән. ■ Тубылғып уҫкән уләндәр араһында йыллаған караһыу ҡуңыр төҫтәге ҡыу ҡурайҙы кургәс, Кеше уны, имгәтмәҫкә тырышып, ипләп кенә тамыры менән йолҡоп алды. Н. Мусин. [Ынйыбикә:] Уныһы [Дәуләтбирҙе бисәһе] йыллаған ҡаҙы һорап йөрөй. М. Буранғолов.
2. Бер йәште тултырған, бер йәшлек (малға ҡарата). □ Годовалый (о животных). Йыллаған башмаҡ. Йыллаған бәрән.
ЙЫЛЛАП (Р.: годами; И.: by years; T.: yıllarca) р.
1. Йылы менән. □ Годами, по годам. И [Әхмәдулла мулланың] байлығы ла йыллап тугел, көн һайын уҫә. А. Карнай.
2. Һандарҙан һуң килеп, сама менән билдәләнгән йыл иҫәбен белдерә. □ Примерно — лет, год. Осрашмағанға ике йыллап булыр. Ҡайтмағанға биш йыллап булып китте. ■ Төртмә телле Мәғәфур менән улар хәҙер егерме йыллап курше йәшәйҙәр. Д. Бүләков. Китте лә батты [Хәсән], ун йыллап барҙыр инде, хаты ла, хәбәре лә юҡ. Р. Солтангәрәев.
ЙЫЛЛАТЫУ (йыллат-) (Р: держать год; И.: keep during a year; T.: yıllatmak) ҡ.
Бер йыл ултыртыу, бер йыл тотоу. □ Держать, сохранять в течение года. Бесәнде яланда йыллатыу. Башмаҡты тотонмай йыллаттылар.
ЙЫЛЛАУ I (Р: прошлогодний; И.: stay during a year; T.: geçen yılki) c.
Йыл ултырған. □ Прошлогодний. Йыллау бал. Йыллау кәбән.
ЙЫЛЛАУ II (йылла-) (Р: пребывать в течении года; И.: stay during a year; T.: yıllamak) ҡ.
Бер йыл ултырыу, йәшәү. □ Пребывать в течение года; прожить год. • Ай айламай ат маҡтама, йыл йылламай килен маҡтама. Мәкәл.
ЙЫЛЛАУ ҺУҒАН (Р: лук-батун; И.: Welsh onion; T.: soğan) и. бот.
Бер сәскәндән йыл да үҫеп тора торған һуған. □ Лук-батун (лат. Allium fistulosum). Йыллау һуған уҫтереу.
ЙЫЛЛЫҠ I (Р: годовой; И.: annual; T.: yıllık) с.
1. Нисәлер йыл дауам иткән, нисәлер йыл менән иҫәпләнгән. □ Годовой, годичный. Йөҙ йыллыҡ тарих. Илле йыллыҡ ғумер. ■ Ун ике йыллыҡ ғумерендә янауҙарҙы куп ишеткән Вәзир был юлы ла, уҙенең курәсәге алдында баш эйеп, яй ғына өйгә табан атланы. М. Кәрим. • Иген уцмаһа — бер йыллыҡ, ҡатын уцмаһа — ғумерлек. Мәҡәл. Йыллығын уйламаған ирҙән биҙ, айлығын уйламаған ҡатындан биҙ. Мәҡәл.
2. Һандар менән килеп, шул һандағы йыл эсендә булғанды, йәшәгәнде белдерә.
□ -летний. Ике йыллыҡ уҫемлек. Куп йыллыҡ уҫемлек.
3. Нисәлер йылға тәғәйенләнгән, билдәләнгән. □ -летний, -летие, годовой. Биш йыллыҡ план. Туғыҙ йыллыҡ мәктәп. Ун бер йыллыҡ мәктәп. Киләһе ярты йыллыҡҡа план төҙөу. ■ [Юлдыбай:] Унда бөгөн бик мөһим мәсьәлә — колхоздарҙы бөтә йыл буйынса иген ҡорамалдары менән тәьмин итеу тураһында йыллыҡ план ҡарала, һ. Дәүләтшина. [Ғилман:] Мин, ун йыллыҡты бөткәс, Ленинградка, уның [Владик] янына уҡырға барасаҡмын. Беҙ шулай һөйләштек.
3. Биишева. Ер кәм тигәндә биш йыллыҡ һәм унан да артығыраҡ срок менән һатыла. М. Өмөтбаев.
ЙЫЛЛЫҠ II (йыллығы) (Р: -летие; И.: ...year annivesary; T.: yıllık) и.
Бер ваҡиғаға нисәлер йыл тулыуын билдәләгән көн. □ -летие./-летний. Илле йыллыҡты байрам итеу. ■ Кисә Ҡырмыҫҡалы районында 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһының 70 йыллығы айҡанлы тантаналар башланды. «Башҡортостан», 17 ноябрь 2011.
ЙЫЛЛЫҠ БАҪМА (Р: ежегодник; И.: yearbook; T.: yıllık) и.
Йылына бер тапҡыр сыға торған баҫма.
□ Ежегодник. Археография буйынса йыллыҡ баҫма. Тарих буйынса йыллыҡ баҫма сығарыу.
ЙЫЛЛЫҠЛАУ (йыллыҡла-) (Р: исходить из расчёта на один год; И.: pay (count) for a year; T.: yıllık ödenek yapmak) ҡ.
Бер йыл иҫәбенән сығыу. □ Исходить из расчёта на один год. Йыллыҡлап эшләу. Йыллыҡлап туләу. ■ Һалдатҡа киткәнсе
213