Рус
Баш
Академический словарь башкирского языка. Том IV. Страница 384
Поиск по словарям
КАССЕТА
сация һорау. Кассация тәртибендә ялыу биреү. Кассация ваҡыты.
2. Суд ҡарарҙарын яңынан ҡарау тураһында ғариза; кассация ялыуы. □ Кассация (заявление о пересмотре судебного решения). Кассация биреү, й Ғәбеш менән Нурый үҙҙәренең кассацияларын иртән үк тапшырҙылар. Ғ. Әмири.
3. Һайлауҙарҙың һөҙөмтәһен законһыҙ тип табып, кире ҡаҡҡан ҡарар. □ Кассация (признание выборов недействительными), һайлауҙар кассацияһы, һайлауға кассация яһау.
КАССЕТА [рус. < фр. cassette ‘бәләкәй ҡап’] (Р.: кассета; И.: cassette;T.: kaset) и.
1. Фото йәки кино плёнкаһын яҡтылыҡтан һаҡлай торған һауыт. □ Кассета (светонепроницаемый футляр для фото- и киноплёнки). ■ Мәхмүт яҡтылыҡ һиҙеүсәнлеге иң көслө пластинкалар һалынған кассеталарҙы алып, һәр һүрәтте, төрлө алыҫлыҡтан һәм төрлө мөйөштән тороп, ҡат-ҡат төшөрҙө. Ф. Лоҡманов. Альгис кистән үк кассетаға яңы плёнка һалып, фотоаппаратының объективын ҡоро сепрәк менән һөртөргә лә онотманы. Ҡ. Ибәтуллин.
2. Эсендә магнитофон таҫмаһы булған ялпаҡ һауыт. □ Кассета (коробка с магнитофонной лентой). Кассета уйнатыу. ■ Ул [Рәүф ағай] кескәй өҫтәлдәге магнитофонды барып асты, кассета һайлап алып ҡуйҙы ла уны әйләндереп ебәрҙе. Н. Мусин.
КАССИР [рус. < ит. cassa] (Р.: кассир; И.: cashier; T.: kasiyer) и.
Кассала (2—4) эшләүсе, касса хеҙмәткәре. □ Кассир (работник кассы). Кассир булып эшләү. Кассир ҡатын-ҡыҙ. ■ Бер ай ҙа үтмәй, баш бухгалтер эштән китә, оҙаҡламай кассир, аңы алмашынып, психбольницаға эләгә, һеҙ ҙә эшегеҙҙе ташлайһығыҙ, — Илгиз һөйләүенән туҡтаны ла «ғәйепләнеүсе»гә ҡараны. Ә. Әминев. Кассир справкаға күҙ йүгертеп сыҡты ла: «Эй-йе, йәш кенәһең бит әле», — тигәндәй, миңә ҡыҙғаныулы ҡараш ташлап алды. Ш. Бикҡол.
КАСТА [рус. < порт. casta ‘быуын’] (Р: каста; И.: caste; T.: sınıf) и.
1. Һиндостанда һәм ҡайһы бер көнсығыш илдәрендә сығышы, йолалары һәм йәмғиәттә булған хоҡуҡтары менән айырымланған ижтимағи төркөм. □ Каста (замкнутая общественная группа, связанная происхождением, единством наследственной профессии и правовым положением своих членов). Брахмандар кастаһы. Түбән каста. Дини каста.
2. күсм. Үҙҙәренең ҡатлам айырымлығын, башҡа өҫтөнлөклө төркөм мәнфәғәттәрен ныҡ һаҡлаусы йомоҡ ижтимағи төркөм. □ Каста (сословная или профессиональная группировка). Эшлекле кешеләр кастаһы. ■ [Ғәйнияр:] Ә-ә, бына нисек, һин кастаға бүләһең икән кешеләрҙе. Д. Бүләков.
КАСТАНЬЕТА [рус. < исп. castanetas] (Р: кастаньета; И.: castanets; T.: kastanyet) и.
Бау менән тоташтырылған ике ҡабырсаҡ рәүешендәге пластинкаларҙан торған музыка ҡоралы (Испания, көньяҡ Италия һәм Латин Америкаһы илдәрендә бейегәндә шаҡылдатып ритм биреү өсөн ҡулланыла). □ Кастаньета. Кастаньета менән бейеү.
КАСТЕЛЯНША [рус. < урта лат. castel-lanus\ (Р: кастелянша; И.: linen-keeper; Т.: çamaşıra bakan kadın) и.
Ятаҡхана, ҡунаҡхана кеүек йорттарҙағы урын-ер ҡаралдыһына хужа ҡатын. □ Кастелянша. Кастелянша булып эшләү.
КАСТЕТ [рус. < фр. casse-tete < casser ‘ватыу’ + tete ‘баш’] (Р: кастет; И.: knuckleduster; T.: demir muşta) и.
Металл пластина рәүешендә усҡа кейә торған һуғышыу ҡоралы. □ Кастет. Кастет менән һуғыу.
КАСТИНГ [рус. < ингл. casting] (Р: кастинг; И.: casting; T.: rol dağıtımı) и.
Шоу-бизнеста кино, телевидение, театр өсөн башҡарыусыларҙы, актёрҙарҙы, мода кейемдәрен күрһәтеүселәрҙе, моделдәрҙе, манекенщицаларҙы һайлап алыу. □ Кастинг (отбор исполнителей). Кастингта ҡатнашыу. «Башкортостан» киностудияһы яңы проект өсөн кастинг үткәрә.
КАСТОРКА [рус.] (Р: касторка; И.: castor oil; Т.: hint yağı) и.
Кенә уты орлоғонан алынған май (медицинала ҡулланыла). □ Касторка. ■ [Шөһ
384
сация һорау. Кассация тәртибендә ялыу биреү. Кассация ваҡыты.
2. Суд ҡарарҙарын яңынан ҡарау тураһында ғариза; кассация ялыуы. □ Кассация (заявление о пересмотре судебного решения). Кассация биреү, й Ғәбеш менән Нурый үҙҙәренең кассацияларын иртән үк тапшырҙылар. Ғ. Әмири.
3. Һайлауҙарҙың һөҙөмтәһен законһыҙ тип табып, кире ҡаҡҡан ҡарар. □ Кассация (признание выборов недействительными), һайлауҙар кассацияһы, һайлауға кассация яһау.
КАССЕТА [рус. < фр. cassette ‘бәләкәй ҡап’] (Р.: кассета; И.: cassette;T.: kaset) и.
1. Фото йәки кино плёнкаһын яҡтылыҡтан һаҡлай торған һауыт. □ Кассета (светонепроницаемый футляр для фото- и киноплёнки). ■ Мәхмүт яҡтылыҡ һиҙеүсәнлеге иң көслө пластинкалар һалынған кассеталарҙы алып, һәр һүрәтте, төрлө алыҫлыҡтан һәм төрлө мөйөштән тороп, ҡат-ҡат төшөрҙө. Ф. Лоҡманов. Альгис кистән үк кассетаға яңы плёнка һалып, фотоаппаратының объективын ҡоро сепрәк менән һөртөргә лә онотманы. Ҡ. Ибәтуллин.
2. Эсендә магнитофон таҫмаһы булған ялпаҡ һауыт. □ Кассета (коробка с магнитофонной лентой). Кассета уйнатыу. ■ Ул [Рәүф ағай] кескәй өҫтәлдәге магнитофонды барып асты, кассета һайлап алып ҡуйҙы ла уны әйләндереп ебәрҙе. Н. Мусин.
КАССИР [рус. < ит. cassa] (Р.: кассир; И.: cashier; T.: kasiyer) и.
Кассала (2—4) эшләүсе, касса хеҙмәткәре. □ Кассир (работник кассы). Кассир булып эшләү. Кассир ҡатын-ҡыҙ. ■ Бер ай ҙа үтмәй, баш бухгалтер эштән китә, оҙаҡламай кассир, аңы алмашынып, психбольницаға эләгә, һеҙ ҙә эшегеҙҙе ташлайһығыҙ, — Илгиз һөйләүенән туҡтаны ла «ғәйепләнеүсе»гә ҡараны. Ә. Әминев. Кассир справкаға күҙ йүгертеп сыҡты ла: «Эй-йе, йәш кенәһең бит әле», — тигәндәй, миңә ҡыҙғаныулы ҡараш ташлап алды. Ш. Бикҡол.
КАСТА [рус. < порт. casta ‘быуын’] (Р: каста; И.: caste; T.: sınıf) и.
1. Һиндостанда һәм ҡайһы бер көнсығыш илдәрендә сығышы, йолалары һәм йәмғиәттә булған хоҡуҡтары менән айырымланған ижтимағи төркөм. □ Каста (замкнутая общественная группа, связанная происхождением, единством наследственной профессии и правовым положением своих членов). Брахмандар кастаһы. Түбән каста. Дини каста.
2. күсм. Үҙҙәренең ҡатлам айырымлығын, башҡа өҫтөнлөклө төркөм мәнфәғәттәрен ныҡ һаҡлаусы йомоҡ ижтимағи төркөм. □ Каста (сословная или профессиональная группировка). Эшлекле кешеләр кастаһы. ■ [Ғәйнияр:] Ә-ә, бына нисек, һин кастаға бүләһең икән кешеләрҙе. Д. Бүләков.
КАСТАНЬЕТА [рус. < исп. castanetas] (Р: кастаньета; И.: castanets; T.: kastanyet) и.
Бау менән тоташтырылған ике ҡабырсаҡ рәүешендәге пластинкаларҙан торған музыка ҡоралы (Испания, көньяҡ Италия һәм Латин Америкаһы илдәрендә бейегәндә шаҡылдатып ритм биреү өсөн ҡулланыла). □ Кастаньета. Кастаньета менән бейеү.
КАСТЕЛЯНША [рус. < урта лат. castel-lanus\ (Р: кастелянша; И.: linen-keeper; Т.: çamaşıra bakan kadın) и.
Ятаҡхана, ҡунаҡхана кеүек йорттарҙағы урын-ер ҡаралдыһына хужа ҡатын. □ Кастелянша. Кастелянша булып эшләү.
КАСТЕТ [рус. < фр. casse-tete < casser ‘ватыу’ + tete ‘баш’] (Р: кастет; И.: knuckleduster; T.: demir muşta) и.
Металл пластина рәүешендә усҡа кейә торған һуғышыу ҡоралы. □ Кастет. Кастет менән һуғыу.
КАСТИНГ [рус. < ингл. casting] (Р: кастинг; И.: casting; T.: rol dağıtımı) и.
Шоу-бизнеста кино, телевидение, театр өсөн башҡарыусыларҙы, актёрҙарҙы, мода кейемдәрен күрһәтеүселәрҙе, моделдәрҙе, манекенщицаларҙы һайлап алыу. □ Кастинг (отбор исполнителей). Кастингта ҡатнашыу. «Башкортостан» киностудияһы яңы проект өсөн кастинг үткәрә.
КАСТОРКА [рус.] (Р: касторка; И.: castor oil; Т.: hint yağı) и.
Кенә уты орлоғонан алынған май (медицинала ҡулланыла). □ Касторка. ■ [Шөһ
384