Академический словарь башкирского языка. Том IV. Страница 566
Поиск по словарям
КОНСЕРВАТИВЛЫҠ
уларҙы рухландырған сығанаҡтар ҙа төрлө яҫылыҡта ине. К. Әхмәтйәнов.
2. мед. Хирургик ысул ҡулланмай, операцияһыҙ башҡарылған. □ Консервативный (без хирургического вмешательства). Консерватив медицина. Дауалауҙыц консерватив ысулдары.
КОНСЕРВАТИВЛЫҠ (консерватив-лығы) (Р.: консерватизм; И.: conservatism; Т.: muhafazakarlık) и.
Иҫкене яҡлауға, яңылыҡты кире ҡағыуға нигеҙләнгән ҡараш. □ Консерватизм. Консервативлыҡта ғэйеплэу. Консерватив -лыҡҡа ҡаршы көрәш. Фекер консерватив-лығы.
КОНСЕРВАТИЗМ [рус.] и. ҡар. консер-вативлыҡ. Караштар консерватизмы. Консерватизмда ғэйеплэу. Консерватизмдан арыныу.
КОНСЕРВАТОР [рус. < лат. conservator ‘һаҡлаусы’] (Р.: консерватор; И.: conservative; T.: tutucu, konservatör) и.
1. Консерватизм яҡлы, консерватив ҡарашлы кеше; ҡәҙимсе. П Консерватор (человек консервативных убеждений). ■ [Разин — Дәуләтбайға:] Һеҙ әҙерәк арттырып ебәрәһегеҙ. Берәу булһа, һеҙҙе консерватор тиер ине. Н. Нәжми.
2. Консерватив ҡарашлы, реакцион сәйәси партия ағзаһы. □ Консерватор (член консервативной партии). Консерваторҙар фирҡәһе. Һайлауҙа консерваторҙар ецеп сыҡҡан. Парламентта консерваторҙар куп-селекте тәшкил итә.
КОНСЕРВАТОРИЯ [рус. < ит. conser-vatorio\ (Р: консерватория; И.: conservatoire; T.: konservatuar) и.
Юғары музыкаль уҡыу йорто. □ Консерватория. Консерваторияла уҡыу. Консерватория тамамлау. Консерватория белеме. ■ [Тоня:] Консерваторияла бөгөн Чай-ковскийҙың Дуртенсе симфонияһы. И. Абдуллин.
КОНСЕРВАТОРЛЫҠ (консерваторлығы) (Р: консерватизм; И.: conservatism; Т.: muhafazakarlık) и.
Консерваторға (1) хас сифат. □ Консерватизм. Консерваторлыҡты яҡлау. Консер
ваторлыҡ куренеше. ■ Ғәйнияр Ғәйнуллович тормоштағы яңылыҡты бөтөнләй ҡабул итмәй тугел, бик хуп курә, уны консерваторлыҡта ла ғәйепләп булмай. Д. Бүләков.
КОНСЕРВАЦИЯ [рус. < лат. conservatio} (Р: консервация; И.: conservation; closedown; T.: muhafaza, konservasyon) и.
1. Тейешенсә эшкәртеп, тейешле шарттарҙа тотоп, боҙолоуҙан һаҡлау эше. □ Консервация (обработка для хранения). Консервация цехы. Йәшелсә консервацияһы.
2. Нимәнеңдер эшен, үҫешен ваҡытлыса туҡтатҡан хәл. □ Консервация (приостановление). Заводҡа консервация яһау. Нефть скважинаһын консервацияға әҙерләу. ■ Туймазы промыслаһын ябыу тураһында ла ҡысҡырып һөйләй башлайҙар, консервация өсөн черновой план төҙөлә. И. Абдуллин. [Йәш геолог — Басариевҡа:] Кайһы бер илдәрҙә, мәҫәлән, Америкала, скважиналарҙы нефте тамам бөткәнсе эшләтмәйҙәр, бер сама файҙаланғас, консервацияға ҡуялар. Р. Солтангәрәев.
КОНСЕРВАЦИЯЛАНЫУ (консервациялап-) ҡ. төш. ҡар. консервациялау, страд, от консервациялау. ■ Кеше, хатта 50—60 йылдар уткәс, шул сабый саҡтағы туған телен кире иҫенә төшөрөп, һөйләшеп китә йәки уйлай ала башлай икән. Хәтер ғумергә кон-сервацияланып ҡалған йәшлек һуҙе ҡаҙнаһын хәрәкәткә килтерә. Ғ. Хөсәйенов.
КОНСЕРВАЦИЯЛАУ (консервацияла-) (Р: консервировать; И.: preserve; tin; T: konserve yapmak) ҡ.
1. Тейешенсә эшкәртеп, тейешле шартта тотоп, боҙолоуҙан һаҡлау. □ Консервировать. // Консервирование. Археология табыштарын консервациялау. Мал аҙығын консервациялау.
2. Ниҙеңдер эшен, үҫешен ваҡытлыса туҡтатыу. □ Законсервировать (приостановить работу). //Консервирование. Заводты консервациялау. Скважинаны консервациялау. Корамалдарҙы консервациялау. ■ [Павел Петрович — Айнурға:] Төҙөлөш эштәре ун йылға, унан да артыҡҡа һуҙылған, хатта билдәһеҙ ваҡытҡа консервациялап ҡуйылған объекттар бар. Н. Мусин.
566
уларҙы рухландырған сығанаҡтар ҙа төрлө яҫылыҡта ине. К. Әхмәтйәнов.
2. мед. Хирургик ысул ҡулланмай, операцияһыҙ башҡарылған. □ Консервативный (без хирургического вмешательства). Консерватив медицина. Дауалауҙыц консерватив ысулдары.
КОНСЕРВАТИВЛЫҠ (консерватив-лығы) (Р.: консерватизм; И.: conservatism; Т.: muhafazakarlık) и.
Иҫкене яҡлауға, яңылыҡты кире ҡағыуға нигеҙләнгән ҡараш. □ Консерватизм. Консервативлыҡта ғэйеплэу. Консерватив -лыҡҡа ҡаршы көрәш. Фекер консерватив-лығы.
КОНСЕРВАТИЗМ [рус.] и. ҡар. консер-вативлыҡ. Караштар консерватизмы. Консерватизмда ғэйеплэу. Консерватизмдан арыныу.
КОНСЕРВАТОР [рус. < лат. conservator ‘һаҡлаусы’] (Р.: консерватор; И.: conservative; T.: tutucu, konservatör) и.
1. Консерватизм яҡлы, консерватив ҡарашлы кеше; ҡәҙимсе. П Консерватор (человек консервативных убеждений). ■ [Разин — Дәуләтбайға:] Һеҙ әҙерәк арттырып ебәрәһегеҙ. Берәу булһа, һеҙҙе консерватор тиер ине. Н. Нәжми.
2. Консерватив ҡарашлы, реакцион сәйәси партия ағзаһы. □ Консерватор (член консервативной партии). Консерваторҙар фирҡәһе. Һайлауҙа консерваторҙар ецеп сыҡҡан. Парламентта консерваторҙар куп-селекте тәшкил итә.
КОНСЕРВАТОРИЯ [рус. < ит. conser-vatorio\ (Р: консерватория; И.: conservatoire; T.: konservatuar) и.
Юғары музыкаль уҡыу йорто. □ Консерватория. Консерваторияла уҡыу. Консерватория тамамлау. Консерватория белеме. ■ [Тоня:] Консерваторияла бөгөн Чай-ковскийҙың Дуртенсе симфонияһы. И. Абдуллин.
КОНСЕРВАТОРЛЫҠ (консерваторлығы) (Р: консерватизм; И.: conservatism; Т.: muhafazakarlık) и.
Консерваторға (1) хас сифат. □ Консерватизм. Консерваторлыҡты яҡлау. Консер
ваторлыҡ куренеше. ■ Ғәйнияр Ғәйнуллович тормоштағы яңылыҡты бөтөнләй ҡабул итмәй тугел, бик хуп курә, уны консерваторлыҡта ла ғәйепләп булмай. Д. Бүләков.
КОНСЕРВАЦИЯ [рус. < лат. conservatio} (Р: консервация; И.: conservation; closedown; T.: muhafaza, konservasyon) и.
1. Тейешенсә эшкәртеп, тейешле шарттарҙа тотоп, боҙолоуҙан һаҡлау эше. □ Консервация (обработка для хранения). Консервация цехы. Йәшелсә консервацияһы.
2. Нимәнеңдер эшен, үҫешен ваҡытлыса туҡтатҡан хәл. □ Консервация (приостановление). Заводҡа консервация яһау. Нефть скважинаһын консервацияға әҙерләу. ■ Туймазы промыслаһын ябыу тураһында ла ҡысҡырып һөйләй башлайҙар, консервация өсөн черновой план төҙөлә. И. Абдуллин. [Йәш геолог — Басариевҡа:] Кайһы бер илдәрҙә, мәҫәлән, Америкала, скважиналарҙы нефте тамам бөткәнсе эшләтмәйҙәр, бер сама файҙаланғас, консервацияға ҡуялар. Р. Солтангәрәев.
КОНСЕРВАЦИЯЛАНЫУ (консервациялап-) ҡ. төш. ҡар. консервациялау, страд, от консервациялау. ■ Кеше, хатта 50—60 йылдар уткәс, шул сабый саҡтағы туған телен кире иҫенә төшөрөп, һөйләшеп китә йәки уйлай ала башлай икән. Хәтер ғумергә кон-сервацияланып ҡалған йәшлек һуҙе ҡаҙнаһын хәрәкәткә килтерә. Ғ. Хөсәйенов.
КОНСЕРВАЦИЯЛАУ (консервацияла-) (Р: консервировать; И.: preserve; tin; T: konserve yapmak) ҡ.
1. Тейешенсә эшкәртеп, тейешле шартта тотоп, боҙолоуҙан һаҡлау. □ Консервировать. // Консервирование. Археология табыштарын консервациялау. Мал аҙығын консервациялау.
2. Ниҙеңдер эшен, үҫешен ваҡытлыса туҡтатыу. □ Законсервировать (приостановить работу). //Консервирование. Заводты консервациялау. Скважинаны консервациялау. Корамалдарҙы консервациялау. ■ [Павел Петрович — Айнурға:] Төҙөлөш эштәре ун йылға, унан да артыҡҡа һуҙылған, хатта билдәһеҙ ваҡытҡа консервациялап ҡуйылған объекттар бар. Н. Мусин.
566