Академический словарь башкирского языка. Том IV. Страница 572
Поиск по словарям
КОНТАКТЛЫ
4. Тығыҙ бәйләнеш, эштәге берҙәмлек.
□ Контакт (взаимное понимание, согласованность в работе). Яҡшы контакт булдырыу. Иҡтисади контакт. Сәйәси контакт. Контактта эш итеу. Эшлекле контакт.
КОНТАКТЛЫ (Р.: контактный; И.: contact; T: kontak) с.
Контакт ярҙамында башҡарылған.
□ Контактный. Контактлы электросварка. Контактлы көсөргәнеш. Контактлы сым. Контактлы линза.
КОНТАКТҺЫҘ (Р.: бесконтактный; И.: non-contact; T: temassız) с.
Контакты булмаған. □ Бесконтактный. Машинаны контактһыҙ йыуыу. Контактһыҙ ҡабыҙыу системаһы. Контактһыҙ ысул.
КОНТАМИНАЦИЯ [рус. < лат. conta-minatio ‘буталыу’] (Р: контаминация; И.: contamination; T: bulaşım) и.
1. Һөйләгәндә, яҙғанда ваҡиғаларҙы бергә бутау. □ Контаминация. Сюжеттар конта-минацияһы.
2. лингв. Бер-береһенә яҡын, оҡшаш ике форма, һүҙ йәки һүҙбәйләнештәрҙең берлә-шеүенән барлыҡҡа килгән яңы форма, һүҙ, һүҙбәйләнеш. □ Контаминация. Контаминация нигеҙендә барлыҡҡа килеу. Контаминация куренеше.
КОНТЕЙНЕР [рус. < ингл. container < contain ‘һыйҙырыу’] (Р: контейнер; И.: container; T.: kutu, kap) и.
1. Йөк йөрөтөү өсөн ҡулланылған махсус йәшник, һауыт. □ Контейнер. Контейнерға тейәу. Тимер юл контейнеры. Контейнер менән ебәреу. Контейнер менән ташыу. Контейнерҙы бушатыу. Тимер контейнер. ■ «Әгәр ҙә беҙ кирбесте контейнерҙарға тултырып ташыһаҡ, төҙөлөш материалын юғалтыуға юл ҡуймаясаҡбыҙ», — тине ул [завод директоры]. «Ағиҙел», № 2, 2007.
2. инф. Программалауҙа мәғлүмәттәр структураһы. □ Контейнер. Контейнер алгоритмы. Контейнерҙы барлыҡҡа килтереу. Калыплы контейнер.
КОНТЕЙНЕРЛАУ (контейнерла-) (Р: помещать в контейнер; И.: put in a container; T.: kutuya koymak) ҡ.
1. Йөктө контейнерға урынлаштырыу.
□ Помещать в контейнер (груз). Йөктө кон-тейнерлап ебәреу. Контейнерлап тейәу.
2. инф. Программалау объекттарын контейнерға индереү. □ Помещать в контейнер (объекты программирования). Файлды кон-тейнерлау. Мәғлумәттәрҙе контейнерлау.
КОНТЕЙНЕРЛЫ (Р: помещённый в контейнер; И.: in containers; T.: kutulu) с.
1. Контейнерға тейәлгән (йөк). □ Помещённый в контейнер (груз). Контейнерлы йөк.
2. инф. Контейнерға индерелгән (программалау объекттары). □ Помещённый в контейнер (объекты программирования). Контейнерлы операция.
КОНТЕКСТ [рус. < лат. contextus ‘тығыҙ бәйләнеш’] (Р: контекст; И.: context; T.: tam metin) и.
1. Текстың бөтөн бер мәғәнәгә эйә булып, эсенә ингән һүҙ йәки фразаның мәғәнәһен асыҡларға мөмкинлек биргән өлөшө.
□ Контекст (часть текста). Һуҙҙец кусмә мәғәнәһен контекстан аңлау. Контекста ҡулланыу. Контекстан сығып аңлатыу.
2. Ниндәйҙер хәл-ваҡиғаға тәьҫир итеүсе шарттар, хәлдәр. □ Контекст (совокупность обстоятельств, влияющих на развитие каких-л. явлений). Ваҡиғаның контексын тикшереу. Контекста ҡарау. Билдәһеҙ контекст. Контексты асыҡлау.
КОНТЕКСТУАЛЬ (Р: контекстуальный; И.: contextual; T: sözün gelişine göre) c.
Контексҡа мөнәсәбәтле. □ Контекстуальный. Контекстуаль ҡулланыш. Һуҙҙең контекстуаль мәғәнәһе.
КОНТИНГЕНТ [рус. < лат. contingens ‘өлөшөнә төшкән’] (Р: контингент; И.: contingent; T: kontenjan) и.
1. Ниндәйҙер коллектив, ойошма, учреждениеның составы, уның ҡарамағында булған барлыҡ кешеләр. □ Контингент (совокупность людей). Табиптар контингенты. Уҡытыусылар контингенты. Тулы контингент. Тәжрибәле контингент. Контингент туплау. ■ Фәтхелбаян Нафиҡов, яңылар менән танышҡас, бер нәмәне асыҡланы: контингент бик төрлө — башҡорттар ҙа, уз-
572
4. Тығыҙ бәйләнеш, эштәге берҙәмлек.
□ Контакт (взаимное понимание, согласованность в работе). Яҡшы контакт булдырыу. Иҡтисади контакт. Сәйәси контакт. Контактта эш итеу. Эшлекле контакт.
КОНТАКТЛЫ (Р.: контактный; И.: contact; T: kontak) с.
Контакт ярҙамында башҡарылған.
□ Контактный. Контактлы электросварка. Контактлы көсөргәнеш. Контактлы сым. Контактлы линза.
КОНТАКТҺЫҘ (Р.: бесконтактный; И.: non-contact; T: temassız) с.
Контакты булмаған. □ Бесконтактный. Машинаны контактһыҙ йыуыу. Контактһыҙ ҡабыҙыу системаһы. Контактһыҙ ысул.
КОНТАМИНАЦИЯ [рус. < лат. conta-minatio ‘буталыу’] (Р: контаминация; И.: contamination; T: bulaşım) и.
1. Һөйләгәндә, яҙғанда ваҡиғаларҙы бергә бутау. □ Контаминация. Сюжеттар конта-минацияһы.
2. лингв. Бер-береһенә яҡын, оҡшаш ике форма, һүҙ йәки һүҙбәйләнештәрҙең берлә-шеүенән барлыҡҡа килгән яңы форма, һүҙ, һүҙбәйләнеш. □ Контаминация. Контаминация нигеҙендә барлыҡҡа килеу. Контаминация куренеше.
КОНТЕЙНЕР [рус. < ингл. container < contain ‘һыйҙырыу’] (Р: контейнер; И.: container; T.: kutu, kap) и.
1. Йөк йөрөтөү өсөн ҡулланылған махсус йәшник, һауыт. □ Контейнер. Контейнерға тейәу. Тимер юл контейнеры. Контейнер менән ебәреу. Контейнер менән ташыу. Контейнерҙы бушатыу. Тимер контейнер. ■ «Әгәр ҙә беҙ кирбесте контейнерҙарға тултырып ташыһаҡ, төҙөлөш материалын юғалтыуға юл ҡуймаясаҡбыҙ», — тине ул [завод директоры]. «Ағиҙел», № 2, 2007.
2. инф. Программалауҙа мәғлүмәттәр структураһы. □ Контейнер. Контейнер алгоритмы. Контейнерҙы барлыҡҡа килтереу. Калыплы контейнер.
КОНТЕЙНЕРЛАУ (контейнерла-) (Р: помещать в контейнер; И.: put in a container; T.: kutuya koymak) ҡ.
1. Йөктө контейнерға урынлаштырыу.
□ Помещать в контейнер (груз). Йөктө кон-тейнерлап ебәреу. Контейнерлап тейәу.
2. инф. Программалау объекттарын контейнерға индереү. □ Помещать в контейнер (объекты программирования). Файлды кон-тейнерлау. Мәғлумәттәрҙе контейнерлау.
КОНТЕЙНЕРЛЫ (Р: помещённый в контейнер; И.: in containers; T.: kutulu) с.
1. Контейнерға тейәлгән (йөк). □ Помещённый в контейнер (груз). Контейнерлы йөк.
2. инф. Контейнерға индерелгән (программалау объекттары). □ Помещённый в контейнер (объекты программирования). Контейнерлы операция.
КОНТЕКСТ [рус. < лат. contextus ‘тығыҙ бәйләнеш’] (Р: контекст; И.: context; T.: tam metin) и.
1. Текстың бөтөн бер мәғәнәгә эйә булып, эсенә ингән һүҙ йәки фразаның мәғәнәһен асыҡларға мөмкинлек биргән өлөшө.
□ Контекст (часть текста). Һуҙҙец кусмә мәғәнәһен контекстан аңлау. Контекста ҡулланыу. Контекстан сығып аңлатыу.
2. Ниндәйҙер хәл-ваҡиғаға тәьҫир итеүсе шарттар, хәлдәр. □ Контекст (совокупность обстоятельств, влияющих на развитие каких-л. явлений). Ваҡиғаның контексын тикшереу. Контекста ҡарау. Билдәһеҙ контекст. Контексты асыҡлау.
КОНТЕКСТУАЛЬ (Р: контекстуальный; И.: contextual; T: sözün gelişine göre) c.
Контексҡа мөнәсәбәтле. □ Контекстуальный. Контекстуаль ҡулланыш. Һуҙҙең контекстуаль мәғәнәһе.
КОНТИНГЕНТ [рус. < лат. contingens ‘өлөшөнә төшкән’] (Р: контингент; И.: contingent; T: kontenjan) и.
1. Ниндәйҙер коллектив, ойошма, учреждениеның составы, уның ҡарамағында булған барлыҡ кешеләр. □ Контингент (совокупность людей). Табиптар контингенты. Уҡытыусылар контингенты. Тулы контингент. Тәжрибәле контингент. Контингент туплау. ■ Фәтхелбаян Нафиҡов, яңылар менән танышҡас, бер нәмәне асыҡланы: контингент бик төрлө — башҡорттар ҙа, уз-
572