Академический словарь башкирского языка. Том IV. Страница 575
Поиск по словарям
КОНТРАСЛЫ
зыянлы контракттар төҙөлөүгә ҡаршы сығырға тейешбеҙ. Л. Якшыбаева.
КОНТРАКТАНТ [рус ] и. ҡар. контрактсы.
КОНТРАКТАЦИЯ [рус.] (Р.: контрактация; И.: contracting; T.: kontrat yapmak) и.
1. Ниҙелер билдәле бер шарт буйынса, күрһәтелгән ваҡытта килтереү һәм тапшырыу тураһында контракт төҙөү эше. □ Контрактация (заключение договора). Уңышлы контрактация. Контрактацияға килешеу. Контрактация буйынса тауар менән тәьмин итеу. Контрактацияға ҡул ҡуйыу. Контрактациянан баш тартыу.
2. Алдан төҙөлгән килешеү буйынса ауыл хужалығы продукттарын әҙерләү системаһы. □ Контрактация (система закупок сельскохозяйственных продуктов на основе договоров заготовительных организаций с государственными хозяйствами). Орлоҡ контрактацияһы. Иген контрактацияһы. Н Ярлы, урта хәлле крәҫтиәндәрҙең әуҙем ҡатнашлығы менән Башҡортостанда контрактация киң ҡолас алды: дәуләт 1929 йылдың көҙөндә генә лә ярлыларға дурт йөҙ мең һумлыҡ ярҙам курһәтте. Картотека фондынан. Бурыстар: колхоздарҙың контрактацияларын утәугә ярҙам итеу... А. Таһиров.
КОНТРАКТЛАНЫУ (контрактлан-) ҡ. төш. ҡар. контрактлау, страд, от контрактлау. Контрактланған мал. Контрактланған иген.
КОНТРАКТЛАУ (контрактла-) (Р.: контрактовать; И.: contract (for); T.: anlaşma yapmak) ҡ.
Ниҙер алыу йәки тапшырыу өсөн контракт төҙөү. □ Контрактовать. Уңышты контрактлау. Тауарҙы контрактлау. Контрактлау нигеҙендә эш итеу.
КОНТРАКТНИК (контрактнигы) [рус.] и. ҡар. контрактсы.
КОНТРАКТСЫ (Р: контрактник; И.: contract soldier; T.: sözleşme ile çalışan biri) u.
Контракт нигеҙендә эшләүсе кеше. □ Контрактник. Армияға контрактсы булып китеу. Контрактсыларҙы йыйыу. Кон-трактсылар төркөмө.
КОНТРАКТУРА [рус. < лат. contractura ‘тартылыу’] (Р: контрактура; И.: contracture; T.: kontraktür) и. мед.
Быуын хәрәкәтсәнлегенең ныҡ сиклә-неүе. □ Контрактура. Тыумыштан булған контрактура. Һеңер контрактураһы. Бөгөу-бөгөлөу контрактураһы.
КОНТРАЛЬТО [рус. < ит. contralto} (Р: контральто; И.: contralto; T.: kontralto) и. муз.
Йырсы ҡатын-ҡыҙҙарҙағы иң ҡалын тауыш һәм шул тауышҡа эйә булған ҡатын-ҡыҙ. □ Контральто. Контральто менән башҡарыу. Контральто партияһы.
КОНТРАМАРКА [рус. < фр. contremar-que ‘өҫтәмә значок’] (Р: контрамарка; И.: free pass; T.: davetiye) и.
Тамаша залына түләүһеҙ инергә хоҡуҡ биргән талон йәки ҡағыҙ. □ Контрамарка. ■ [Нурый:] Шулай бер ваҡыт Өфөлә бер бай малайы менән уның приказчигы театрға буш инергә тырышалар бит, беҙҙең спектаклде маҡтаған булып, һаман йылышалар, ахыры тындырманылар, ике контрамарка алып бирҙем. А. Таһиров. [Емеш:] Тик шуныһы ғәжәп — билет алырға уларҙың аҡсаһы ҡайҙан булһын? Контрамарка таптылармы икән ни?.. 3. Биишева.
КОНТРАПУНКТ [рус. < нем. Kontra-punkt ‘ҡапма ҡаршы ноталар’] (Р: контрапункт; И.: counterpoint; T: kontrpuan) и. муз.
1. Үҙ аллы яңғырай торған бер нисә көйҙө ҡушып, бер бөтөн итеп яңғыратыу оҫталығы. □ Контрапункт (искусство сочетания мелодий, голосов в одно гармоническое целое). Уҡыусы контрапункт буйынса һәләтле.
2. Музыка теорияһы бүлеге. □ Контрапункт (раздел теории музыки). Контрапункт класында уҡытыу. Контрапункт буйынса имтихан биреу.
КОНТРАСЛАУ (контрасла-) (Р: контрастировать; И.: contrast (with); T: zıt olmak) ҡ.
Ҡапма-ҡаршы ҡуйыу. □ Контрастировать. Контраслап төшөрөлгән һурәт. Контраслап биҙәу.
КОНТРАСЛЫ (Р: контрастный; И.: contrasting; T.: kontrastlı) с.
575
зыянлы контракттар төҙөлөүгә ҡаршы сығырға тейешбеҙ. Л. Якшыбаева.
КОНТРАКТАНТ [рус ] и. ҡар. контрактсы.
КОНТРАКТАЦИЯ [рус.] (Р.: контрактация; И.: contracting; T.: kontrat yapmak) и.
1. Ниҙелер билдәле бер шарт буйынса, күрһәтелгән ваҡытта килтереү һәм тапшырыу тураһында контракт төҙөү эше. □ Контрактация (заключение договора). Уңышлы контрактация. Контрактацияға килешеу. Контрактация буйынса тауар менән тәьмин итеу. Контрактацияға ҡул ҡуйыу. Контрактациянан баш тартыу.
2. Алдан төҙөлгән килешеү буйынса ауыл хужалығы продукттарын әҙерләү системаһы. □ Контрактация (система закупок сельскохозяйственных продуктов на основе договоров заготовительных организаций с государственными хозяйствами). Орлоҡ контрактацияһы. Иген контрактацияһы. Н Ярлы, урта хәлле крәҫтиәндәрҙең әуҙем ҡатнашлығы менән Башҡортостанда контрактация киң ҡолас алды: дәуләт 1929 йылдың көҙөндә генә лә ярлыларға дурт йөҙ мең һумлыҡ ярҙам курһәтте. Картотека фондынан. Бурыстар: колхоздарҙың контрактацияларын утәугә ярҙам итеу... А. Таһиров.
КОНТРАКТЛАНЫУ (контрактлан-) ҡ. төш. ҡар. контрактлау, страд, от контрактлау. Контрактланған мал. Контрактланған иген.
КОНТРАКТЛАУ (контрактла-) (Р.: контрактовать; И.: contract (for); T.: anlaşma yapmak) ҡ.
Ниҙер алыу йәки тапшырыу өсөн контракт төҙөү. □ Контрактовать. Уңышты контрактлау. Тауарҙы контрактлау. Контрактлау нигеҙендә эш итеу.
КОНТРАКТНИК (контрактнигы) [рус.] и. ҡар. контрактсы.
КОНТРАКТСЫ (Р: контрактник; И.: contract soldier; T.: sözleşme ile çalışan biri) u.
Контракт нигеҙендә эшләүсе кеше. □ Контрактник. Армияға контрактсы булып китеу. Контрактсыларҙы йыйыу. Кон-трактсылар төркөмө.
КОНТРАКТУРА [рус. < лат. contractura ‘тартылыу’] (Р: контрактура; И.: contracture; T.: kontraktür) и. мед.
Быуын хәрәкәтсәнлегенең ныҡ сиклә-неүе. □ Контрактура. Тыумыштан булған контрактура. Һеңер контрактураһы. Бөгөу-бөгөлөу контрактураһы.
КОНТРАЛЬТО [рус. < ит. contralto} (Р: контральто; И.: contralto; T.: kontralto) и. муз.
Йырсы ҡатын-ҡыҙҙарҙағы иң ҡалын тауыш һәм шул тауышҡа эйә булған ҡатын-ҡыҙ. □ Контральто. Контральто менән башҡарыу. Контральто партияһы.
КОНТРАМАРКА [рус. < фр. contremar-que ‘өҫтәмә значок’] (Р: контрамарка; И.: free pass; T.: davetiye) и.
Тамаша залына түләүһеҙ инергә хоҡуҡ биргән талон йәки ҡағыҙ. □ Контрамарка. ■ [Нурый:] Шулай бер ваҡыт Өфөлә бер бай малайы менән уның приказчигы театрға буш инергә тырышалар бит, беҙҙең спектаклде маҡтаған булып, һаман йылышалар, ахыры тындырманылар, ике контрамарка алып бирҙем. А. Таһиров. [Емеш:] Тик шуныһы ғәжәп — билет алырға уларҙың аҡсаһы ҡайҙан булһын? Контрамарка таптылармы икән ни?.. 3. Биишева.
КОНТРАПУНКТ [рус. < нем. Kontra-punkt ‘ҡапма ҡаршы ноталар’] (Р: контрапункт; И.: counterpoint; T: kontrpuan) и. муз.
1. Үҙ аллы яңғырай торған бер нисә көйҙө ҡушып, бер бөтөн итеп яңғыратыу оҫталығы. □ Контрапункт (искусство сочетания мелодий, голосов в одно гармоническое целое). Уҡыусы контрапункт буйынса һәләтле.
2. Музыка теорияһы бүлеге. □ Контрапункт (раздел теории музыки). Контрапункт класында уҡытыу. Контрапункт буйынса имтихан биреу.
КОНТРАСЛАУ (контрасла-) (Р: контрастировать; И.: contrast (with); T: zıt olmak) ҡ.
Ҡапма-ҡаршы ҡуйыу. □ Контрастировать. Контраслап төшөрөлгән һурәт. Контраслап биҙәу.
КОНТРАСЛЫ (Р: контрастный; И.: contrasting; T.: kontrastlı) с.
575