Академический словарь башкирского языка. Том IV. Страница 641
Поиск по словарям
көллө
КӨЛКӨГӘ АЛЫУ (көлкөгә ал-) (Р.: принимать за шутку; И.: to regard (something serious) as a joke; T: şakaya almak) ҡ.
Ысынды бушҡа, мәрәкәгә ауҙарыу. □ Принимать, принять за шутку Әйткәнде көлкөгә алыу.
КӨЛКӨГӘ ҠАЛДЫРЫУ (көлкөгә ҡалдыр-) (Р.: ставить в смешное положение; И.: disgrace; T.: rezil etmek) ҡ.
Кеше көлөрлөк хәлгә төшөрөү, уңайһыҙ хәлгә ҡалдырыу □ Ставить в смешное положение; опозорить, высмеять. Кеше алдында көлкөгә ҡалдырыу.
КӨЛКӨГӘ ҠАЛЫУ (көлкөгә ҡал-) (Р: оказаться в смешном положении; И.: be laughingstock; T.: alay konusu olmak) ҡ.
Кеше көлөрлөк хәлгә төшөү. □ Оказаться в смешном положении.
КӨЛКӨГӘ ҺАБЫШТЫРЫУ (көлкөгә һабыштыр-) (Р.: обратить в шутку; И.: hall of distorting mirrors; T: şakaya getirmek) ҡ.
Ысынды көлкөгә әйләндереү. □ Обратить в шутку. Көлкөгә һабыштырыу уңайлы.
КӨЛКӨ КИЛЕҮ (көлкө кил-) (Р: хотеть посмеяться; И.: feel like laughing; T.: gülesi gelmek) к.
Көлөргә теләү. □ Хотеть посмеяться, быть в смешливом настроении. Көлкө килеу теләге бөттө.
КӨЛКӨ КИСӘҺЕ (Р: вечер смеха; И.: fun party; T.: şaka gecesi) и.
Көләмәстәр, төрлө мәҙәктәр, ҡыҙыҡлы мажаралар, көлкөлө сығыштарҙан торған кисә, ҡыҙыҡлы тамаша. □ Вечер смеха. ■ Ғәҙәттәгесә, 1 апрелдә район мәҙәниәт йортонда уҡыусыларҙың «Шаяниум» ҙур көлкө кисәһе уткәрелде. «Киске Өфө», 4 апрель 2012.
КӨЛКӨЛӨ (Р: смешной; И.: funny; Т.: gülünecek) с.
Көлдөрә торған, көлкө килтерерлек; ҡыҙыҡ. □ Смешной, забавный, комичный; юмористический. Көлкөлө хикәйә. Көлкөлө шиғыр. Көлкөлө куренеу. Көлкөлө итеп һөйләу. ■ Ғилмандың башында тарҡау уйҙар бутала: нисектер куңеле елкенеп киткән дә кеуек, әллә ниндәй көлкөлө хәбәрҙәр һөйләп ташлағыһы килә. Н. Мусин. Тик шуныһын
айырып әйтергә кәрәк: көләмәс жанры көлкөлө куренештәр менән генә сикләнмәй. Көлкөлө булмаған хәлдәрҙе сатира йә юмор куҙ-легенән баһалау ҙа көләмәс тыуыуға сәбәпсе булыусан. «Йәшлек», 16 август 2010. Фельетон бик көлкөлө яҙылған. Картотека фондынан.
КӨЛКӨНӨС с. диал. ҡар. көлкө 1.
КӨЛКӨТӨҮ (көлкөт-) ҡ.диал. ҡар. көлдөрөү.
КӨЛКӨҺӨҘ (Р: несмешной; И.: funny; T.: gülünçsüz) с.
Көлкөлө түгел, көлкөһө булмаған. □ Несмешной. И Көлкөһөҙ генә нәмәне лә ҡыҙыҡ итеп һөйләй Вәлит, ысынлап та ҡыҙыҡ икән, тип көлөргә тотонаһың. «Тамаша», № 4, 2010.
КӨЛ-КҮМЕР (Р: пепелище; И.: site of fire; T: yangın yeri) и. йыйн.
1. Янған, үртәлгән нәмәнең ҡалдығы.
□ Пепелище. Өй көл-кумергә әйләнгән.
■ Бына курәһеңме быны, икебеҙ ҙә көл-кумер. М. Кәрим.
2. миф. Яман, хәүефле урын. □ Пепелище; опасное место, где нельзя ставить новый дом. Яңы нигеҙҙе көл-кумергә һалмайҙар.
КӨЛ-КҮМЕРГӘ ҠАЛЫУ (көл-күмергә ҡал-) (Р: превратиться в пепел; И.: burn to a cinder; T: kül olmak) с.
Көл хәленә ҡалыу, көл булыу, янып бөтөү. □ Превратиться в пепел, сгореть дотла. И Хәйерсегә ел ҡаршы, мин ҡайтыуға йорт көл-кумергә ҡалған. Экспедиция материалдарынан.
КӨЛ-КҮМЕР ИТЕҮ (көл-күмер ит-) (Р: испепелять; И.: incinerate; T: küllendir-mek) с.
Кәлгә әйләндереү. □ Испепелять, превратить в пепел.
КӨЛЛӨ I (P: зольный; И.: ashy; T: küllü) с.
Көлө булған, көл ҡатыш. □ Зольный, золистый; пепельный. Көллө һыу. Көллө ер. Көллө урын. Көллө тупраҡ. Куп көллө кумер.
■ Көллө тупраҡ аҫтындағы ҡар куҙгә куренеп ирене. Картотека фондынан.
КӨЛЛӨ II [ғәр. (Р: весь; всякий; И.: all; T: tüm) билд. а. диал.
21 - 1.0117.12
641
КӨЛКӨГӘ АЛЫУ (көлкөгә ал-) (Р.: принимать за шутку; И.: to regard (something serious) as a joke; T: şakaya almak) ҡ.
Ысынды бушҡа, мәрәкәгә ауҙарыу. □ Принимать, принять за шутку Әйткәнде көлкөгә алыу.
КӨЛКӨГӘ ҠАЛДЫРЫУ (көлкөгә ҡалдыр-) (Р.: ставить в смешное положение; И.: disgrace; T.: rezil etmek) ҡ.
Кеше көлөрлөк хәлгә төшөрөү, уңайһыҙ хәлгә ҡалдырыу □ Ставить в смешное положение; опозорить, высмеять. Кеше алдында көлкөгә ҡалдырыу.
КӨЛКӨГӘ ҠАЛЫУ (көлкөгә ҡал-) (Р: оказаться в смешном положении; И.: be laughingstock; T.: alay konusu olmak) ҡ.
Кеше көлөрлөк хәлгә төшөү. □ Оказаться в смешном положении.
КӨЛКӨГӘ ҺАБЫШТЫРЫУ (көлкөгә һабыштыр-) (Р.: обратить в шутку; И.: hall of distorting mirrors; T: şakaya getirmek) ҡ.
Ысынды көлкөгә әйләндереү. □ Обратить в шутку. Көлкөгә һабыштырыу уңайлы.
КӨЛКӨ КИЛЕҮ (көлкө кил-) (Р: хотеть посмеяться; И.: feel like laughing; T.: gülesi gelmek) к.
Көлөргә теләү. □ Хотеть посмеяться, быть в смешливом настроении. Көлкө килеу теләге бөттө.
КӨЛКӨ КИСӘҺЕ (Р: вечер смеха; И.: fun party; T.: şaka gecesi) и.
Көләмәстәр, төрлө мәҙәктәр, ҡыҙыҡлы мажаралар, көлкөлө сығыштарҙан торған кисә, ҡыҙыҡлы тамаша. □ Вечер смеха. ■ Ғәҙәттәгесә, 1 апрелдә район мәҙәниәт йортонда уҡыусыларҙың «Шаяниум» ҙур көлкө кисәһе уткәрелде. «Киске Өфө», 4 апрель 2012.
КӨЛКӨЛӨ (Р: смешной; И.: funny; Т.: gülünecek) с.
Көлдөрә торған, көлкө килтерерлек; ҡыҙыҡ. □ Смешной, забавный, комичный; юмористический. Көлкөлө хикәйә. Көлкөлө шиғыр. Көлкөлө куренеу. Көлкөлө итеп һөйләу. ■ Ғилмандың башында тарҡау уйҙар бутала: нисектер куңеле елкенеп киткән дә кеуек, әллә ниндәй көлкөлө хәбәрҙәр һөйләп ташлағыһы килә. Н. Мусин. Тик шуныһын
айырып әйтергә кәрәк: көләмәс жанры көлкөлө куренештәр менән генә сикләнмәй. Көлкөлө булмаған хәлдәрҙе сатира йә юмор куҙ-легенән баһалау ҙа көләмәс тыуыуға сәбәпсе булыусан. «Йәшлек», 16 август 2010. Фельетон бик көлкөлө яҙылған. Картотека фондынан.
КӨЛКӨНӨС с. диал. ҡар. көлкө 1.
КӨЛКӨТӨҮ (көлкөт-) ҡ.диал. ҡар. көлдөрөү.
КӨЛКӨҺӨҘ (Р: несмешной; И.: funny; T.: gülünçsüz) с.
Көлкөлө түгел, көлкөһө булмаған. □ Несмешной. И Көлкөһөҙ генә нәмәне лә ҡыҙыҡ итеп һөйләй Вәлит, ысынлап та ҡыҙыҡ икән, тип көлөргә тотонаһың. «Тамаша», № 4, 2010.
КӨЛ-КҮМЕР (Р: пепелище; И.: site of fire; T: yangın yeri) и. йыйн.
1. Янған, үртәлгән нәмәнең ҡалдығы.
□ Пепелище. Өй көл-кумергә әйләнгән.
■ Бына курәһеңме быны, икебеҙ ҙә көл-кумер. М. Кәрим.
2. миф. Яман, хәүефле урын. □ Пепелище; опасное место, где нельзя ставить новый дом. Яңы нигеҙҙе көл-кумергә һалмайҙар.
КӨЛ-КҮМЕРГӘ ҠАЛЫУ (көл-күмергә ҡал-) (Р: превратиться в пепел; И.: burn to a cinder; T: kül olmak) с.
Көл хәленә ҡалыу, көл булыу, янып бөтөү. □ Превратиться в пепел, сгореть дотла. И Хәйерсегә ел ҡаршы, мин ҡайтыуға йорт көл-кумергә ҡалған. Экспедиция материалдарынан.
КӨЛ-КҮМЕР ИТЕҮ (көл-күмер ит-) (Р: испепелять; И.: incinerate; T: küllendir-mek) с.
Кәлгә әйләндереү. □ Испепелять, превратить в пепел.
КӨЛЛӨ I (P: зольный; И.: ashy; T: küllü) с.
Көлө булған, көл ҡатыш. □ Зольный, золистый; пепельный. Көллө һыу. Көллө ер. Көллө урын. Көллө тупраҡ. Куп көллө кумер.
■ Көллө тупраҡ аҫтындағы ҡар куҙгә куренеп ирене. Картотека фондынан.
КӨЛЛӨ II [ғәр. (Р: весь; всякий; И.: all; T: tüm) билд. а. диал.
21 - 1.0117.12
641