Рус
Баш
Академический словарь башкирского языка. Том IV. Страница 856
Поиск по словарям
КҮРӘ АЛМАУ
исемгә ярашлы рәүештә булғанын белдерә. □ По, соответственно, сообразно (послелог с дат. п.). Ж Кунәгенә курә ҡапҡасы, заманына курә ҡарашы — сәйәхәтсегә упкәләп булмай бөгөн. Й. Солтанов. Йәш егеттец һуҙҙәре уткер, ваҡытына курә яҡшы уҡ тәрән синфи инеләр. Ғ. Хәйри. Беҙҙец халыҡ борон-борондан уҙ тарихы, уҙ культураһы менән ныҡ ҡыҙыҡһынған. Заманына курә уҡымышлы кешеләре лә булған. 3. Ураҡсин.
КҮРӘ АЛМАУ (күрә алма-) (Р.: ненавидеть; И.: hate; T.: nefret etmek) ҡ.
Кемгә йәки нимәгәлер ҡарата нәфрәт тойғоһо кисереү; ныҡ яратмау. □ Ненавидеть. ■ Алтында эшләуселәрҙе курә алмайҙар, һуцғы йылдарҙа ғына Саҡмай ауылы кешеләре приискыла эшләй башланылар. Я. Хамматов.
КҮРӘ АЛМАУСЫ (Р: ненавистник; И.: hate; T.: nefreteden) и.
Дошман күреүсе. □ Ненавистник. И Мине курә алмаусы берәу ул саҡ услап-услап минец әҫтәмә бысраҡтар ырғытты. М. Кәрим.
КҮРӘ АЛМАУСЫЛЫҠ (алмаусылы-ғы) (Р: ненависть; И.: hate; T.: nefret) и.
Кемгә йәки нимәгәлер ҡарата булған нәфрәт хисе. □ Ненависть. ■ Уралыма булған һөйөуем курә алмаусылыҡҡа өйрәтте, дошмандарға нәфрәтемдец утын дөрләтте. Картотека фондынан.
КҮРӘ-БАҒА р. диал. ҡар. күрә тороп. Курә-баға бысраҡҡа баҫаһыц бит.
КҮРӘ-БЕЛӘ р. ҡар. күрә тороп. Курә-белә алдау.
КҮРӘГӘ (Р: курага; И.: dried apricots; T.: kuru kayısı) и.
Һөйәген алып киптерелгән өрөк. □ Курага. Курәгә компоты. Курәгәле печенье. Курәгә -нән һут. ■ Йөрәкте нығытыу өсөн: иртәнсәк ҡара слива, йөҙөм, курәгә, әстрхан сәтләуеге, ҡаты сыр ашап, бер стакан ҡайнаған һыуҙы бал ҡабып эсергә кәрәк. «Йүрүҙән», 15 март 2011.
КҮРӘГӘС (Р: зоркий; И.: sharp-sighted; T.: gözü keskin) с. диал.
Яҡшы күргән, осҡор күҙле. □ Зоркий, остроглазый. Курәгәс кеше.
КҮРӘҒАРАУ (Р: близорукий; И.: shortsighted; T.: uzakgörmez) с.
Алыҫтан насар күргән. □ Близорукий. Курәғарау кеше. Курәғарау булыу.
КҮРӘҘӘ (Р: ворожея, гадалка; И.: fortune-teller; soothsayer; T.: bakıcı) и.
1. Кешенең тормошон, яҙмышын йондоҙҙарға ҡарап, утҡа май, мал һөйәге, һыуға юнысҡы, ноҡот һалып йәки башҡа юл менән юрап әйтеүсе; бағымсы. □ Ворожея, гадалка. Курәҙәгә барыу. Курәҙәнән ноҡот һалдырыу.
■ Сыртаҡ тигән батшаныц ҡатыны ҡыҙ таба. Курәҙә килеп, ҡыҙ уҫеп еткәс, юғала, ти. Батша бик ҡайғыра. Әкиәттән. Курәҙә эстән генә һаҡалын һәм ирендәрен ҡыбырҙатып ниҙер уҡыны ла төкөрөндө. Я. Хамматов. • Йыбанмаған оҫта булған, оялмаған курәҙә булған. Мәҡәл.
2. Алдан күрә белгән кеше. □ Предсказатель, вещун. Курәҙә булыу. ■ .. Байбисә ирен ситкәрәк алып китте. Әллә был мосафирҙы ебәрмәй уҙебеҙҙә ҡалдырайыҡмы, — тине. — курәҙә хикмәт белә. Ундай кешене янда тотоу зыян итмәҫ ине. Л. Якшыбаева.
КҮРӘҘӘЛЕК (күрәҙәлеге) (Р: ворожба; И.: sorcery; fortune telling; T.: bakıcılık) и.
1. Киләсәкте юрау эше. □ Ворожба, гадание. Курәҙәлек менән шөғөлләнеу. Курәҙәлек ҡылыу. ■ Китаптарҙа әйтелгәнсә, йондоҙ-ҙарҙыц торошона, ҡайһы яҡҡа кусеуенә ҡарап, курәҙәлек ҡылыусы кешеләр була, имеш. Ә. Хәкимов.
2. Алдан күреп, белеп тороу һәләте. □ Предсказание.
КҮРӘҘӘЛЕК ИТЕҮ (күрәҙәлек ит-) (Р: предсказывать; И.: foretell; T.: falcılık etmek) ҡ.
Юрау, алдан әйтеү. □ Предсказывать.
■ Курәҙәселәр утҡа тоҙ ташлап, һөйәк яндырып курәҙәлек иткән. Башҡорт мифологияһынан.
КҮРӘҘӘСЕ и. ҡар. күрәҙә 1, 2. Курә-ҙәсегә барыу. Курәҙәсенән ноҡот һалдырыу.
КҮРӘҘӘСЕЛЕК (күрәҙәселеге) и. һөйл. ҡар. күрәҙәлек. ■ Курәҙәселек һәм уға ышаныу — иҫкелектән ҡалған бер мираҫ ул. «Йәшлек», 30 июль 2011.
КҮРӘ ҠАРАУ (күрә ҡара-) (Р: быть близоруким; И.: shortsighted; T.: uzakgörmez olmak) ҡ.
856
исемгә ярашлы рәүештә булғанын белдерә. □ По, соответственно, сообразно (послелог с дат. п.). Ж Кунәгенә курә ҡапҡасы, заманына курә ҡарашы — сәйәхәтсегә упкәләп булмай бөгөн. Й. Солтанов. Йәш егеттец һуҙҙәре уткер, ваҡытына курә яҡшы уҡ тәрән синфи инеләр. Ғ. Хәйри. Беҙҙец халыҡ борон-борондан уҙ тарихы, уҙ культураһы менән ныҡ ҡыҙыҡһынған. Заманына курә уҡымышлы кешеләре лә булған. 3. Ураҡсин.
КҮРӘ АЛМАУ (күрә алма-) (Р.: ненавидеть; И.: hate; T.: nefret etmek) ҡ.
Кемгә йәки нимәгәлер ҡарата нәфрәт тойғоһо кисереү; ныҡ яратмау. □ Ненавидеть. ■ Алтында эшләуселәрҙе курә алмайҙар, һуцғы йылдарҙа ғына Саҡмай ауылы кешеләре приискыла эшләй башланылар. Я. Хамматов.
КҮРӘ АЛМАУСЫ (Р: ненавистник; И.: hate; T.: nefreteden) и.
Дошман күреүсе. □ Ненавистник. И Мине курә алмаусы берәу ул саҡ услап-услап минец әҫтәмә бысраҡтар ырғытты. М. Кәрим.
КҮРӘ АЛМАУСЫЛЫҠ (алмаусылы-ғы) (Р: ненависть; И.: hate; T.: nefret) и.
Кемгә йәки нимәгәлер ҡарата булған нәфрәт хисе. □ Ненависть. ■ Уралыма булған һөйөуем курә алмаусылыҡҡа өйрәтте, дошмандарға нәфрәтемдец утын дөрләтте. Картотека фондынан.
КҮРӘ-БАҒА р. диал. ҡар. күрә тороп. Курә-баға бысраҡҡа баҫаһыц бит.
КҮРӘ-БЕЛӘ р. ҡар. күрә тороп. Курә-белә алдау.
КҮРӘГӘ (Р: курага; И.: dried apricots; T.: kuru kayısı) и.
Һөйәген алып киптерелгән өрөк. □ Курага. Курәгә компоты. Курәгәле печенье. Курәгә -нән һут. ■ Йөрәкте нығытыу өсөн: иртәнсәк ҡара слива, йөҙөм, курәгә, әстрхан сәтләуеге, ҡаты сыр ашап, бер стакан ҡайнаған һыуҙы бал ҡабып эсергә кәрәк. «Йүрүҙән», 15 март 2011.
КҮРӘГӘС (Р: зоркий; И.: sharp-sighted; T.: gözü keskin) с. диал.
Яҡшы күргән, осҡор күҙле. □ Зоркий, остроглазый. Курәгәс кеше.
КҮРӘҒАРАУ (Р: близорукий; И.: shortsighted; T.: uzakgörmez) с.
Алыҫтан насар күргән. □ Близорукий. Курәғарау кеше. Курәғарау булыу.
КҮРӘҘӘ (Р: ворожея, гадалка; И.: fortune-teller; soothsayer; T.: bakıcı) и.
1. Кешенең тормошон, яҙмышын йондоҙҙарға ҡарап, утҡа май, мал һөйәге, һыуға юнысҡы, ноҡот һалып йәки башҡа юл менән юрап әйтеүсе; бағымсы. □ Ворожея, гадалка. Курәҙәгә барыу. Курәҙәнән ноҡот һалдырыу.
■ Сыртаҡ тигән батшаныц ҡатыны ҡыҙ таба. Курәҙә килеп, ҡыҙ уҫеп еткәс, юғала, ти. Батша бик ҡайғыра. Әкиәттән. Курәҙә эстән генә һаҡалын һәм ирендәрен ҡыбырҙатып ниҙер уҡыны ла төкөрөндө. Я. Хамматов. • Йыбанмаған оҫта булған, оялмаған курәҙә булған. Мәҡәл.
2. Алдан күрә белгән кеше. □ Предсказатель, вещун. Курәҙә булыу. ■ .. Байбисә ирен ситкәрәк алып китте. Әллә был мосафирҙы ебәрмәй уҙебеҙҙә ҡалдырайыҡмы, — тине. — курәҙә хикмәт белә. Ундай кешене янда тотоу зыян итмәҫ ине. Л. Якшыбаева.
КҮРӘҘӘЛЕК (күрәҙәлеге) (Р: ворожба; И.: sorcery; fortune telling; T.: bakıcılık) и.
1. Киләсәкте юрау эше. □ Ворожба, гадание. Курәҙәлек менән шөғөлләнеу. Курәҙәлек ҡылыу. ■ Китаптарҙа әйтелгәнсә, йондоҙ-ҙарҙыц торошона, ҡайһы яҡҡа кусеуенә ҡарап, курәҙәлек ҡылыусы кешеләр була, имеш. Ә. Хәкимов.
2. Алдан күреп, белеп тороу һәләте. □ Предсказание.
КҮРӘҘӘЛЕК ИТЕҮ (күрәҙәлек ит-) (Р: предсказывать; И.: foretell; T.: falcılık etmek) ҡ.
Юрау, алдан әйтеү. □ Предсказывать.
■ Курәҙәселәр утҡа тоҙ ташлап, һөйәк яндырып курәҙәлек иткән. Башҡорт мифологияһынан.
КҮРӘҘӘСЕ и. ҡар. күрәҙә 1, 2. Курә-ҙәсегә барыу. Курәҙәсенән ноҡот һалдырыу.
КҮРӘҘӘСЕЛЕК (күрәҙәселеге) и. һөйл. ҡар. күрәҙәлек. ■ Курәҙәселек һәм уға ышаныу — иҫкелектән ҡалған бер мираҫ ул. «Йәшлек», 30 июль 2011.
КҮРӘ ҠАРАУ (күрә ҡара-) (Р: быть близоруким; И.: shortsighted; T.: uzakgörmez olmak) ҡ.
856