Рус
Баш
Академический словарь башкирского языка. Том IV. Страница 922
Поиск по словарям
КӘҮЕШ
аҡ бурнус, аяғында еңел кәуеш. Ә. Хәкимов. Шәмсетдинхажи кәуешен һалып, атайымдың баш осона барып ултырҙы ла, тамағын ҡыра-ҡыра, ирендәрен ҡыҙыҡ ҡыймылдатып, ниҙер уҡый башланы. Ә. Чаныш.
КӘҮЕШ II (Р.: косой; И.: wry; T.: eğri) с. һөйл.
Бер яҡҡа ҡыйшайған; ҡыйыш, салыш.
□ Косой, скособочившийся. Кәуеш ауыҙлы ҡеше. Кәуеш ҡыйыҡлы өй.
♦ Тәүге эш кәүеш тәүге эш уңмай тигән мәғәнәлә әйтелә. □ сөотв. Первый блин комом.
КӘҮЖЕК (Р: кривой; И.: skew; T.: bü-külü) с. һөйл.
Кәүжәйгән. □ Кривой, косой. И Карҙың сикһеҙ куплеге сәбәпле, ауылдың тәпәшәк өйҙәре, ялпаҡ йорттары, кәужек ҡуралары көслө көрт аҫтында ҡалғандар. Ғ. Дәүләтшин.
КӘҮЖӘЙЕҮ (кәүжәй-) (Р: кривиться; И.: become lop-sided; T.: bükülmek) ҡ. һөйл.
Бер яҡҡа ҡыйшайыу, бәлшәйеү. □ Кривиться. ■ Теше төшөп, ауыҙы кәужәйеп, куҙе кепесләнеп бөткән ҡарт-ҡороға тиклем .. урамға сыҡҡан. Ш. Шәһәр.
КӘҮЖӘЙТЕҮ (кәүжәйт-) (Р: кривить;
И.: distort; T.: bükmek) ҡ.
Салшайтыу, бер яҡҡа ҡыйшайтыу.
□ Кривить. Ауыҙҙы кәужәйтеп көлөу.
КӘҮСӘР [ғәр. Л£] (Р: сладость; И.: sweetmeats; sweets; T.: şerbet) и.
1. Татлы һыу, баллы шәрбәт. □ Сладость, медовый напиток. Кәусәрҙәй татлы ирендәр. ■ Ауыҙың — зәмзәм, иренең — кәусәр, тешең — гәуһәр. Ш. Бабич.
2. Сәскәләге бал шыйыҡсаһы. □ Нектар. Бол ҡорттары кәусәр йыя.
3. дини. Ожмахтағы һыуы татлы күл исеме. □ Название райского источника. Кәусәр һыуылай шифалы.
КӘҮШЕК (Р: сплюснутый; И.: flattened out; T: yassılmış) с.
1. Кәүшәйгән. □ Сплюснутый; сплющенный. Кәушек кәритә.
2. кусм. диал. Ҡапыл үсегеп, үпкәләп барыусан; ҡылтым. □ Обидчивый. Кәушек кеше. Кәушек булыу.
КӘҮШӘЙЕҮ (кәүшәй-) (Р: перекоситься; И.: be warped; T: bükülmek) ҡ. һөйл.
Ҡыйшайыу, йәмшәйеү. □ Перекоситься, искривить. Итеге кәушәйгән.
КӘҮШӘЙТЕҮ (кәүшәт-) (Р: косить;
И.: warp; T: bükmek) ҡ. һөйл.
Ҡыйшайтыу, йәмшәйтеү. □ Косить, кривить, перекосить. Ауыҙҙы кәушәйтеп илау. Ауыҙҙы кәушәйтеп һыҙғырыу.
КӘҮШӘК [боронғо төрки көвшәк] (Р: рыхлый; И.: friable; crumb(l)y; T: gevrek) с.
1. Тығыҙ булмаған, беше түгел, йомшаҡ.
□ Рыхлый, мягкий. Кәушәк бурәнә.
2. диал. Тығыҙ түгел, бушаҡ (тәнгә ҡарата). □ Дряблый, рыхлый (о теле). Кәушәк беләктәр.
КӘҮШӘКЛЕК (кәүшәклеге) (Р: рыхлость; И.: friability; T: gevreklik) и.
Кәүшәк булыу хәле. □ Рыхлость. Ағастың кәушәклеге.
КӘҮШӘКЛӘНЕҮ (кәүшәклән-) (Р: становиться рыхлым; И.: become friable; T: gevreklenmek) ҡ.
Кәүшәккә әйләнеү. □ Становиться рыхлым. Тупраҡ кәушәкләнгән.
КӘҮШӘҢЛӘҮ (кәүшәңлә-) (Р: качаться; И.: swing; sway; T: sallanmak) ҡ. диал.
Әле бер, әле икенсе яҡҡа аушайыу. □ Качаться, покачиваться, шататься, пошатываться. // Качание, покачивание. Өҫтәл кәушәң-лэп тора. Кәушәңләп атлау.
КӘҮӘК (кәүәге) (Р: труха; И.: hay dust; T: toz) и.
1. Онталып бөткән ваҡ бесән. □ Труха. Бесән кәуәген малға биреу.
2. диал. Игендең орлоғон ҡаплап торған осоҡ көп (һуҡҡанда, елгәргәндә, һурҙырғанда төшә). □ Мякина; полова. Бойҙай кәбәге. һоло кәбәге. Тары кәбәге.
3. диал. Сәс төбөнән ҡубып төшөп торған кипкән тире күҙәнәктәре; ҡауаҡ. □ Перхоть. Баштың кәуәге бар.
922
аҡ бурнус, аяғында еңел кәуеш. Ә. Хәкимов. Шәмсетдинхажи кәуешен һалып, атайымдың баш осона барып ултырҙы ла, тамағын ҡыра-ҡыра, ирендәрен ҡыҙыҡ ҡыймылдатып, ниҙер уҡый башланы. Ә. Чаныш.
КӘҮЕШ II (Р.: косой; И.: wry; T.: eğri) с. һөйл.
Бер яҡҡа ҡыйшайған; ҡыйыш, салыш.
□ Косой, скособочившийся. Кәуеш ауыҙлы ҡеше. Кәуеш ҡыйыҡлы өй.
♦ Тәүге эш кәүеш тәүге эш уңмай тигән мәғәнәлә әйтелә. □ сөотв. Первый блин комом.
КӘҮЖЕК (Р: кривой; И.: skew; T.: bü-külü) с. һөйл.
Кәүжәйгән. □ Кривой, косой. И Карҙың сикһеҙ куплеге сәбәпле, ауылдың тәпәшәк өйҙәре, ялпаҡ йорттары, кәужек ҡуралары көслө көрт аҫтында ҡалғандар. Ғ. Дәүләтшин.
КӘҮЖӘЙЕҮ (кәүжәй-) (Р: кривиться; И.: become lop-sided; T.: bükülmek) ҡ. һөйл.
Бер яҡҡа ҡыйшайыу, бәлшәйеү. □ Кривиться. ■ Теше төшөп, ауыҙы кәужәйеп, куҙе кепесләнеп бөткән ҡарт-ҡороға тиклем .. урамға сыҡҡан. Ш. Шәһәр.
КӘҮЖӘЙТЕҮ (кәүжәйт-) (Р: кривить;
И.: distort; T.: bükmek) ҡ.
Салшайтыу, бер яҡҡа ҡыйшайтыу.
□ Кривить. Ауыҙҙы кәужәйтеп көлөу.
КӘҮСӘР [ғәр. Л£] (Р: сладость; И.: sweetmeats; sweets; T.: şerbet) и.
1. Татлы һыу, баллы шәрбәт. □ Сладость, медовый напиток. Кәусәрҙәй татлы ирендәр. ■ Ауыҙың — зәмзәм, иренең — кәусәр, тешең — гәуһәр. Ш. Бабич.
2. Сәскәләге бал шыйыҡсаһы. □ Нектар. Бол ҡорттары кәусәр йыя.
3. дини. Ожмахтағы һыуы татлы күл исеме. □ Название райского источника. Кәусәр һыуылай шифалы.
КӘҮШЕК (Р: сплюснутый; И.: flattened out; T: yassılmış) с.
1. Кәүшәйгән. □ Сплюснутый; сплющенный. Кәушек кәритә.
2. кусм. диал. Ҡапыл үсегеп, үпкәләп барыусан; ҡылтым. □ Обидчивый. Кәушек кеше. Кәушек булыу.
КӘҮШӘЙЕҮ (кәүшәй-) (Р: перекоситься; И.: be warped; T: bükülmek) ҡ. һөйл.
Ҡыйшайыу, йәмшәйеү. □ Перекоситься, искривить. Итеге кәушәйгән.
КӘҮШӘЙТЕҮ (кәүшәт-) (Р: косить;
И.: warp; T: bükmek) ҡ. һөйл.
Ҡыйшайтыу, йәмшәйтеү. □ Косить, кривить, перекосить. Ауыҙҙы кәушәйтеп илау. Ауыҙҙы кәушәйтеп һыҙғырыу.
КӘҮШӘК [боронғо төрки көвшәк] (Р: рыхлый; И.: friable; crumb(l)y; T: gevrek) с.
1. Тығыҙ булмаған, беше түгел, йомшаҡ.
□ Рыхлый, мягкий. Кәушәк бурәнә.
2. диал. Тығыҙ түгел, бушаҡ (тәнгә ҡарата). □ Дряблый, рыхлый (о теле). Кәушәк беләктәр.
КӘҮШӘКЛЕК (кәүшәклеге) (Р: рыхлость; И.: friability; T: gevreklik) и.
Кәүшәк булыу хәле. □ Рыхлость. Ағастың кәушәклеге.
КӘҮШӘКЛӘНЕҮ (кәүшәклән-) (Р: становиться рыхлым; И.: become friable; T: gevreklenmek) ҡ.
Кәүшәккә әйләнеү. □ Становиться рыхлым. Тупраҡ кәушәкләнгән.
КӘҮШӘҢЛӘҮ (кәүшәңлә-) (Р: качаться; И.: swing; sway; T: sallanmak) ҡ. диал.
Әле бер, әле икенсе яҡҡа аушайыу. □ Качаться, покачиваться, шататься, пошатываться. // Качание, покачивание. Өҫтәл кәушәң-лэп тора. Кәушәңләп атлау.
КӘҮӘК (кәүәге) (Р: труха; И.: hay dust; T: toz) и.
1. Онталып бөткән ваҡ бесән. □ Труха. Бесән кәуәген малға биреу.
2. диал. Игендең орлоғон ҡаплап торған осоҡ көп (һуҡҡанда, елгәргәндә, һурҙырғанда төшә). □ Мякина; полова. Бойҙай кәбәге. һоло кәбәге. Тары кәбәге.
3. диал. Сәс төбөнән ҡубып төшөп торған кипкән тире күҙәнәктәре; ҡауаҡ. □ Перхоть. Баштың кәуәге бар.
922