Академический словарь башкирского языка. Том V. Страница 170
Поиск по словарям
ҠАМЫРАШ
ҠАМЫРАШ (Р.: боярышник; И.: hawthorn; T.: kızılcık) и. бот. диал.
Ҡыҙыл йәки һары емешле, эре энәле ҡыуаҡ һәм уның емеше; энәлек. □ Боярышник (лат. Crataegus). Ҡамыраш емеше. Ҡамыраш емеше төнәтмәһе. Ҡамыраш ҡыуағы. Ҡамыраш йөрәккә яҡшы.
ҠАМЫР АШЫ (Р: мучное блюдо; И.: farinaceous food; T.: hamurlu yemek) и.
Ондан бешерелгән аҙыҡ. □ Мучное блюдо. Ҡамыр аштары бешереу. Ҡамыр аштары яратыу. Ҡамыр аштарына маһирлыҡ. Башҡорттарҙың ҡамыр аштары куп төрлө. М [Нәсимә апай] матур шәлдәр бәйләй, телеңде йоторлоҡ бауырһаҡ, ҡамыр аштары бешерә. «Урал», 6 март 2012.
ҠАМЫР БАТЫР (Р: сказочный герой, созданный из теста; И.: fairy-tale hero; T.: bir masal kahramanı) u.
1. (баш хәреф менән) фольк. Ҡамырҙан яһалған әкиәт батыры. □ Сказочный герой, созданный из теста; реликт антропогенетического мифа о создании человека. ■ Ете йәшендә бэһлеуән булып етешкән Ҡамыр батыр, йугәнен өс тапҡыр шылтыратып, уҙенә насип тайҙы эйәрләй. Әкиәттән.
2. кусм. Тулы кәүҙәле, ауыр ҡуҙғалыусан кешегә ҡарата әйтелә. □ О полном человеке. К [Ғәтифә:] Top, .. йыу битеңде һалҡын һыу менән, ҡамыр батыр. Ә. Мирзаһитов.
3. кусм. Үҙен батырға һанап маҡтанған кеше тураһында мыҫҡыллап әйтелә. □ О человеке, который возомнил себя героем. Ҡамыр батыр, маһайып торған була.
ҠАМЫР БАҪЫУ (ҡамыр баҫ-) (Р: месить тесто; И.: knead; T.: yoğurmak) ҡ.
1. Ҡамырҙы әүәләп бер төрлө массаға әйләндереү. □ Месить, замесить тесто. Ҡамыр баҫып алыу. М Бибеш тә ҡаҙан аҫтына ут яғып ебәрҙе. Бик ҙур ағас табаҡҡа ун биш йомортҡа һытты ла, бер ҙә һыу, һөт өҫтәмәй, аҡ ондан сөсө ҡамыр баҫырға тотондо. 3. Биишева.
2. ҡар. икмәк баҫыу. Ҡамыр баҫып тороу. Ҡамыр баҫырға кәрәк. Ҡамыр баҫа башлау.
ҠАМЫР ЕМЕШЕ и. бот. диал. ҡар. ҡамырйемеш. Ҡамыр емеш ҡыуағы. Ҡамыр емеше ашау. Ҡамыр емеше — шифалы уҫемлек.
ҠАМЫРЙЕМЕШ (Р.: боярышник; И.: hawthorn; T: kızılcık) и. бот. диал.
Ҡыҙыл йәки һары емешле, эре энәле ҡыуаҡ һәм уның емеше; энәлек. □ Боярышник (лат. Crataegus). Ҡамырйемеш сәскә атҡан. Ҡамырйемеш йыйырға барҙыҡ.
ҠАМЫРЛАМА (Р: боярышник; И.: hawthorn; T: kızılcık) и. бот. диал.
Ҡыҙыл йәки һары емешле, эре энәле ҡыуаҡ һәм уның емеше; энәлек. □ Боярышник (лат. Crataegus). Ҡамырлама ҡыуағы. Ҡамырлама емеше. Ҡамырлама ашау.
ҠАМЫРЛАНДЫРЫУ ( ҡамыр ланд ыр-) ҡ. йөкм. ҡар. ҡамырлау, понуд. от ҡамырлау. Ҡулын ҡамырландырып бөткән. Алъяпҡысымды ҡамырландырып бөттөм. Ҡулыңды ҡамырландырмай ғына эшлә.
ҠАМЫРЛАНЫУ (ҡамырлан-) ҡ. төш. ҡар. ҡамырлау, страд, от ҡамырлау. Ҡамырланып бөтөу. Ҡамырланған ҡулдар. Ҡамырланған һауыт. Ҡамырланған таҡта. Ҡамырланған ҡалаҡ. Сәлимә икмәген баҫып бөттө лә ҡамырланған ҡулын йыуырға кереште.
ҠАМЫРЛАТА (Р: боярышник; И.: hawthorn; T: kızılcık) и. бот. диал.
Ҡыҙыл йәки һары емешле, эре энәле ҡыуаҡ һәм уның емеше; энәлек. □ Боярышник (лат. Crataegus). Ҡамырлата ҡыуағы. Ҡа-мырлата емеше йыябыҙ. Йылға буйында ҡамырлата, муйыл, балан куп була.
ҠАМЫРЛАУ (ҡамырла-) (Р: пачкать тестом; И.: soil with dough; T: hamurlamak) ҡ.
Ҡамырға буяу. □ Пачкать, испачкать тестом кого, что. Ҡамырлап бөтөу. Бала өҫ-башын ҡамырлап бөттө. Ҡулды ҡамырлау. Ҡейемде ҡамырлау.
ҠАМЫРЛАУЫҠ (ҡамырлауығы) (Р: рябина; И.: ashberry; T.: üvez) и. бот. диал.
Гөлйемеш сәскәлеләр ғаиләһенә ҡараған абаға япраҡлы, һарғылт ҡыҙыл төҫтәге әскелтем емешле ағас һәм уның емеше; миләш.
170
ҠАМЫРАШ (Р.: боярышник; И.: hawthorn; T.: kızılcık) и. бот. диал.
Ҡыҙыл йәки һары емешле, эре энәле ҡыуаҡ һәм уның емеше; энәлек. □ Боярышник (лат. Crataegus). Ҡамыраш емеше. Ҡамыраш емеше төнәтмәһе. Ҡамыраш ҡыуағы. Ҡамыраш йөрәккә яҡшы.
ҠАМЫР АШЫ (Р: мучное блюдо; И.: farinaceous food; T.: hamurlu yemek) и.
Ондан бешерелгән аҙыҡ. □ Мучное блюдо. Ҡамыр аштары бешереу. Ҡамыр аштары яратыу. Ҡамыр аштарына маһирлыҡ. Башҡорттарҙың ҡамыр аштары куп төрлө. М [Нәсимә апай] матур шәлдәр бәйләй, телеңде йоторлоҡ бауырһаҡ, ҡамыр аштары бешерә. «Урал», 6 март 2012.
ҠАМЫР БАТЫР (Р: сказочный герой, созданный из теста; И.: fairy-tale hero; T.: bir masal kahramanı) u.
1. (баш хәреф менән) фольк. Ҡамырҙан яһалған әкиәт батыры. □ Сказочный герой, созданный из теста; реликт антропогенетического мифа о создании человека. ■ Ете йәшендә бэһлеуән булып етешкән Ҡамыр батыр, йугәнен өс тапҡыр шылтыратып, уҙенә насип тайҙы эйәрләй. Әкиәттән.
2. кусм. Тулы кәүҙәле, ауыр ҡуҙғалыусан кешегә ҡарата әйтелә. □ О полном человеке. К [Ғәтифә:] Top, .. йыу битеңде һалҡын һыу менән, ҡамыр батыр. Ә. Мирзаһитов.
3. кусм. Үҙен батырға һанап маҡтанған кеше тураһында мыҫҡыллап әйтелә. □ О человеке, который возомнил себя героем. Ҡамыр батыр, маһайып торған була.
ҠАМЫР БАҪЫУ (ҡамыр баҫ-) (Р: месить тесто; И.: knead; T.: yoğurmak) ҡ.
1. Ҡамырҙы әүәләп бер төрлө массаға әйләндереү. □ Месить, замесить тесто. Ҡамыр баҫып алыу. М Бибеш тә ҡаҙан аҫтына ут яғып ебәрҙе. Бик ҙур ағас табаҡҡа ун биш йомортҡа һытты ла, бер ҙә һыу, һөт өҫтәмәй, аҡ ондан сөсө ҡамыр баҫырға тотондо. 3. Биишева.
2. ҡар. икмәк баҫыу. Ҡамыр баҫып тороу. Ҡамыр баҫырға кәрәк. Ҡамыр баҫа башлау.
ҠАМЫР ЕМЕШЕ и. бот. диал. ҡар. ҡамырйемеш. Ҡамыр емеш ҡыуағы. Ҡамыр емеше ашау. Ҡамыр емеше — шифалы уҫемлек.
ҠАМЫРЙЕМЕШ (Р.: боярышник; И.: hawthorn; T: kızılcık) и. бот. диал.
Ҡыҙыл йәки һары емешле, эре энәле ҡыуаҡ һәм уның емеше; энәлек. □ Боярышник (лат. Crataegus). Ҡамырйемеш сәскә атҡан. Ҡамырйемеш йыйырға барҙыҡ.
ҠАМЫРЛАМА (Р: боярышник; И.: hawthorn; T: kızılcık) и. бот. диал.
Ҡыҙыл йәки һары емешле, эре энәле ҡыуаҡ һәм уның емеше; энәлек. □ Боярышник (лат. Crataegus). Ҡамырлама ҡыуағы. Ҡамырлама емеше. Ҡамырлама ашау.
ҠАМЫРЛАНДЫРЫУ ( ҡамыр ланд ыр-) ҡ. йөкм. ҡар. ҡамырлау, понуд. от ҡамырлау. Ҡулын ҡамырландырып бөткән. Алъяпҡысымды ҡамырландырып бөттөм. Ҡулыңды ҡамырландырмай ғына эшлә.
ҠАМЫРЛАНЫУ (ҡамырлан-) ҡ. төш. ҡар. ҡамырлау, страд, от ҡамырлау. Ҡамырланып бөтөу. Ҡамырланған ҡулдар. Ҡамырланған һауыт. Ҡамырланған таҡта. Ҡамырланған ҡалаҡ. Сәлимә икмәген баҫып бөттө лә ҡамырланған ҡулын йыуырға кереште.
ҠАМЫРЛАТА (Р: боярышник; И.: hawthorn; T: kızılcık) и. бот. диал.
Ҡыҙыл йәки һары емешле, эре энәле ҡыуаҡ һәм уның емеше; энәлек. □ Боярышник (лат. Crataegus). Ҡамырлата ҡыуағы. Ҡа-мырлата емеше йыябыҙ. Йылға буйында ҡамырлата, муйыл, балан куп була.
ҠАМЫРЛАУ (ҡамырла-) (Р: пачкать тестом; И.: soil with dough; T: hamurlamak) ҡ.
Ҡамырға буяу. □ Пачкать, испачкать тестом кого, что. Ҡамырлап бөтөу. Бала өҫ-башын ҡамырлап бөттө. Ҡулды ҡамырлау. Ҡейемде ҡамырлау.
ҠАМЫРЛАУЫҠ (ҡамырлауығы) (Р: рябина; И.: ashberry; T.: üvez) и. бот. диал.
Гөлйемеш сәскәлеләр ғаиләһенә ҡараған абаға япраҡлы, һарғылт ҡыҙыл төҫтәге әскелтем емешле ағас һәм уның емеше; миләш.
170