Академический словарь башкирского языка. Том V. Страница 201
Поиск по словарям
ҠАНЫУ
или скот, привезённые на свадьбу родными жениха. Ҡанъяғаш алып килеу. Ҡанъяғашы мул икән.
3. Туй ваҡытында ҡыҙҙың ағалары тотҡан батмусҡа егет яғынан ҡоҙаларҙың бүләк рәүешендә аҡса һалыу йолаһы. □ Обряд бросания монет родственниками со стороны жениха на подносы сватов со стороны невесты. Ҡанъяғаш һалыу. Ҡанъяғаш һибеу.
ҠАНЪЯУЛАНЫУ (ҡанъяулан-) (Р.: скандалить; И.: make a row; T: kavga etmek) ҡ.
Һуғыш, янъял сығарыу. □ Скандалить, поднимать скандал. ■ [Еңгәһе — Ҡуҙый-курпәскә:] Нимә, ҡанъяуланып, унда-бында һуғылып йөрөйһөң? «Ҡуҙыйкүрпәс менән Маянһылыу».
ҠАНЫҒЫЛЫУ (ҡанығыл-) ҡ. эйһ. ф. ҡар. ҡанығыу II. безл. отп ҡанығыу II. Компьютерға ҡанығылып тик ултырыу. Китапҡа ҡанығылып ятыу.
ҠАНЫҒЫУ I (ҡаныҡ-) (Р: изливаться (о крови)', И.: be blood filled; T: kan bürümek) ҡ. һөйл.
Ҡан һауып шешенеү. □ Изливаться (о крови). // Кровоизлияние, кровоподтёк. Ку-ҙе ҡанығып тороу. ■ Ҡулым бер ҙә дөрөҫ яҙмай ҡаныҡҡанға куҙҙәрем. Бәйеттән.
ҠАНЫҒЫУ II (ҡаныҡ-) (Р: жаждать; И.: crave for; T: istemek) ҡ.
1. Көслө теләк, ҡомарлыҡ күрһәтеү.
□ Жаждать, сильно желать чего. Ҡанығып мал йыйыу. М Ҡанығып эсер инем татлы шишмәһенән белемдең. Ғ. Мәсғүт. Ҡанға ҡаныҡҡан буреләр ҡурҡыныс яҡынлауын һуңлабыраҡ һиҙҙе — туғай буйындағы әрәмәлеккә, унан урманға һыҙыу өсөн юл бикле ине инде. Н. Мусин. • Каныҡҡан ҡатын ҡырлыҡты ярма итә. Мәҡәл.
2. Ныҡ иғтибар итеү, артыҡ мауығыу.
□ Пристраститься, иметь пристрастие к чему, увлекаться чем. Ҡанығып китеу. Ҡанығып уҡыу. Уйынға ҡанығыу. Телевизорға ҡанығыу. Компьютерға ҡанығыу.
3. Кемделер дошман күреп, үсләшеп ҡаҙалыу, хасланыу. □ Таить злобу. Бер кешегә ҡаныҡты бит, онотмай. ■ Минең Әп-
телгә ҡанығып, эсе кумһеп йөрөуе бер бөгөн тугел инде [Шәрифтең]. Ф. Иҫәнғолов. Беҙгә дошман ҡаныҡһа ла, дуҫтар яңғыҙ ҡалдырмай. Бәйеттән.
4. Бәйләнеп йөҙәтеү. □ Придираться к кому. Ҡанығып ятыу. Миңә ҡанығып тора. ■ Айырыуса «Боролмалы юлдар» исемле хикәйәгә ҡаныҡты Әниф Ҡәйум. Ә. Хәкимов. • Асыҡҡандан ҡаныҡҡан яман. Мәҡәл.
5. диал. Ярһыу, ҡыҙып китеү. □ Разъяриться. Ҡанығып китеу. Бер туҡмаһа, ҡанығып китеп ныҡ туҡмай.
ҠАНЫҒЫШЫУ (ҡанығыш-) ҡ. урт. ҡар. ҡанығыу II. взаимн. от ҡанығыу II. Бер-береһенә ҡанығышып йөрөйҙәр, һуғыша торғас, ҡанығышып киттеләр. Ҡанығышып мал йыйыу. Ҡанығышып кино ҡарап ултыралар.
ҠАНЫҠАЙ (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Юрматы ҡәбиләһенең тәлтем ырыуына ҡараған бер башҡорт аймағының исеме.
□ Каныкай (название родового подразделения башкир). Ҡаныҡай аймағы башҡорто. Ҡаныҡай аймағынан булам. Ҡаныҡай аймағына ҡарау.
ҠАНЫҠТЫРЫУ (ҡаныҡтыр ) ҡ. йөкм. ҡар. ҡанығыу II. понуд. от ҡанығыу II. Кешегә ҡаныҡтырыу. М [Хажисолтандың] хужалығында эшләгән хеҙмәтселәрҙең эше көндән-көнгә уҫкән нәфсене ҡаныҡтырманы. Я. Хамматов.
ҠАНЫУ (ҡан-) (Р: насыщаться; И.: be sated; T: doymak) ҡ.
1. Ҡәнәғәтлек алып баҫылыу, бөтөү (ашау, эсеу һ.б. булған теләккә ҡарата).
□ Насыщаться, напитываться, впитываться. һыуһын ҡаныу. Йоҡо ҡаныу. ■ Ҡунаҡтар ашап-эсеп ҡанғас, хужа ҡатынға ысын куңелдән рәхмәт уҡып таралышалар. «Алдар менән Зөһрә». Булаттың ошолай итеп һыҙғырып тороуы .. Тураттың кәйефле итеп, туйғансы, һыуһыны ҡанғансы эсеуенә ярҙам итә. К. Мәргән. Ағиҙелгә эйелеп тал
201
или скот, привезённые на свадьбу родными жениха. Ҡанъяғаш алып килеу. Ҡанъяғашы мул икән.
3. Туй ваҡытында ҡыҙҙың ағалары тотҡан батмусҡа егет яғынан ҡоҙаларҙың бүләк рәүешендә аҡса һалыу йолаһы. □ Обряд бросания монет родственниками со стороны жениха на подносы сватов со стороны невесты. Ҡанъяғаш һалыу. Ҡанъяғаш һибеу.
ҠАНЪЯУЛАНЫУ (ҡанъяулан-) (Р.: скандалить; И.: make a row; T: kavga etmek) ҡ.
Һуғыш, янъял сығарыу. □ Скандалить, поднимать скандал. ■ [Еңгәһе — Ҡуҙый-курпәскә:] Нимә, ҡанъяуланып, унда-бында һуғылып йөрөйһөң? «Ҡуҙыйкүрпәс менән Маянһылыу».
ҠАНЫҒЫЛЫУ (ҡанығыл-) ҡ. эйһ. ф. ҡар. ҡанығыу II. безл. отп ҡанығыу II. Компьютерға ҡанығылып тик ултырыу. Китапҡа ҡанығылып ятыу.
ҠАНЫҒЫУ I (ҡаныҡ-) (Р: изливаться (о крови)', И.: be blood filled; T: kan bürümek) ҡ. һөйл.
Ҡан һауып шешенеү. □ Изливаться (о крови). // Кровоизлияние, кровоподтёк. Ку-ҙе ҡанығып тороу. ■ Ҡулым бер ҙә дөрөҫ яҙмай ҡаныҡҡанға куҙҙәрем. Бәйеттән.
ҠАНЫҒЫУ II (ҡаныҡ-) (Р: жаждать; И.: crave for; T: istemek) ҡ.
1. Көслө теләк, ҡомарлыҡ күрһәтеү.
□ Жаждать, сильно желать чего. Ҡанығып мал йыйыу. М Ҡанығып эсер инем татлы шишмәһенән белемдең. Ғ. Мәсғүт. Ҡанға ҡаныҡҡан буреләр ҡурҡыныс яҡынлауын һуңлабыраҡ һиҙҙе — туғай буйындағы әрәмәлеккә, унан урманға һыҙыу өсөн юл бикле ине инде. Н. Мусин. • Каныҡҡан ҡатын ҡырлыҡты ярма итә. Мәҡәл.
2. Ныҡ иғтибар итеү, артыҡ мауығыу.
□ Пристраститься, иметь пристрастие к чему, увлекаться чем. Ҡанығып китеу. Ҡанығып уҡыу. Уйынға ҡанығыу. Телевизорға ҡанығыу. Компьютерға ҡанығыу.
3. Кемделер дошман күреп, үсләшеп ҡаҙалыу, хасланыу. □ Таить злобу. Бер кешегә ҡаныҡты бит, онотмай. ■ Минең Әп-
телгә ҡанығып, эсе кумһеп йөрөуе бер бөгөн тугел инде [Шәрифтең]. Ф. Иҫәнғолов. Беҙгә дошман ҡаныҡһа ла, дуҫтар яңғыҙ ҡалдырмай. Бәйеттән.
4. Бәйләнеп йөҙәтеү. □ Придираться к кому. Ҡанығып ятыу. Миңә ҡанығып тора. ■ Айырыуса «Боролмалы юлдар» исемле хикәйәгә ҡаныҡты Әниф Ҡәйум. Ә. Хәкимов. • Асыҡҡандан ҡаныҡҡан яман. Мәҡәл.
5. диал. Ярһыу, ҡыҙып китеү. □ Разъяриться. Ҡанығып китеу. Бер туҡмаһа, ҡанығып китеп ныҡ туҡмай.
ҠАНЫҒЫШЫУ (ҡанығыш-) ҡ. урт. ҡар. ҡанығыу II. взаимн. от ҡанығыу II. Бер-береһенә ҡанығышып йөрөйҙәр, һуғыша торғас, ҡанығышып киттеләр. Ҡанығышып мал йыйыу. Ҡанығышып кино ҡарап ултыралар.
ҠАНЫҠАЙ (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Юрматы ҡәбиләһенең тәлтем ырыуына ҡараған бер башҡорт аймағының исеме.
□ Каныкай (название родового подразделения башкир). Ҡаныҡай аймағы башҡорто. Ҡаныҡай аймағынан булам. Ҡаныҡай аймағына ҡарау.
ҠАНЫҠТЫРЫУ (ҡаныҡтыр ) ҡ. йөкм. ҡар. ҡанығыу II. понуд. от ҡанығыу II. Кешегә ҡаныҡтырыу. М [Хажисолтандың] хужалығында эшләгән хеҙмәтселәрҙең эше көндән-көнгә уҫкән нәфсене ҡаныҡтырманы. Я. Хамматов.
ҠАНЫУ (ҡан-) (Р: насыщаться; И.: be sated; T: doymak) ҡ.
1. Ҡәнәғәтлек алып баҫылыу, бөтөү (ашау, эсеу һ.б. булған теләккә ҡарата).
□ Насыщаться, напитываться, впитываться. һыуһын ҡаныу. Йоҡо ҡаныу. ■ Ҡунаҡтар ашап-эсеп ҡанғас, хужа ҡатынға ысын куңелдән рәхмәт уҡып таралышалар. «Алдар менән Зөһрә». Булаттың ошолай итеп һыҙғырып тороуы .. Тураттың кәйефле итеп, туйғансы, һыуһыны ҡанғансы эсеуенә ярҙам итә. К. Мәргән. Ағиҙелгә эйелеп тал
201