Академический словарь башкирского языка. Том V. Страница 269
Поиск по словарям
ҠАРАТАМЫР
Хисамыйға ҡарата Тимерҙә уҙе лә аңлап етмәгән ниндәйҙер һоҡланыу, ғорурланыу тойғоһо уянды. Б. Бикбай. Балаларығыҙ һеҙгә ҡарата илтифатлы, итәғәтле булһын тиһәгеҙ, ата-әсәләрегеҙгә ҡарата уҙегеҙ илтифатлы булығыҙ. «Йүрүҙән», 23 октябрь 2012.
3. Эш-хәрәкәттең берәй хәл-ваҡиға мөнәсәбәте менән башҡарылғанын белдерә. □ По случаю, к (послелог с дат. п.). Байрамға ҡарата уткәрелгән тантана. ■ Байрамға ҡарата сәскәләр композициялары һәм уҙенсәлекле гөлләмәләр кургәҙмәһе ойошторолдо. Интернет селтәренән.
4. Ике нәмә араһындағы мөнәсәбәтте белдерә; күрә. □ В соответствии с, по. Йөгөнә ҡарата аты. Эшенә ҡарата хаҡы. Көсөнә ҡарата йөгө.
ҠАРАТАБАН (Р.: название родовых подразделений башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Бөрйән, тамъян, үҫәргән ҡәбиләләренә ҡараған башҡорт аймаҡтары исеме. □ Ка-ратабан (название родовых подразделений башкир). Ҡаратабан аймағы башҡорто. Ҡаратабан аймағынан булыу. Ҡаратабан аймағынан сығыу.
ҠАРА ТАБЫН (Р.: название башкирского рода и родового подразделения; И.: name of Bashkir clan and clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Табын ҡәбиләһенә ҡараған бер башҡорт ырыуының һәм аймағының исеме. □ Кара табын (название башкирского рода и родового подразделения). Ҡара табын ырыуына ҡараған ауылдар. Ҡара табын ырыуынан сығыу. Ҡара табын ырыуынан булыу.
ҠАРАТАЙ (Р: название родовых подразделений башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Бөрйән, мең ҡәбиләләренә ҡараған башҡорт аймаҡтарының исеме. □ Каратай (название родовых подразделений башкир).
Ҡаратай аймағынан булыу. Ҡаратай аймағынан сығыу. Ҡаратай аймағына ҡарау.
ҠАРАТАЙЛАҠ (ҡаратайлағы) (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Мең ҡәбиләһенә ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Каратайлак (название родового подразделения башкир). Ҡа-ратайлаҡ аймағы башҡорто. Каратайлак тамғаһы. Каратайлак араһы.
ҠАРА ТАЛ (Р: ива пятитычинковая; И.: bay willow salix pentandra; T: defne yapraklı söğüt) и. бот.
1. Дымлы урман, болондарҙа, һаҙлыҡтарҙа үҫеүсе ҡара көрән ҡабыҡлы эре тал.
□ И ва пятитычинковая, чернотал (лат. Salix pentandra). Яр буйындағы ҡара талдар япраҡ ярған. Ҡара тал сыбығы. Ҡара талға ҡош ҡунған.
2. миф. Ышаныуҙар буйынса, ҡара көстәрҙең тупланыу урыны — тал ағасы.
□ Чернотал (мифологизированное опасное дерево, место обитания нечистой силы). ■ Ҡара талға ен-шайтандар оялай. Башҡорт мифологияһынан.
ҠАРАТАМАҠ (ҡаратамағы) (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Үҫәргән ырыуына ҡараған башҡорт аймағының исеме. □ Каратамак (название родового подразделения башкир). Ҡаратамаҡ аймағы башҡорто. Ҡаратамаҡ аймағына ҡарау. Ҡаратамаҡ аймағынан сығыу.
ҠАРАТАМЫР (Р: чернокорень лекарственный; И.: dog's tongue; T.: köpekdili otu) и. бот.
Ҡоро урындарҙа, юл буйҙарында үҫеүсе ҡара ҡыҙыл сәскә атыусы үлән-үҫемлек; һырмыҡсан. □ Чернокорень лекарственный (лат. Cynoglossum officinale). Ҡаратамыр төнәтмәһе. Ҡаратамыр сәскә атҡан. Ҡаратамыр орлоғо.
269
Хисамыйға ҡарата Тимерҙә уҙе лә аңлап етмәгән ниндәйҙер һоҡланыу, ғорурланыу тойғоһо уянды. Б. Бикбай. Балаларығыҙ һеҙгә ҡарата илтифатлы, итәғәтле булһын тиһәгеҙ, ата-әсәләрегеҙгә ҡарата уҙегеҙ илтифатлы булығыҙ. «Йүрүҙән», 23 октябрь 2012.
3. Эш-хәрәкәттең берәй хәл-ваҡиға мөнәсәбәте менән башҡарылғанын белдерә. □ По случаю, к (послелог с дат. п.). Байрамға ҡарата уткәрелгән тантана. ■ Байрамға ҡарата сәскәләр композициялары һәм уҙенсәлекле гөлләмәләр кургәҙмәһе ойошторолдо. Интернет селтәренән.
4. Ике нәмә араһындағы мөнәсәбәтте белдерә; күрә. □ В соответствии с, по. Йөгөнә ҡарата аты. Эшенә ҡарата хаҡы. Көсөнә ҡарата йөгө.
ҠАРАТАБАН (Р.: название родовых подразделений башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Бөрйән, тамъян, үҫәргән ҡәбиләләренә ҡараған башҡорт аймаҡтары исеме. □ Ка-ратабан (название родовых подразделений башкир). Ҡаратабан аймағы башҡорто. Ҡаратабан аймағынан булыу. Ҡаратабан аймағынан сығыу.
ҠАРА ТАБЫН (Р.: название башкирского рода и родового подразделения; И.: name of Bashkir clan and clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Табын ҡәбиләһенә ҡараған бер башҡорт ырыуының һәм аймағының исеме. □ Кара табын (название башкирского рода и родового подразделения). Ҡара табын ырыуына ҡараған ауылдар. Ҡара табын ырыуынан сығыу. Ҡара табын ырыуынан булыу.
ҠАРАТАЙ (Р: название родовых подразделений башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Бөрйән, мең ҡәбиләләренә ҡараған башҡорт аймаҡтарының исеме. □ Каратай (название родовых подразделений башкир).
Ҡаратай аймағынан булыу. Ҡаратай аймағынан сығыу. Ҡаратай аймағына ҡарау.
ҠАРАТАЙЛАҠ (ҡаратайлағы) (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Мең ҡәбиләһенә ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Каратайлак (название родового подразделения башкир). Ҡа-ратайлаҡ аймағы башҡорто. Каратайлак тамғаһы. Каратайлак араһы.
ҠАРА ТАЛ (Р: ива пятитычинковая; И.: bay willow salix pentandra; T: defne yapraklı söğüt) и. бот.
1. Дымлы урман, болондарҙа, һаҙлыҡтарҙа үҫеүсе ҡара көрән ҡабыҡлы эре тал.
□ И ва пятитычинковая, чернотал (лат. Salix pentandra). Яр буйындағы ҡара талдар япраҡ ярған. Ҡара тал сыбығы. Ҡара талға ҡош ҡунған.
2. миф. Ышаныуҙар буйынса, ҡара көстәрҙең тупланыу урыны — тал ағасы.
□ Чернотал (мифологизированное опасное дерево, место обитания нечистой силы). ■ Ҡара талға ен-шайтандар оялай. Башҡорт мифологияһынан.
ҠАРАТАМАҠ (ҡаратамағы) (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Үҫәргән ырыуына ҡараған башҡорт аймағының исеме. □ Каратамак (название родового подразделения башкир). Ҡаратамаҡ аймағы башҡорто. Ҡаратамаҡ аймағына ҡарау. Ҡаратамаҡ аймағынан сығыу.
ҠАРАТАМЫР (Р: чернокорень лекарственный; И.: dog's tongue; T.: köpekdili otu) и. бот.
Ҡоро урындарҙа, юл буйҙарында үҫеүсе ҡара ҡыҙыл сәскә атыусы үлән-үҫемлек; һырмыҡсан. □ Чернокорень лекарственный (лат. Cynoglossum officinale). Ҡаратамыр төнәтмәһе. Ҡаратамыр сәскә атҡан. Ҡаратамыр орлоғо.
269