Академический словарь башкирского языка. Том V. Страница 359
Поиск по словарям
ҠАТЫ ҺЫУ
пәләк уйынында ҡатыу. Кем уйлап сығарҙы, шул ҡата! Ҡыҙҙар яғы ҡата.
ҠАТЫУ X (ҡат-) (Р.: сучить (нитку)', И.: spin; T.: bükmek) ҡ. диал.
Иләгән епте, йөндө ике ҡатлап ишеү; сиратыу. □ Сучить (нитку). Еп ҡатыу. М Йөндө иләйҙәр, шунан ҡаталар. Экспедиция материалдарынан.
ҠАТЫУ XI и. мед. диал. ҡар. бүҫер 1. Ҡатыу ҡалҡыу. Ҡатыуҙы имләтеу.
ҠАТЫУ XII (Р.: остеохондроз; И.: osteochondrosis; Т.: osteochondrosis, kemik hastalığı) и. мед. диал.
һөйәк һәм кимерсәк туҡымаларындағы дистрофик процесс; остеохондроз. □ Остеохондроз. Ҡатыу сығыу. Ҡатыу менән яфаланыу. Ҡатыуҙы дауалау. Кукрәк өлөшө ҡатыу ы. Бил өлөшөнә ҡатыу ултырған.
ҠАТЫУ АЛЫУ (ҡатыу ал-) ҡ. диал.
1. ҡар. ҡатыулау I. Билемде ҡатыу алды. Арҡа буйымды ҡатыу алды.
2. ҡар. ҡатыулау II. Эсен ҡатыу алған, йөрөй алмай.
ҠАТЫУ ҠАҘАЛЫУ (ҡатыу ҡаҙал-) (Р: колоть (в боку)\ И.: ache in the flank; T.: sancı tutmak) ҡ. мед. диал.
Ҡабырғаны сәнсеү алыу. □ Колоть (сбоку). һул ҡабырғама ҡатыу ҡаҙалды. Ваҡыты-ваҡыты менән ҡатыу ҡаҙала.
ҠАТЫУ ҠАЛҠЫУ (ҡатыу ҡалҡ-) ҡ. мед. ҡар. ҡатыулау I. Умыртҡа буйына ҡатыу ҡалҡҡан. Ауыр эш эшләуҙән ҡатыу ҡалҡҡан.
ҠАТЫУЛАУ I (ҡатыула-) (Р: заболеть остеохондрозом; И.: fall ill with osteochondrosis; T.: kemik hastalığına uğramak) ҡ. мед. диал.
Һөйәктең һәм һөйәкте ҡаплаған кимерсәктәрҙең дистрофик үҙгәреүе. □ Заболеть остеохондрозом. Арҡа ҡатыулаған. Апайым ҡатыулап киткән, мунса яғайыҡ.
ҠАТЫУЛАУ II (ҡатыула-) (Р: страдать запором; И.: suffer from constipation; T.: peklik çekmek) ҡ. мед.
Ҡаталаҡ менән интегеү, эс ҡатыу. □ Страдать запором. Эс ҡатыулап тора. Ҡатыулау менән яфаланыу.
ҠАТЫУЛАУ III (ҡатыула-) (Р.: страдать коликами; И.: suffer from colic; T.: sancı tutmak) ҡ. мед.
Эстең сәнсеп ауыртыуы. □ Страдать коликами. Ашағандан һуң йугерһәң, эс ҡатыулай. Эс-ҡарын ҡатыулап тора.
ҠАТЫУЛАУ IV (ҡатыула-) ҡ. һөйл. ҡар. ҡатыу IV, 1. Ҡатыҡ ҡатыулау. ■ Бишбармаҡ та, иҙелгән әсе ҡорот менән ҡатыулаған һурпа ла етмәне. Я. Хамматов.
ҠАТЫУЛЫ I (Р.: страдающий коликами; И.: suffering with colics; T.: sancısı tutan) с. мед.
Ҡатыу (VI) менән ауырыған. □ Страдающий коликами, коликой. Ҡатыулы булыу. Ҡатыулы эс. Ҡатыулы бала. Кукрәге һәр саҡ ҡатыулы.
ҠАТЫУЛЫ II (Р.: страдающий запором; И.: suffering with constipation; T.: peklik çeken) с. мед.
Ҡатыу (VII) менән ауырыған. □ Страдающий запором. Ҡатыулы бала. Әсем һәр саҡ ҡатыулы.
ҠАТЫУЛЫ III (Р: приправленный; И.: qatyq added; T.: katıklı) с.
Ҡатыҡ ҡушылған. □ Приправленный, заправленный, сдобренный катыком. Ҡатыулы һурпа. Ҡорот ҡатыулы аш.
ҠАТЫУЛЫҠ (ҡатыулығы) и. диал. ҡар. ойотҡо I. Ҡатыу лыҡ һалыу. Ҡатыу лыҡ һорау. Ҡатыулык ойотоу. Ҡатыулык әҙерләу.
ҠАТЫУ СЫҒЫУ (ҡатыу сыҡ-) ҡ. мед. ҡар. ҡатыулау I. Умыртҡа бағанаһына ҡатыу сыҡҡан. М Ҡатыу сыҡһа, арҡаға сосо ҡамыр һалғандар. Башҡорттарҙың им-том китабынан.
ҠАТЫ ҺЫРТ и. зоол. диал. ҡар. этеш. $ур ҡаты һырт. Ҡаты һырт ҡармаҡлау. Ҡаты һырт тотоу.
ҠАТЫ ҺЫУ (Р: жёсткая вода; И.: hard water; T.: sert su) и.
359
пәләк уйынында ҡатыу. Кем уйлап сығарҙы, шул ҡата! Ҡыҙҙар яғы ҡата.
ҠАТЫУ X (ҡат-) (Р.: сучить (нитку)', И.: spin; T.: bükmek) ҡ. диал.
Иләгән епте, йөндө ике ҡатлап ишеү; сиратыу. □ Сучить (нитку). Еп ҡатыу. М Йөндө иләйҙәр, шунан ҡаталар. Экспедиция материалдарынан.
ҠАТЫУ XI и. мед. диал. ҡар. бүҫер 1. Ҡатыу ҡалҡыу. Ҡатыуҙы имләтеу.
ҠАТЫУ XII (Р.: остеохондроз; И.: osteochondrosis; Т.: osteochondrosis, kemik hastalığı) и. мед. диал.
һөйәк һәм кимерсәк туҡымаларындағы дистрофик процесс; остеохондроз. □ Остеохондроз. Ҡатыу сығыу. Ҡатыу менән яфаланыу. Ҡатыуҙы дауалау. Кукрәк өлөшө ҡатыу ы. Бил өлөшөнә ҡатыу ултырған.
ҠАТЫУ АЛЫУ (ҡатыу ал-) ҡ. диал.
1. ҡар. ҡатыулау I. Билемде ҡатыу алды. Арҡа буйымды ҡатыу алды.
2. ҡар. ҡатыулау II. Эсен ҡатыу алған, йөрөй алмай.
ҠАТЫУ ҠАҘАЛЫУ (ҡатыу ҡаҙал-) (Р: колоть (в боку)\ И.: ache in the flank; T.: sancı tutmak) ҡ. мед. диал.
Ҡабырғаны сәнсеү алыу. □ Колоть (сбоку). һул ҡабырғама ҡатыу ҡаҙалды. Ваҡыты-ваҡыты менән ҡатыу ҡаҙала.
ҠАТЫУ ҠАЛҠЫУ (ҡатыу ҡалҡ-) ҡ. мед. ҡар. ҡатыулау I. Умыртҡа буйына ҡатыу ҡалҡҡан. Ауыр эш эшләуҙән ҡатыу ҡалҡҡан.
ҠАТЫУЛАУ I (ҡатыула-) (Р: заболеть остеохондрозом; И.: fall ill with osteochondrosis; T.: kemik hastalığına uğramak) ҡ. мед. диал.
Һөйәктең һәм һөйәкте ҡаплаған кимерсәктәрҙең дистрофик үҙгәреүе. □ Заболеть остеохондрозом. Арҡа ҡатыулаған. Апайым ҡатыулап киткән, мунса яғайыҡ.
ҠАТЫУЛАУ II (ҡатыула-) (Р: страдать запором; И.: suffer from constipation; T.: peklik çekmek) ҡ. мед.
Ҡаталаҡ менән интегеү, эс ҡатыу. □ Страдать запором. Эс ҡатыулап тора. Ҡатыулау менән яфаланыу.
ҠАТЫУЛАУ III (ҡатыула-) (Р.: страдать коликами; И.: suffer from colic; T.: sancı tutmak) ҡ. мед.
Эстең сәнсеп ауыртыуы. □ Страдать коликами. Ашағандан һуң йугерһәң, эс ҡатыулай. Эс-ҡарын ҡатыулап тора.
ҠАТЫУЛАУ IV (ҡатыула-) ҡ. һөйл. ҡар. ҡатыу IV, 1. Ҡатыҡ ҡатыулау. ■ Бишбармаҡ та, иҙелгән әсе ҡорот менән ҡатыулаған һурпа ла етмәне. Я. Хамматов.
ҠАТЫУЛЫ I (Р.: страдающий коликами; И.: suffering with colics; T.: sancısı tutan) с. мед.
Ҡатыу (VI) менән ауырыған. □ Страдающий коликами, коликой. Ҡатыулы булыу. Ҡатыулы эс. Ҡатыулы бала. Кукрәге һәр саҡ ҡатыулы.
ҠАТЫУЛЫ II (Р.: страдающий запором; И.: suffering with constipation; T.: peklik çeken) с. мед.
Ҡатыу (VII) менән ауырыған. □ Страдающий запором. Ҡатыулы бала. Әсем һәр саҡ ҡатыулы.
ҠАТЫУЛЫ III (Р: приправленный; И.: qatyq added; T.: katıklı) с.
Ҡатыҡ ҡушылған. □ Приправленный, заправленный, сдобренный катыком. Ҡатыулы һурпа. Ҡорот ҡатыулы аш.
ҠАТЫУЛЫҠ (ҡатыулығы) и. диал. ҡар. ойотҡо I. Ҡатыу лыҡ һалыу. Ҡатыу лыҡ һорау. Ҡатыулык ойотоу. Ҡатыулык әҙерләу.
ҠАТЫУ СЫҒЫУ (ҡатыу сыҡ-) ҡ. мед. ҡар. ҡатыулау I. Умыртҡа бағанаһына ҡатыу сыҡҡан. М Ҡатыу сыҡһа, арҡаға сосо ҡамыр һалғандар. Башҡорттарҙың им-том китабынан.
ҠАТЫ ҺЫРТ и. зоол. диал. ҡар. этеш. $ур ҡаты һырт. Ҡаты һырт ҡармаҡлау. Ҡаты һырт тотоу.
ҠАТЫ ҺЫУ (Р: жёсткая вода; И.: hard water; T.: sert su) и.
359