Академический словарь башкирского языка. Том V. Страница 638
Поиск по словарям
ҠУШТАНЛЫҠ КҮРҺӘТЕҮ
1. Ҡуштан булыу сифаты. □ Угодничество, лесть, подхалимаж. В Ҡуштанлыҡ иман юҡ урындарҙы үрмәксе ауы һымаҡ сорнап алған. «Йәшлек», 11 декабрь 2010.
2. диал. Тоғролоҡ, бирелгәнлек. □ Преданность. Ҡуштанлыҡ — яҡшы мәғәнәһендә һәйбәт нәмә ул.
3. диал. Ҡылансыҡлык, ҡыйпысыҡлыҡ.
□ Кокетство. ■ Ҡылансыҡлык менән ҡуштанлыҡ араһында айырма аҙ ғына. «Тора-тау», 7 март 2011.
ҠУШТАНЛЫҠ КҮРҺӘТЕҮ (ҡуштанлыҡ күрһәт-) ҡ. ҡар. ҡуштанланыу. Ҡуштанлыҡ курһәтеуенән ялҡтым.
ҠУШТАНСЫЛЫҠ (ҡуштансылығы) (Р.: угодливость; И.: servility; T.: yaltakçılık) и.
Ярарға тырышыусанлыҡ, ҡуштанлыҡ, ярамһаҡланыусанлыҡ (кемгәлер ярарға тырышыу, уҙ файҙаһы өсөн яҡынлашыу).
□ Угодливость, угодничество. Турәләргә ҡуштансылыҡ курһәтеу.
ҠУШТАН-ЯРАН (Р.: угодники; И.: people anxious to please; flatterer, adulator; T.: yaltaklar) и. йыйн.
Ярарға тырышып йөрөгән кешеләр; ярамһаҡтар. □ Угодники, льстецы, подхалимы. Ҡуштан-яран турәләргә ярай белә.
ҠУШТЕШ (Р: скалозуб; И.: pufferfish; Т: skalozub, köpek balığı) и. зоол.
Үткер яҫы тешле, сәнскеле тәнле диңгеҙ балығы. □ Скалозуб; собака-рыба (морская рыба семейства иглобрюховых четырёхзубовых) (лат. Tetraodontidae). М Ҡуштеш диңгеҙҙәрҙә һәм тоҙло һыуҙарҙа йәшәй. Ҡуш-тештең башы, куҙҙәре ҙур була. Ҡуштештең оҙонлоғо 40—80 сантиметрға етә. Интернет селтәренән.
ҠУШТОЯҠ (ҡуштояғы) (Р: корова или другой скот, преподнесённый на свадьбе в дар молодожёнам; И.: cattle given for gift; T.: düğün hediyesi olarak mal) и. этн. диал.
Туйҙа йәштәргә бүләк итеп бирелгән мал. □ Корова или другой скот, препод
несённый на свадьбе в дар молодожёнам. Ҡуштояк буләк итеу.
ҠУШТОЯҠЛЫЛАР (Р: парнокопытные; И.: even-toed ungulate; T: çift toynaklılar) и. зоол.
Айры тояҡлы хайуандар. □ Парнокопытные (лат. Artiodactyla). Һыйыр, һарыҡ, кәзә, дөйә, ат ҡуштояҡлыларға инә.
ҠУШТУҠЛАУ (ҡуштуҡла-) (Р: положить сено на стожары, И.: put on a tripod; T: biçilmiş otu kurutmak için sırıklara koymak) ҡ. диал.
Киптереү йәки елләтеү өсөн бесәнде күбә эсенә өсмөйөшләп ҡуйылған тағанға һалыу.
□ Положить сено на стожары, вставляемые конусом в середину стога для просушки и проветривания. Бесәнде ҡуштуҡлау.
ҠУШ УС (Р: кисти рук, сложенные ладонями вверх; И.: two hands put up together; T: iki avuç) и.
1. Өҫкә ҡаратып берләштереп тотолған ике ҡулдың усы. □ Кисти рук, сложенные ладонями вверх; пригоршня. Ҡуш усҡа һалыу.
2. Ике ҡулдың усына алып тоторлоҡ күләм. □ Величина с обе пригоршни. Бер ҡуш ус көнбағыш.
ҠУШ УСЛАП (Р: пригоршнями; И.: by а handful; T: iki avuçla) р.
1. Бер юлы ике ҡулдың усы менән.
□ Пригоршнями. Ҡуш услап һыу эсеу. Ҡуш услап һалыу. Ҡуш услап алыу.
2. кусм. Ҙур күләмдә, самаһыҙ, күпләп.
□ Помногу, пригоршнями. Ынйыларҙы ҡуш услап һипкән.
ҠУШЪЯУЛЫҠ (ҡушъяулығы) (Р: платок-покрывало; И.: large national kerchief; T.: başörtüsü) и. этн.
1. Башҡорт ҡатын-ҡыҙҙарының ике ҙур яулыҡты ҡушып яһаған баш ябыуы (кейәүҙәге һәм урта йәштәге ҡатындарҙың баш кейеме). □ Платок-покрывало (большой красочный платок, которым накрывались замужние молодые или средних лет
638
1. Ҡуштан булыу сифаты. □ Угодничество, лесть, подхалимаж. В Ҡуштанлыҡ иман юҡ урындарҙы үрмәксе ауы һымаҡ сорнап алған. «Йәшлек», 11 декабрь 2010.
2. диал. Тоғролоҡ, бирелгәнлек. □ Преданность. Ҡуштанлыҡ — яҡшы мәғәнәһендә һәйбәт нәмә ул.
3. диал. Ҡылансыҡлык, ҡыйпысыҡлыҡ.
□ Кокетство. ■ Ҡылансыҡлык менән ҡуштанлыҡ араһында айырма аҙ ғына. «Тора-тау», 7 март 2011.
ҠУШТАНЛЫҠ КҮРҺӘТЕҮ (ҡуштанлыҡ күрһәт-) ҡ. ҡар. ҡуштанланыу. Ҡуштанлыҡ курһәтеуенән ялҡтым.
ҠУШТАНСЫЛЫҠ (ҡуштансылығы) (Р.: угодливость; И.: servility; T.: yaltakçılık) и.
Ярарға тырышыусанлыҡ, ҡуштанлыҡ, ярамһаҡланыусанлыҡ (кемгәлер ярарға тырышыу, уҙ файҙаһы өсөн яҡынлашыу).
□ Угодливость, угодничество. Турәләргә ҡуштансылыҡ курһәтеу.
ҠУШТАН-ЯРАН (Р.: угодники; И.: people anxious to please; flatterer, adulator; T.: yaltaklar) и. йыйн.
Ярарға тырышып йөрөгән кешеләр; ярамһаҡтар. □ Угодники, льстецы, подхалимы. Ҡуштан-яран турәләргә ярай белә.
ҠУШТЕШ (Р: скалозуб; И.: pufferfish; Т: skalozub, köpek balığı) и. зоол.
Үткер яҫы тешле, сәнскеле тәнле диңгеҙ балығы. □ Скалозуб; собака-рыба (морская рыба семейства иглобрюховых четырёхзубовых) (лат. Tetraodontidae). М Ҡуштеш диңгеҙҙәрҙә һәм тоҙло һыуҙарҙа йәшәй. Ҡуш-тештең башы, куҙҙәре ҙур була. Ҡуштештең оҙонлоғо 40—80 сантиметрға етә. Интернет селтәренән.
ҠУШТОЯҠ (ҡуштояғы) (Р: корова или другой скот, преподнесённый на свадьбе в дар молодожёнам; И.: cattle given for gift; T.: düğün hediyesi olarak mal) и. этн. диал.
Туйҙа йәштәргә бүләк итеп бирелгән мал. □ Корова или другой скот, препод
несённый на свадьбе в дар молодожёнам. Ҡуштояк буләк итеу.
ҠУШТОЯҠЛЫЛАР (Р: парнокопытные; И.: even-toed ungulate; T: çift toynaklılar) и. зоол.
Айры тояҡлы хайуандар. □ Парнокопытные (лат. Artiodactyla). Һыйыр, һарыҡ, кәзә, дөйә, ат ҡуштояҡлыларға инә.
ҠУШТУҠЛАУ (ҡуштуҡла-) (Р: положить сено на стожары, И.: put on a tripod; T: biçilmiş otu kurutmak için sırıklara koymak) ҡ. диал.
Киптереү йәки елләтеү өсөн бесәнде күбә эсенә өсмөйөшләп ҡуйылған тағанға һалыу.
□ Положить сено на стожары, вставляемые конусом в середину стога для просушки и проветривания. Бесәнде ҡуштуҡлау.
ҠУШ УС (Р: кисти рук, сложенные ладонями вверх; И.: two hands put up together; T: iki avuç) и.
1. Өҫкә ҡаратып берләштереп тотолған ике ҡулдың усы. □ Кисти рук, сложенные ладонями вверх; пригоршня. Ҡуш усҡа һалыу.
2. Ике ҡулдың усына алып тоторлоҡ күләм. □ Величина с обе пригоршни. Бер ҡуш ус көнбағыш.
ҠУШ УСЛАП (Р: пригоршнями; И.: by а handful; T: iki avuçla) р.
1. Бер юлы ике ҡулдың усы менән.
□ Пригоршнями. Ҡуш услап һыу эсеу. Ҡуш услап һалыу. Ҡуш услап алыу.
2. кусм. Ҙур күләмдә, самаһыҙ, күпләп.
□ Помногу, пригоршнями. Ынйыларҙы ҡуш услап һипкән.
ҠУШЪЯУЛЫҠ (ҡушъяулығы) (Р: платок-покрывало; И.: large national kerchief; T.: başörtüsü) и. этн.
1. Башҡорт ҡатын-ҡыҙҙарының ике ҙур яулыҡты ҡушып яһаған баш ябыуы (кейәүҙәге һәм урта йәштәге ҡатындарҙың баш кейеме). □ Платок-покрывало (большой красочный платок, которым накрывались замужние молодые или средних лет
638