Академический словарь башкирского языка. Том V. Страница 645
Поиск по словарям
ҠУЯНСЫЛАУ
ҠУЯН КӘБЕҪТӘҺЕ (Р.: заячья капуста; И.: live-forever, orpine; T.: acı dam koruğu) и. бот.
Ҡантибәр һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған бер йыллыҡ үлән үҫемлек. □ Заячья капуста; очиток едкий, молодило (лат. Sedum acre).
■ Ҡуян кәбеҫтәһе яланда, ҡоро болонда, ҡалҡыулыҡтарҙа уҫә. Интернет селтәренән.
ҠУЯН КӘРЕШКӘҺЕ (Р: вика полевая; И.: kind of vetch; T.: fiğ) и. бот.
Ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған ҡыҙыл йә аҡ төҫтәге суҡ сәскәле, яҫы, йомшаҡ япраҡлы татлы үлән. □ Вика полевая (лат. Vida).
■ Ҡуян кәрешкәһе мал аҙығы булараҡ ҡулланыла. Интернет селтәренән.
ҠУЯН ҠАРАУСЫ (Р.: кроликовод; И.: rabbit breeder; T.: tavşan yetiştiricisi) и.
Ҡуян аҫрау эшендәге кеше. □ Кроликовод. Ҡуян ҡараусыларҙы йыйып алырға кәрәк.
ҠУЯН ҠОЛАҒЫ I (Р: дряква; И.: cyclamen; T.: tavşankulağı) и. бот.
Япрағы өс айырсалы күп йыллыҡ үҫемлек. □ Дряква, цикламен (лат. Cyclamen). В Ҡуян ҡолағы аҡ, ал, ҡыҙыл, шәмәхә, көрән кук сәскә ата, япраҡтары ҡырҙан ҡарағанда кубәләккә оҡшап тора. Ҡуян ҡолағы йылылыҡты, яҡтылыҡты ярата, баҡсала, өйҙә уҫтереп була. Интернет селтәренән.
ҠУЯН ҠОЛАҒЫ II (Р: заячье ухо; И.: hare’s ears; T.: tavşanın kulağı) и. миф.
Башҡорт мифологияһында һаҡлау көсөнә эйә: балаларға күҙ теймәһен өсөн, ҡуян ҡолағын кейеменә тегәләр. □ Заячье ухо (в башкирской мифологии имеет обережную силу: от сглаза на шапку ребёнка пришивают заячье ушко). ■ Куҙҙән баланың тупыйына ҡуян ҡолағын тегәләр. Башҡорт мифологияһынан.
ҠУЯНҠОЛАҠ I (ҡуянҡолағы) и. бот. диал. ҡар. ҡуянғолаҡ.
ҠУЯНҠОЛАҠ II (ҡуянҡолағы) (Р: борщевик; И.: hogweed; T: tavşancılotu) и. бот. диал.
Көпшә һабаҡлы, киң киртләс япраҡлы, сатыр сәскәле күп йыллыҡ үлән; бәпкә.
□ Борщевик (лат. Heracleum). В Ҡуянҡолаҡтың 70-ләп төрө бар. Ҡуянҡолаҡтың йәш сағында япрағын, көпшәһен ашайҙар. Интернет селтәренән. Таңдыса ҡуянҡолаҡтың япрағын, сығып ҡына килгән көпшәһен шартылдата сәйнәп, тамаҡ ялғап ала. «Ҡуңыр буға».
ҠУЯН МЫШАРЫ (Р.: василистник малый; И.: small meadow rue; T.: küçük çayırsedefi) и. бот.
Лютиктар ғаиләһенә ҡараған күп йыллыҡ ағыулы үлән. □ Василистник малый (лат. Thalictrum minus). В Ҡуян мышары урман алды аҡландарында, ҡайын уҫкән ерҙә, ҡатнаш урмандарҙа уҫә. Ҡуян мышары — ҡоролоҡҡа сыҙам уҫемлек. Ҡуян мышары бактерияларға, шеш ауырыуҙарына ҡаршы ҡулланыла, яра бөтәштерә торған уҫемлек булараҡ та билдәле. Интернет селтәренән.
ҠУЯНСЫ (Р: охотник на зайцев; И.: rab-biter; T.: tavşan avcısı) и.
1. Ҡуян һунарсыһы. □ Охотник на зайцев. В Минең еҙнәм — ҡуянсы. Бер сәйҙә уның мылтығы, икенсе сәйҙә ҡамсыһы эленеп тора. М. Кәрим.
2. Йорт ҡуяны аҫрау эшендәге кеше.
□ Кроликовод. Ҡуянсылар бригадаһы.
ҠУЯНСЫҠ (ҡуянсығы) (Р: вид эпилепсии; И.: sort of epilepsy; T.: epilepsi türü) и. мед. диал.
Быума ауырыуының бер төрө. □ Вид эпилепсии. Балаһы ҡуянсыҡ менән ауырый.
ҠУЯНСЫҠЛАУ (ҡуянсыҡла-) (Р: болеть эпилепсией; И.: suffer from falling desease; T.: sara hastası olmak) ҡ. һөйл.
Быума сире менән ауырыу. □ Болеть эпилепсией. Бер нисә йыл инде ҡуянсыҡлай.
ҠУЯНСЫЛАУ (ҡуянсыла-) (Р: охотиться на зайцев; И.: hunt for rabbits; T.: tavşan avlamak) ҡ.
Ҡуян аулау. □ Охотиться на зайцев. Ҡуянсылап йөрөу.
645
ҠУЯН КӘБЕҪТӘҺЕ (Р.: заячья капуста; И.: live-forever, orpine; T.: acı dam koruğu) и. бот.
Ҡантибәр һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған бер йыллыҡ үлән үҫемлек. □ Заячья капуста; очиток едкий, молодило (лат. Sedum acre).
■ Ҡуян кәбеҫтәһе яланда, ҡоро болонда, ҡалҡыулыҡтарҙа уҫә. Интернет селтәренән.
ҠУЯН КӘРЕШКӘҺЕ (Р: вика полевая; И.: kind of vetch; T.: fiğ) и. бот.
Ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған ҡыҙыл йә аҡ төҫтәге суҡ сәскәле, яҫы, йомшаҡ япраҡлы татлы үлән. □ Вика полевая (лат. Vida).
■ Ҡуян кәрешкәһе мал аҙығы булараҡ ҡулланыла. Интернет селтәренән.
ҠУЯН ҠАРАУСЫ (Р.: кроликовод; И.: rabbit breeder; T.: tavşan yetiştiricisi) и.
Ҡуян аҫрау эшендәге кеше. □ Кроликовод. Ҡуян ҡараусыларҙы йыйып алырға кәрәк.
ҠУЯН ҠОЛАҒЫ I (Р: дряква; И.: cyclamen; T.: tavşankulağı) и. бот.
Япрағы өс айырсалы күп йыллыҡ үҫемлек. □ Дряква, цикламен (лат. Cyclamen). В Ҡуян ҡолағы аҡ, ал, ҡыҙыл, шәмәхә, көрән кук сәскә ата, япраҡтары ҡырҙан ҡарағанда кубәләккә оҡшап тора. Ҡуян ҡолағы йылылыҡты, яҡтылыҡты ярата, баҡсала, өйҙә уҫтереп була. Интернет селтәренән.
ҠУЯН ҠОЛАҒЫ II (Р: заячье ухо; И.: hare’s ears; T.: tavşanın kulağı) и. миф.
Башҡорт мифологияһында һаҡлау көсөнә эйә: балаларға күҙ теймәһен өсөн, ҡуян ҡолағын кейеменә тегәләр. □ Заячье ухо (в башкирской мифологии имеет обережную силу: от сглаза на шапку ребёнка пришивают заячье ушко). ■ Куҙҙән баланың тупыйына ҡуян ҡолағын тегәләр. Башҡорт мифологияһынан.
ҠУЯНҠОЛАҠ I (ҡуянҡолағы) и. бот. диал. ҡар. ҡуянғолаҡ.
ҠУЯНҠОЛАҠ II (ҡуянҡолағы) (Р: борщевик; И.: hogweed; T: tavşancılotu) и. бот. диал.
Көпшә һабаҡлы, киң киртләс япраҡлы, сатыр сәскәле күп йыллыҡ үлән; бәпкә.
□ Борщевик (лат. Heracleum). В Ҡуянҡолаҡтың 70-ләп төрө бар. Ҡуянҡолаҡтың йәш сағында япрағын, көпшәһен ашайҙар. Интернет селтәренән. Таңдыса ҡуянҡолаҡтың япрағын, сығып ҡына килгән көпшәһен шартылдата сәйнәп, тамаҡ ялғап ала. «Ҡуңыр буға».
ҠУЯН МЫШАРЫ (Р.: василистник малый; И.: small meadow rue; T.: küçük çayırsedefi) и. бот.
Лютиктар ғаиләһенә ҡараған күп йыллыҡ ағыулы үлән. □ Василистник малый (лат. Thalictrum minus). В Ҡуян мышары урман алды аҡландарында, ҡайын уҫкән ерҙә, ҡатнаш урмандарҙа уҫә. Ҡуян мышары — ҡоролоҡҡа сыҙам уҫемлек. Ҡуян мышары бактерияларға, шеш ауырыуҙарына ҡаршы ҡулланыла, яра бөтәштерә торған уҫемлек булараҡ та билдәле. Интернет селтәренән.
ҠУЯНСЫ (Р: охотник на зайцев; И.: rab-biter; T.: tavşan avcısı) и.
1. Ҡуян һунарсыһы. □ Охотник на зайцев. В Минең еҙнәм — ҡуянсы. Бер сәйҙә уның мылтығы, икенсе сәйҙә ҡамсыһы эленеп тора. М. Кәрим.
2. Йорт ҡуяны аҫрау эшендәге кеше.
□ Кроликовод. Ҡуянсылар бригадаһы.
ҠУЯНСЫҠ (ҡуянсығы) (Р: вид эпилепсии; И.: sort of epilepsy; T.: epilepsi türü) и. мед. диал.
Быума ауырыуының бер төрө. □ Вид эпилепсии. Балаһы ҡуянсыҡ менән ауырый.
ҠУЯНСЫҠЛАУ (ҡуянсыҡла-) (Р: болеть эпилепсией; И.: suffer from falling desease; T.: sara hastası olmak) ҡ. һөйл.
Быума сире менән ауырыу. □ Болеть эпилепсией. Бер нисә йыл инде ҡуянсыҡлай.
ҠУЯНСЫЛАУ (ҡуянсыла-) (Р: охотиться на зайцев; И.: hunt for rabbits; T.: tavşan avlamak) ҡ.
Ҡуян аулау. □ Охотиться на зайцев. Ҡуянсылап йөрөу.
645