Академический словарь башкирского языка. Том VI. Страница 105
Поиск по словарям
ЛИНОЛЕУМ
Линейка менән улсәу. ■ Стеналарҙағы ҡаҙаҡтарға кургәҙмә материалдар ҡатлап-ҡатлап эленгән, өҫтәлдә глобус, геометрик линейка, ҡара һауыттары, класс журналдары тулып ята. Н. Мусин. [Ғаббас мулла] ул арала булмай, өс аяҡлы өҫтәлдә ятҡан оҙон линейканы һелкетә тартып алды ла Емеш менән Шәурә ултырған партаға шапылдата һуғып та ебәрҙе. 3. Биишева.
2. хәрби. Лагерҙы (2) тура мөйөшлө кварталдарға бүлгән юлдар селтәренең береһе.
□ Линейка (одна из дорожек внутри лагеря, разделяющих его на прямоугольные участки). Арҡыры лагерь линейкаһы. Алғы линейка. Линейка буйлап йөрөу.
3. Рәткә теҙелгән саф. □ Линейка (строй в одну шеренгу). Линейкаға баҫыу. Линейкаға теҙелеу.
4. Тигеҙ сафҡа баҫып үткәрелгән хәрбиҙәр, пионерҙар, уҡыусылар йыйылышы.
□ Линейка, сбор (военных:, пионеров, учащихся и т. д.). Тантаналы линейка. Линейка уткәреу. Һәр душәмбе оҙон тәнәфестә линейка уткәрелә.
ЛИНЗА [рус. < нем. Linse] (Р.: линза; И.: lens; T: mercek) и.
1. махс. Яҡтылыҡтың йүнәлешен үҙгәрткән ике яғы ла ҡабарынҡы быяла. □ Линза. / Линзовый. Бинокль линзаһы. Ҡабарынҡы линза. Линза быялаһы. ■ Ҡояш нурҙары (н) линза менән бер нөктәгә туплаһаң, улар яндыра. А. Абдуллин.
2. опт. Оптик быяла. □ Линза. ■ һайлауҙарға ике йыл самаһы ҡалғас, Руссефтың имиджы өҫтөндә эшләй башлайҙар: куҙлекте линзаға алмаштыралар, ул косметика ҡуллана башлай һәм битенә пластик операция яһата. «Башҡортостан ҡыҙы», № 12,
2010.
3. анат. Күҙ яҫмағы. □ Хрусталик.
4. Тау тоҡомдарының, руданың ятыу формаһы төрө. □ Линза.
ЛИНЗАЛЫ (Р.: линзовый; И.: lensed; Т.: mercekli) с.
Линзаһы булған. □ Линзовый. Линзалы прибор.
ЛИНИМЕНТ [рус. < лат. linimentum] (Р: линимент; И.: embrocation; Т: liniment) и. мед.
Шыйыҡ дауа майы. □ Линимент. Синтомицин линименты. Линимент һөртөу.
ЛИНИЯ [рус. < лат. tinea] (Р: линия; И.: line; T: çizgi; hat) и. ҡар. һыҙыҡ.
1. Бик тар ғына итеп нимәгәлер төшөрөлгән буй; һыҙыҡ. □ Линия. Глобустағы экватор линияһы. Демаркацион линия.
2. мат. Ике йәнәш яҫылыҡтың уртаҡ һыҙығы. □ Линия (общая часть двух смежных областей поверхности).
3. Ниндәйҙер ике пунктты тоташтыра торған поезд, һыу һ. б. юлы. □ Линия (железнодорожный, водный, воздушный путь сообщения). Тимер юл линияһы, һауа юлдары линияһы. Пароход линияһы.
4. Ҡоролмалар системаһы. □ Линия (система устройств для передачи чего-л. на расстояние). Телефон линияһы. Электр линияһы. ■ Тап шул ваҡыт подполковник, асыуланып, телефон трубкаһын ташланы. «Өҙөлдө! Линия өҙөлдө. Ялғарға!» — тине. М. Кәрим.
5. кусм. Үҙенә бер төрлө теоретик һәм идеологик нигеҙе булған ғилми, ижтимағи ағым; йүнәлеш. □ Линия (направление, течение). Сәнғәттә реалистик линия.
ЛИНИЯ ХЕҘМӘТЕ (Р: линейная служба; И.: line service; T.: askeri hizmet) и. тар.
Сик буйы хеҙмәте. □ Линейная служба. ■ Шунан, сик һыҙығы төҙөлгәс инде, башҡорттарҙы ла линия хеҙмәтенә ебәрә башлағандар. Интернет селтәренән.
ЛИНКОР [рус. линейный корабль] (Р: линкор; И.: battleship; T: zırhlı) и.
Ҙур операциялар башҡарыу өсөн тәғәйенләнгән яҡшы ҡоралланған ҙур хәрби карап. □ Линкор, линейный корабль. ■ Бөйөк Ватан һуғышы алдынан Советтар Союзының өс линкоры булған. Интернет селтәренән.
ЛИНОЛЕУМ [рус. < лат. Unum] (Р: линолеум; И.: linoleum; T.: linolyum) и.
Махсус состав һеңдереп эшләнгән, һыу үткәрмәй торған ҡалын туҡыма. □ Линолеум. Линолеум һатып алыу. Иҙәнгә линолеум тушәлгән. Биҙәкле линолеум.
105
Линейка менән улсәу. ■ Стеналарҙағы ҡаҙаҡтарға кургәҙмә материалдар ҡатлап-ҡатлап эленгән, өҫтәлдә глобус, геометрик линейка, ҡара һауыттары, класс журналдары тулып ята. Н. Мусин. [Ғаббас мулла] ул арала булмай, өс аяҡлы өҫтәлдә ятҡан оҙон линейканы һелкетә тартып алды ла Емеш менән Шәурә ултырған партаға шапылдата һуғып та ебәрҙе. 3. Биишева.
2. хәрби. Лагерҙы (2) тура мөйөшлө кварталдарға бүлгән юлдар селтәренең береһе.
□ Линейка (одна из дорожек внутри лагеря, разделяющих его на прямоугольные участки). Арҡыры лагерь линейкаһы. Алғы линейка. Линейка буйлап йөрөу.
3. Рәткә теҙелгән саф. □ Линейка (строй в одну шеренгу). Линейкаға баҫыу. Линейкаға теҙелеу.
4. Тигеҙ сафҡа баҫып үткәрелгән хәрбиҙәр, пионерҙар, уҡыусылар йыйылышы.
□ Линейка, сбор (военных:, пионеров, учащихся и т. д.). Тантаналы линейка. Линейка уткәреу. Һәр душәмбе оҙон тәнәфестә линейка уткәрелә.
ЛИНЗА [рус. < нем. Linse] (Р.: линза; И.: lens; T: mercek) и.
1. махс. Яҡтылыҡтың йүнәлешен үҙгәрткән ике яғы ла ҡабарынҡы быяла. □ Линза. / Линзовый. Бинокль линзаһы. Ҡабарынҡы линза. Линза быялаһы. ■ Ҡояш нурҙары (н) линза менән бер нөктәгә туплаһаң, улар яндыра. А. Абдуллин.
2. опт. Оптик быяла. □ Линза. ■ һайлауҙарға ике йыл самаһы ҡалғас, Руссефтың имиджы өҫтөндә эшләй башлайҙар: куҙлекте линзаға алмаштыралар, ул косметика ҡуллана башлай һәм битенә пластик операция яһата. «Башҡортостан ҡыҙы», № 12,
2010.
3. анат. Күҙ яҫмағы. □ Хрусталик.
4. Тау тоҡомдарының, руданың ятыу формаһы төрө. □ Линза.
ЛИНЗАЛЫ (Р.: линзовый; И.: lensed; Т.: mercekli) с.
Линзаһы булған. □ Линзовый. Линзалы прибор.
ЛИНИМЕНТ [рус. < лат. linimentum] (Р: линимент; И.: embrocation; Т: liniment) и. мед.
Шыйыҡ дауа майы. □ Линимент. Синтомицин линименты. Линимент һөртөу.
ЛИНИЯ [рус. < лат. tinea] (Р: линия; И.: line; T: çizgi; hat) и. ҡар. һыҙыҡ.
1. Бик тар ғына итеп нимәгәлер төшөрөлгән буй; һыҙыҡ. □ Линия. Глобустағы экватор линияһы. Демаркацион линия.
2. мат. Ике йәнәш яҫылыҡтың уртаҡ һыҙығы. □ Линия (общая часть двух смежных областей поверхности).
3. Ниндәйҙер ике пунктты тоташтыра торған поезд, һыу һ. б. юлы. □ Линия (железнодорожный, водный, воздушный путь сообщения). Тимер юл линияһы, һауа юлдары линияһы. Пароход линияһы.
4. Ҡоролмалар системаһы. □ Линия (система устройств для передачи чего-л. на расстояние). Телефон линияһы. Электр линияһы. ■ Тап шул ваҡыт подполковник, асыуланып, телефон трубкаһын ташланы. «Өҙөлдө! Линия өҙөлдө. Ялғарға!» — тине. М. Кәрим.
5. кусм. Үҙенә бер төрлө теоретик һәм идеологик нигеҙе булған ғилми, ижтимағи ағым; йүнәлеш. □ Линия (направление, течение). Сәнғәттә реалистик линия.
ЛИНИЯ ХЕҘМӘТЕ (Р: линейная служба; И.: line service; T.: askeri hizmet) и. тар.
Сик буйы хеҙмәте. □ Линейная служба. ■ Шунан, сик һыҙығы төҙөлгәс инде, башҡорттарҙы ла линия хеҙмәтенә ебәрә башлағандар. Интернет селтәренән.
ЛИНКОР [рус. линейный корабль] (Р: линкор; И.: battleship; T: zırhlı) и.
Ҙур операциялар башҡарыу өсөн тәғәйенләнгән яҡшы ҡоралланған ҙур хәрби карап. □ Линкор, линейный корабль. ■ Бөйөк Ватан һуғышы алдынан Советтар Союзының өс линкоры булған. Интернет селтәренән.
ЛИНОЛЕУМ [рус. < лат. Unum] (Р: линолеум; И.: linoleum; T.: linolyum) и.
Махсус состав һеңдереп эшләнгән, һыу үткәрмәй торған ҡалын туҡыма. □ Линолеум. Линолеум һатып алыу. Иҙәнгә линолеум тушәлгән. Биҙәкле линолеум.
105