Академический словарь башкирского языка. Том VI. Страница 531
Поиск по словарям
НАУА
мөнәсәбәттәрен объектив рәүештә сағылдырырға тырышҡан йүнәлеш. □ Натурализм (название течения в европейской литературе и искусстве, возникшего в 70-х гг. XIX в.). Натурализм һыҙаттары. Натурализм куренештэре. Натурализм элементтары. ■ Ғ. Амантай шиғырҙарында, тимер-томор дацғырлауы, сукештәр сыңҡылдауы кеуек, ул саҡтағы поэзияға хас натурализм элементтары ла юҡ тугел. «Ағиҙел», № 12,
2009.
НАТУРАЛИСТ [рус.] (Р.: натуралист; И.: natural scientist; T.: doğa bilgini) и.
1. Тәбиғәтте өйрәнеү әлкәһендә эшләгән кеше. □ Натуралист. Йәш натуралист. Натуралистар туцәрәге. Натуралистар дарыу уләндәре йыя.
2. Натурализм йүнәлешенә эйәргән кеше. □ Натуралист. Натуралист яҙыусы.
НАТУРАЛИСТИК (Р.: натуралистический; И.: realist; realistic; slice-of-life; T: natü-ralist) c.
1. Натурализмға мөнәсәбәтле, натурализмға ҡоролған. □ Натуралистический. Натуралистик әҙәбиәт. Һынлы сәнғәттәге натуралистик йунәлеш.
2. Тормоштағы нәмәне шул килеш күсереп күрһәтеүгә ҡоролған. □ Натуралистический. Натуралистик картина. Натуралистик тасуирлау.
НАТУРАЛЛӘШЕҮ (натуралләш-) (Р: натурализоваться; И.: naturalize; T: uyrukluğa girmek) ҡ.
Сит ил кешеһенә гражданлыҡ хоҡуғы биреү йәки сит дәүләт гражданлығын ҡабул итеү. □ Натурализоваться (принимать подданство чужой страны, подвергаться натурализации).
НАТУРАЛЬ (Р: натуральный; И.: natural, real; T: tabii) c.
Тәбиғи булған, ысын; киреһе — яһалма. □ Натуральный. Натураль кун. Натураль ебәк. Натураль һут. ■ Хаҡы, ҡымыҙлыҡ, балтырған, һарына, әтлек кеуек витаминдарға бай натураль ризыҡ ашап уҫтек. «Йәшлек», 6 апрель 2012.
НАТУРАЛЬ РЕНТА [рус. натуральная рента] (Р: натуральная рента; И.: rent in kind; T: toprak rantı) и. иҡт.
Ер рентаһының натуралата түләнә торған бер формаһы. □ Натуральная рента. Натураль рента туләу.
НАТУРАЛЬ РӘТ [рус. натуральный ряд] (Р: натуральный ряд; И.: positive integers; T: pozitif tamsayı) и. мат.
Бөтөн һандарҙың эҙмә-эҙлекле рәте.
□ Натуральный ряд. Натураль рәт һандарын яҙыу.
НАТУРАЛЬ ХУЖАЛЫҠ (хужалығы) (Р: натуральное хозяйство; И.: self-sufficient farms; T: doğal ekonomi) и. иҡт.
Етештергән продукттарын үҙ ихтыяждары өсөн генә ҡуллана торған хужалыҡ.
□ Натуральное хозяйство. Натураль хужалыҡ менән шөғөлләнеу. Натураль хужалыҡ менән йәшәу. ■ Ауыл хужалығы ла, асылында, натураль хужалыҡты, ябай тауар алмашыу ы системаһы аша уҙ-уҙецде барлыҡ кәрәк-яраҡ менән тәьмин итеуҙе куҙ уцында тота. «Шоңҡар», № 11, 2010.
НАТУРФИЛОСОФИЯ [рус ] (Р: натурфилософия; И.: physiophilosophy; T.: doğal felsefe) и. фәлс.
Тәбиғәт тураһындағы идеалистик фәлсәфә тәғлимәттәренең дөйөм исеме. □ Натурфилософия. Натурфилософия тәғлимәте.
НАТУРЩИК (натурщигы) [рус ] (Р: натурщик; И.: model; Т: model) и.
Һүрәт яһағанда рәссам алдында өлгө, һын булып тороусы кеше. □ Натурщик, натурщица. Натурщик булыу. Натурщик яллау.
НАТЮРМОРТ [рус. < фр. nature morte "үле тәбиғәт’] (Р: натюрморт; И.: still life; T: natürmort) и.
Бергә ҡуйылған төрлө нәмәне (сәскә, емеш, ашамлыҡ һ. б.) һүрәтләүгә бағышланған һынлы сәнғәт жанры һәм шуны сағылдырған һүрәт. □ Натюрморт. Натюрморт төшөроу. Натюрморт яһау. Һынлы сәнғәттең топ алымдары — портрет төшөрөу, перспектива, натюрморт, штрихлау тора.
НАУА. [фарс. 1>] (Р: польза; И.: profit; Т: yarar, fayda) и. иҫк. ҡар. файҙа.
531
мөнәсәбәттәрен объектив рәүештә сағылдырырға тырышҡан йүнәлеш. □ Натурализм (название течения в европейской литературе и искусстве, возникшего в 70-х гг. XIX в.). Натурализм һыҙаттары. Натурализм куренештэре. Натурализм элементтары. ■ Ғ. Амантай шиғырҙарында, тимер-томор дацғырлауы, сукештәр сыңҡылдауы кеуек, ул саҡтағы поэзияға хас натурализм элементтары ла юҡ тугел. «Ағиҙел», № 12,
2009.
НАТУРАЛИСТ [рус.] (Р.: натуралист; И.: natural scientist; T.: doğa bilgini) и.
1. Тәбиғәтте өйрәнеү әлкәһендә эшләгән кеше. □ Натуралист. Йәш натуралист. Натуралистар туцәрәге. Натуралистар дарыу уләндәре йыя.
2. Натурализм йүнәлешенә эйәргән кеше. □ Натуралист. Натуралист яҙыусы.
НАТУРАЛИСТИК (Р.: натуралистический; И.: realist; realistic; slice-of-life; T: natü-ralist) c.
1. Натурализмға мөнәсәбәтле, натурализмға ҡоролған. □ Натуралистический. Натуралистик әҙәбиәт. Һынлы сәнғәттәге натуралистик йунәлеш.
2. Тормоштағы нәмәне шул килеш күсереп күрһәтеүгә ҡоролған. □ Натуралистический. Натуралистик картина. Натуралистик тасуирлау.
НАТУРАЛЛӘШЕҮ (натуралләш-) (Р: натурализоваться; И.: naturalize; T: uyrukluğa girmek) ҡ.
Сит ил кешеһенә гражданлыҡ хоҡуғы биреү йәки сит дәүләт гражданлығын ҡабул итеү. □ Натурализоваться (принимать подданство чужой страны, подвергаться натурализации).
НАТУРАЛЬ (Р: натуральный; И.: natural, real; T: tabii) c.
Тәбиғи булған, ысын; киреһе — яһалма. □ Натуральный. Натураль кун. Натураль ебәк. Натураль һут. ■ Хаҡы, ҡымыҙлыҡ, балтырған, һарына, әтлек кеуек витаминдарға бай натураль ризыҡ ашап уҫтек. «Йәшлек», 6 апрель 2012.
НАТУРАЛЬ РЕНТА [рус. натуральная рента] (Р: натуральная рента; И.: rent in kind; T: toprak rantı) и. иҡт.
Ер рентаһының натуралата түләнә торған бер формаһы. □ Натуральная рента. Натураль рента туләу.
НАТУРАЛЬ РӘТ [рус. натуральный ряд] (Р: натуральный ряд; И.: positive integers; T: pozitif tamsayı) и. мат.
Бөтөн һандарҙың эҙмә-эҙлекле рәте.
□ Натуральный ряд. Натураль рәт һандарын яҙыу.
НАТУРАЛЬ ХУЖАЛЫҠ (хужалығы) (Р: натуральное хозяйство; И.: self-sufficient farms; T: doğal ekonomi) и. иҡт.
Етештергән продукттарын үҙ ихтыяждары өсөн генә ҡуллана торған хужалыҡ.
□ Натуральное хозяйство. Натураль хужалыҡ менән шөғөлләнеу. Натураль хужалыҡ менән йәшәу. ■ Ауыл хужалығы ла, асылында, натураль хужалыҡты, ябай тауар алмашыу ы системаһы аша уҙ-уҙецде барлыҡ кәрәк-яраҡ менән тәьмин итеуҙе куҙ уцында тота. «Шоңҡар», № 11, 2010.
НАТУРФИЛОСОФИЯ [рус ] (Р: натурфилософия; И.: physiophilosophy; T.: doğal felsefe) и. фәлс.
Тәбиғәт тураһындағы идеалистик фәлсәфә тәғлимәттәренең дөйөм исеме. □ Натурфилософия. Натурфилософия тәғлимәте.
НАТУРЩИК (натурщигы) [рус ] (Р: натурщик; И.: model; Т: model) и.
Һүрәт яһағанда рәссам алдында өлгө, һын булып тороусы кеше. □ Натурщик, натурщица. Натурщик булыу. Натурщик яллау.
НАТЮРМОРТ [рус. < фр. nature morte "үле тәбиғәт’] (Р: натюрморт; И.: still life; T: natürmort) и.
Бергә ҡуйылған төрлө нәмәне (сәскә, емеш, ашамлыҡ һ. б.) һүрәтләүгә бағышланған һынлы сәнғәт жанры һәм шуны сағылдырған һүрәт. □ Натюрморт. Натюрморт төшөроу. Натюрморт яһау. Һынлы сәнғәттең топ алымдары — портрет төшөрөу, перспектива, натюрморт, штрихлау тора.
НАУА. [фарс. 1>] (Р: польза; И.: profit; Т: yarar, fayda) и. иҫк. ҡар. файҙа.
531