Академический словарь башкирского языка. Том VI. Страница 533
Поиск по словарям
НАХИМОВСЫ
лин. / Нафталинный, нафталиновый. Нафталин еҫе килеу. Һандыҡҡа нафталин һалыу. ■ Оҙаҡ һаҡлана торған йөн әйбергә нафталин һибергә кәрәк. В. Ғүмәров. Оҙаҡ ятҡан был кейемдәрҙән уҙенә курә бер тәмле еҫ — һандыҡ еҫе аңҡып бөркөлә. Тик ул — ҡомағай әҙәмдәрҙец ҡыҫып-ҡымтып йыйған затлы малдары көйәләмәһен өсөн һипкән тынсыу нафталин еҫе тугел, ә уҙенә курә бер аңҡыу еҫ, нәзәкәтле еҫ. Й. Солтанов.
НАФТАЛИНЛАУ (нафталинла-) (Р.: нафталинить; И.: apply naphthalene; T.: naftalinlemek) ҡ.
Нафталин һибеү. □ Нафталинить, сыпать нафталин. Тунды нафталинлау. Быйманы нафталинлау. Буректе нафталинлау.
НАФТОЛ [рус. < гр. < лат. naphtol ‘май’] (Р: нафтол; И.: naphthols; T.: naftol) и. хим.
Нафталиндан алынып, буяу эшләүҙә ҡулланылған химик берләшмә. □ Нафтол. Нафтол ҡулланыу. Этанолда эреусе нафтол.
НАХАҠ I [фарс. < ғәр. (Р: несправедливый; И.: unjust; wrong; unfair; T.: bühtan) c.
Дөрөҫлөккә ҡаршы; буш, ялған. □ Несправедливый, напрасный, лживый. Нахаҡ һуҙ. Нахаҡ эш. Нахаҡ ғәйеп. ■ Нахаҡ эштәр менән юялар икән арыҫлан кеуек ирҙең баштарын. Халыҡ йырынан. Мең ултереп, мең ҡәбергә керетә һине ҡара эсле әйткән бер нахаҡ һуҙ. Ф. Ғүмәров. Нахаҡ һуҙҙәр — аҡһаҡ һуҙҙәр, шулай ҙа мең аяҡлы, куҙ асып та өлгөрмәйһең, урап сыға бар яҡты. М. Кәримов.
НАХАҠ II (нахағы) [фарс. (Р: напраслина; И.: wrongful accusation; T.: haksız) и. һөйл.
Ялған ғәйеп, яла. □ Напраслина, клевета, навет, поклёп. Нахаҡ эйтеу. Нахаҡ һөйләу. Нахаҡты кутәреу. И Ғумер уҙған һайын, хағы ла, нахағы ла артта ҡала торҙо, яҡшыһы ла, яманы ла онотола барҙы. М. Кәрим.
НАХАҠҠА (Р: несправедливо; И.: unduly; T.: nahak) р.
Буштан-бушҡа, ғәйепһеҙгә. □ Несправедливо. Нахаҡҡа әрләу. Нахаҡҡа рәнйетеу.
■ Башлыҡ.. Вәзирҙе нахаҡҡа йәберләуе өсөн ул эсенән бик бошона ине. М. Кәрим. Рәнйетһәләр әгәр нахаҡҡа, куңел көҙгөһөндә тут ҡала! А. Игебаев.
НАХАҠТАН (Р: несправедливо; И.: unduly; T.: nahak) р.
Буштан-бушҡа, ғәйепһеҙгә. □ Несправедливо. Нахаҡтан ғәйепләу. ■ Ямандарҙың билдәһе — яуға ҡаршы тормаһа; залим-дарҙың билдәһе — нахаҡтан мал урлаһа. М. Аҡмулла.
НАХАЛ [рус.] (Р: нахал; И.: cool fish; bold face; T.: küstah) и. һөйл. ҡар. һөмһөҙ.
Оятһыҙ, һөмһөҙ кеше. □ Нахал. / Нахальный. Нахал әҙәм. ■ Ауылдың теге башында аҫтан ғына осҡан вертолёт пәйҙә булды. Вәт, нахал, ә, электр бағаналарына тейә яҙып оса, берәйһенә эләгеп ҡуйһа, ауылды яҡтыһыҙ ҡалдыра бит, тип хәуеф-ләнеп уйланды Ғәбит. Ә. Әминев.
НАХАЛЛАНЫУ (нахаллан-) (Р: наглеть; И.: get pretty brazen; T.: küstahlaşmak) ҡ. һөйл. ҡар. битһеҙләнеү.
Оятһыҙлана барыу. □ Наглеть, становиться нахальным. Нахаллана төшөу. На-халланып алыу. Нахалланып бөтөу. Нахал-ланып китеу.
Н АХ АЛ Л АШЫУ (нахаллаш-) (Р: становиться нахальным; И.: be cheeky; T.: küstahlaşmak) ҡ. һөйл. ҡар. һөмһөҙләнеү.
Оятһыҙланыу. □ Становиться нахальным, нахальничать. Нахаллаша башлау. Нахаллашып йөрөу. Нахаллашып тороу. Курәләтә нахаллаша.
Н АХ АЛ Л ЫҠ (нахаллығы) (Р: нахальство; И.: cool cheek; T.: küstahlık) и. һөйл.
Оятһыҙлыҡ, битһеҙлек. □ Нахальство. Нахаллыҡ менән еңеу. Нахаллыҡ менән алыу. ■ [НТпаналар] беҙгә ҡаршы ойошоп, бөтә нахаллыҡты, этлекте эшләргә тотондолар. Д. Юлтый.
НАХИМОВСЫ (Р: нахимовец; И.: marine cadet; T.: Nahimov askeri deniz lisesi öğrencisi) u.
Нахимов училищеһында тәрбиәләнеүсе. □ Нахимовец, воспитанник Нахимовского училища. Нахимовсылар — буласаҡ офицерҙар. ■ Ҡыҙыл майҙандағы парадта
533
лин. / Нафталинный, нафталиновый. Нафталин еҫе килеу. Һандыҡҡа нафталин һалыу. ■ Оҙаҡ һаҡлана торған йөн әйбергә нафталин һибергә кәрәк. В. Ғүмәров. Оҙаҡ ятҡан был кейемдәрҙән уҙенә курә бер тәмле еҫ — һандыҡ еҫе аңҡып бөркөлә. Тик ул — ҡомағай әҙәмдәрҙец ҡыҫып-ҡымтып йыйған затлы малдары көйәләмәһен өсөн һипкән тынсыу нафталин еҫе тугел, ә уҙенә курә бер аңҡыу еҫ, нәзәкәтле еҫ. Й. Солтанов.
НАФТАЛИНЛАУ (нафталинла-) (Р.: нафталинить; И.: apply naphthalene; T.: naftalinlemek) ҡ.
Нафталин һибеү. □ Нафталинить, сыпать нафталин. Тунды нафталинлау. Быйманы нафталинлау. Буректе нафталинлау.
НАФТОЛ [рус. < гр. < лат. naphtol ‘май’] (Р: нафтол; И.: naphthols; T.: naftol) и. хим.
Нафталиндан алынып, буяу эшләүҙә ҡулланылған химик берләшмә. □ Нафтол. Нафтол ҡулланыу. Этанолда эреусе нафтол.
НАХАҠ I [фарс. < ғәр. (Р: несправедливый; И.: unjust; wrong; unfair; T.: bühtan) c.
Дөрөҫлөккә ҡаршы; буш, ялған. □ Несправедливый, напрасный, лживый. Нахаҡ һуҙ. Нахаҡ эш. Нахаҡ ғәйеп. ■ Нахаҡ эштәр менән юялар икән арыҫлан кеуек ирҙең баштарын. Халыҡ йырынан. Мең ултереп, мең ҡәбергә керетә һине ҡара эсле әйткән бер нахаҡ һуҙ. Ф. Ғүмәров. Нахаҡ һуҙҙәр — аҡһаҡ һуҙҙәр, шулай ҙа мең аяҡлы, куҙ асып та өлгөрмәйһең, урап сыға бар яҡты. М. Кәримов.
НАХАҠ II (нахағы) [фарс. (Р: напраслина; И.: wrongful accusation; T.: haksız) и. һөйл.
Ялған ғәйеп, яла. □ Напраслина, клевета, навет, поклёп. Нахаҡ эйтеу. Нахаҡ һөйләу. Нахаҡты кутәреу. И Ғумер уҙған һайын, хағы ла, нахағы ла артта ҡала торҙо, яҡшыһы ла, яманы ла онотола барҙы. М. Кәрим.
НАХАҠҠА (Р: несправедливо; И.: unduly; T.: nahak) р.
Буштан-бушҡа, ғәйепһеҙгә. □ Несправедливо. Нахаҡҡа әрләу. Нахаҡҡа рәнйетеу.
■ Башлыҡ.. Вәзирҙе нахаҡҡа йәберләуе өсөн ул эсенән бик бошона ине. М. Кәрим. Рәнйетһәләр әгәр нахаҡҡа, куңел көҙгөһөндә тут ҡала! А. Игебаев.
НАХАҠТАН (Р: несправедливо; И.: unduly; T.: nahak) р.
Буштан-бушҡа, ғәйепһеҙгә. □ Несправедливо. Нахаҡтан ғәйепләу. ■ Ямандарҙың билдәһе — яуға ҡаршы тормаһа; залим-дарҙың билдәһе — нахаҡтан мал урлаһа. М. Аҡмулла.
НАХАЛ [рус.] (Р: нахал; И.: cool fish; bold face; T.: küstah) и. һөйл. ҡар. һөмһөҙ.
Оятһыҙ, һөмһөҙ кеше. □ Нахал. / Нахальный. Нахал әҙәм. ■ Ауылдың теге башында аҫтан ғына осҡан вертолёт пәйҙә булды. Вәт, нахал, ә, электр бағаналарына тейә яҙып оса, берәйһенә эләгеп ҡуйһа, ауылды яҡтыһыҙ ҡалдыра бит, тип хәуеф-ләнеп уйланды Ғәбит. Ә. Әминев.
НАХАЛЛАНЫУ (нахаллан-) (Р: наглеть; И.: get pretty brazen; T.: küstahlaşmak) ҡ. һөйл. ҡар. битһеҙләнеү.
Оятһыҙлана барыу. □ Наглеть, становиться нахальным. Нахаллана төшөу. На-халланып алыу. Нахалланып бөтөу. Нахал-ланып китеу.
Н АХ АЛ Л АШЫУ (нахаллаш-) (Р: становиться нахальным; И.: be cheeky; T.: küstahlaşmak) ҡ. һөйл. ҡар. һөмһөҙләнеү.
Оятһыҙланыу. □ Становиться нахальным, нахальничать. Нахаллаша башлау. Нахаллашып йөрөу. Нахаллашып тороу. Курәләтә нахаллаша.
Н АХ АЛ Л ЫҠ (нахаллығы) (Р: нахальство; И.: cool cheek; T.: küstahlık) и. һөйл.
Оятһыҙлыҡ, битһеҙлек. □ Нахальство. Нахаллыҡ менән еңеу. Нахаллыҡ менән алыу. ■ [НТпаналар] беҙгә ҡаршы ойошоп, бөтә нахаллыҡты, этлекте эшләргә тотондолар. Д. Юлтый.
НАХИМОВСЫ (Р: нахимовец; И.: marine cadet; T.: Nahimov askeri deniz lisesi öğrencisi) u.
Нахимов училищеһында тәрбиәләнеүсе. □ Нахимовец, воспитанник Нахимовского училища. Нахимовсылар — буласаҡ офицерҙар. ■ Ҡыҙыл майҙандағы парадта
533