Академический словарь башкирского языка. Том VI. Страница 538
Поиск по словарям
НЕДОИМКА
Кешелектең төп расаларының береһе (ҡара тәнле, бөҙрә сәсле, киң танаулы халыҡ). □ Негроид. / Негроидный. Негроид расаһы вәкиле. Африканың төп халҡын негроид расаһы тәшкил итә.
НЕДОИМКА [рус.] (Р.: недоимка; И.: tax deficiency; T.: borç) и. һөйл. иҫк.
Йыйым-һалымдың ваҡытында түләнмәгән өлөшө. □ Недоимка. Недоимка биреу. Недоимка туләу. ■ Класташ малайҙың атаһы һуғышҡа барманы, налог йыйыусы булып эшләне: ^Недоимкаң бар», — тип бер налогты ике тапҡыр туләткәне булды. «Ағиҙел», № 12, 2009.
НЕДОИМЩИК (недоимщигы) [рус.] (Р.: недоимщик; И.: person having tax deficiency; T.: borçlu) и. һөйл. иҫк.
Һалымды ваҡытында түләп бөтөрмәгән кеше. □ Недоимщик. Недоимщиктар исемлеге.
НЕИ а. диал. ҡар. ни I—III. Ней алдың? Ней көн?
НЕЙЛОН [рус. < ингл. nylon] (Р: нейлон; И.: nylon; T.: naylon) и.
Ебәккә оҡшаған синтетик еп һәм шул ептән һуғылған туҡыма. □ Нейлон. / Нейлоновый. Аҡ нейлон. Нейлон кулдәк. Нейлон тоҡ. ■ Филузә Мартаның .. нейлон галету-гын тағып ҡайта — утекләргә лә кәрәкмәй! Б. Ҡаһарманова.
НЕЙРО... [рус. < гр. neuron ‘нерв’] (Р: нейро...; И.: neuro-; T.: nevro (nöro)
Ҡушма һүҙҙәрҙең нервы системаһына бәйле икәнен белдергән тәүге өлөшө. □ Нейро... (первая часть сложных слов, указывающая на их отношение к нервной системе). Нейробиология. Нейрохирургия. Нейродермит.
НЕЙРОБИОЛОГИЯ [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + биология] (Р: нейробиология; И.: neurobiology; T.: nörobiyoloji) и.
Генетиканы, биохимияны, физиологияны һәм нервы системаһының боҙолоуын тикшереүсе фән. □ Нейробиология. Нейробиология фәне. Нейробиология белгесе.
НЕЙРОДЕРМИТ [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + derma ‘тире’] (Р: нейродермит; И.: neurodermatitis; T.: nörodermatit) и. мед.
Тәнгә сабыртма сығыу, ҡысыныу менән билдәләнгән дауамлы тире ауырыуы. □ Нейродермит. Сөйәлле нейродермит. Таҙ кеуек нейродермит. Сикле нейродермит. ■ Нафталандың шифалы уҙенсәлеге: остеохондроз, артрит, радикулит, псориаз, нейродермит, экзема һәм простата сирҙәренән ҡотолорға ярҙам итә. «Башҡортостан», 9 декабрь 2010.
НЕЙРОИНФОРМАТИКА [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + информатика] (Р: нейроинформатика; И.: neuroinformatics; T: nöroin-formatik) и. инф.
Нейробиология һәм информатика технологияларын берләштереп, яһалма интеллектты өйрәнеүсе бүлек. □ Нейроинформатика. Нейроинформатика уҫеше. Нейроинформатика моделе.
НЕЙРОКОМПЬЮТЕР [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + компьютер] (Р: нейрокомпьютер; И.: neurocomputer; T: nöral bilgisayar) и. инф.
Интеллектуаль системаны моделләш-тереүгә йүнәлтелгән, камиллаштырылған электрон машинаның яңы төрө. □ Нейрокомпьютер. Нейрокомпьютерҙар эшләу. Нейрокомпьютерҙар ҡулланыу.
НЕЙРОЛИНГВИСТИКА [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + лингвистика] (Р: нейролингвистика; И.: neurolinguistics; T: beyin dilbilimi) и.
Неврология, лингвистика ҡағиҙәләрен ҡулланып, телмәр эшмәкәрлеген өйрәнеүсе психология фәне бүлеге. □ Нейролингвистика. Нейролингвистиканы яҡшы белеу.
НЕЙРОН [рус. < гр. neuron ‘нерв’] (Р: нейрон; И.: excitor; T.: nöron) и. анат.
Нервы импульстарын барлыҡҡа килтереүсе, башҡа күҙәнәктәргә тапшырыусы, ярһыуҙы ҡабул итеүсе, үҙе лә ярһыу һәләтенә эйә булған күҙәнәк. □ Нейрон. Вегетатив нейрон. Ике уҫентеле нейрон. Эске нейрон. Нервы туҡымаһы нервы куҙәнәктәре-нән, йәғни нейрондарҙан тора.
НЕЙРОПСИХОЛОГ [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + психолог] (Р: нейропсихолог; И.: neuropsychologist; T.: nöropsikoloji uzmanı) и. мед.
538
Кешелектең төп расаларының береһе (ҡара тәнле, бөҙрә сәсле, киң танаулы халыҡ). □ Негроид. / Негроидный. Негроид расаһы вәкиле. Африканың төп халҡын негроид расаһы тәшкил итә.
НЕДОИМКА [рус.] (Р.: недоимка; И.: tax deficiency; T.: borç) и. һөйл. иҫк.
Йыйым-һалымдың ваҡытында түләнмәгән өлөшө. □ Недоимка. Недоимка биреу. Недоимка туләу. ■ Класташ малайҙың атаһы һуғышҡа барманы, налог йыйыусы булып эшләне: ^Недоимкаң бар», — тип бер налогты ике тапҡыр туләткәне булды. «Ағиҙел», № 12, 2009.
НЕДОИМЩИК (недоимщигы) [рус.] (Р.: недоимщик; И.: person having tax deficiency; T.: borçlu) и. һөйл. иҫк.
Һалымды ваҡытында түләп бөтөрмәгән кеше. □ Недоимщик. Недоимщиктар исемлеге.
НЕИ а. диал. ҡар. ни I—III. Ней алдың? Ней көн?
НЕЙЛОН [рус. < ингл. nylon] (Р: нейлон; И.: nylon; T.: naylon) и.
Ебәккә оҡшаған синтетик еп һәм шул ептән һуғылған туҡыма. □ Нейлон. / Нейлоновый. Аҡ нейлон. Нейлон кулдәк. Нейлон тоҡ. ■ Филузә Мартаның .. нейлон галету-гын тағып ҡайта — утекләргә лә кәрәкмәй! Б. Ҡаһарманова.
НЕЙРО... [рус. < гр. neuron ‘нерв’] (Р: нейро...; И.: neuro-; T.: nevro (nöro)
Ҡушма һүҙҙәрҙең нервы системаһына бәйле икәнен белдергән тәүге өлөшө. □ Нейро... (первая часть сложных слов, указывающая на их отношение к нервной системе). Нейробиология. Нейрохирургия. Нейродермит.
НЕЙРОБИОЛОГИЯ [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + биология] (Р: нейробиология; И.: neurobiology; T.: nörobiyoloji) и.
Генетиканы, биохимияны, физиологияны һәм нервы системаһының боҙолоуын тикшереүсе фән. □ Нейробиология. Нейробиология фәне. Нейробиология белгесе.
НЕЙРОДЕРМИТ [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + derma ‘тире’] (Р: нейродермит; И.: neurodermatitis; T.: nörodermatit) и. мед.
Тәнгә сабыртма сығыу, ҡысыныу менән билдәләнгән дауамлы тире ауырыуы. □ Нейродермит. Сөйәлле нейродермит. Таҙ кеуек нейродермит. Сикле нейродермит. ■ Нафталандың шифалы уҙенсәлеге: остеохондроз, артрит, радикулит, псориаз, нейродермит, экзема һәм простата сирҙәренән ҡотолорға ярҙам итә. «Башҡортостан», 9 декабрь 2010.
НЕЙРОИНФОРМАТИКА [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + информатика] (Р: нейроинформатика; И.: neuroinformatics; T: nöroin-formatik) и. инф.
Нейробиология һәм информатика технологияларын берләштереп, яһалма интеллектты өйрәнеүсе бүлек. □ Нейроинформатика. Нейроинформатика уҫеше. Нейроинформатика моделе.
НЕЙРОКОМПЬЮТЕР [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + компьютер] (Р: нейрокомпьютер; И.: neurocomputer; T: nöral bilgisayar) и. инф.
Интеллектуаль системаны моделләш-тереүгә йүнәлтелгән, камиллаштырылған электрон машинаның яңы төрө. □ Нейрокомпьютер. Нейрокомпьютерҙар эшләу. Нейрокомпьютерҙар ҡулланыу.
НЕЙРОЛИНГВИСТИКА [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + лингвистика] (Р: нейролингвистика; И.: neurolinguistics; T: beyin dilbilimi) и.
Неврология, лингвистика ҡағиҙәләрен ҡулланып, телмәр эшмәкәрлеген өйрәнеүсе психология фәне бүлеге. □ Нейролингвистика. Нейролингвистиканы яҡшы белеу.
НЕЙРОН [рус. < гр. neuron ‘нерв’] (Р: нейрон; И.: excitor; T.: nöron) и. анат.
Нервы импульстарын барлыҡҡа килтереүсе, башҡа күҙәнәктәргә тапшырыусы, ярһыуҙы ҡабул итеүсе, үҙе лә ярһыу һәләтенә эйә булған күҙәнәк. □ Нейрон. Вегетатив нейрон. Ике уҫентеле нейрон. Эске нейрон. Нервы туҡымаһы нервы куҙәнәктәре-нән, йәғни нейрондарҙан тора.
НЕЙРОПСИХОЛОГ [рус. < гр. neuron ‘нерв’ + психолог] (Р: нейропсихолог; И.: neuropsychologist; T.: nöropsikoloji uzmanı) и. мед.
538