Академический словарь башкирского языка. Том VI. Страница 632
Поиск по словарям
ОБОРОНАЛАНЫУ
тотҡан оборонаһы бик киц ине, ул 12 километрҙан артыҡ. 3. Ураҡсин.
ОБОРОНАЛАНЫУ (обороналай-) ҡ. төш. ҡар. обороналау, страд, от обороналау. Һәр ер обороналанды. Ил тулыһынса обороналанып бөттө. Ауылды уратып алған ашлыҡ баҫыуҙары обороналанды.
ОБОРОНАЛАУ (оборонала-) I (Р.: оборонять; И.: defend; T.: savunmak) ҡ. ҡар. ҡурғау.
Дошман һөжүменә ҡаршы тороп, нимәнелер һаҡлау. □ Оборонять. // Оборона. Часты уратып обороналап сыҡтыҡ. Сталин-градты йән аямай обороналаныҡ. ■ Хәсән бабай уҙенең шул герман һуғышында кур-һәткән батырлыҡтары, .. Петроградты обороналағаны тураһында һөйләне. 3. Биишева. Тиҙҙән Ленинград ҡамауҙа ҡалды, Мәскәу һәм Сталинградты обороналау өсөн оҙайлы, куп ҡорбандарға торошло көрәш дауам итте. «Ағиҙел», № 11, 2010. Атайым баш ҡалабыҙ Мәскәуҙе обороналауҙың алғы һыҙығында була. Р. Хәкимйәнов.
ОБОРОНАСЫ и. ҡар. ҡурғаусы I, 1. Оборонасы булып тороу. Оборонасы булып ҡалыу. Оборонасы егеттәр.
ОБОРОНАСЫЛЫҠ (оборонасылығы) и. ҡар. ҡурғаусылыҡ. Илдең оборонасылыҡ һәләте. Юғары кимәлдәге оборонасылыҡ.
ОБРАЗ [рус.] (Р: образ; И.: image; Т.: suret) и.
1. Кемдеңдер күҙ алдына баҫтырылған, хыялға килтерелгән төҫ-ҡиәфәте, рәүеше. □ Образ. Әсә образы. Атайымдың көслө рухлы образы куҙ алдымдан китмәй. ■ Эш — капитан Фәтхинуровтың батырлығы ерҙә ятып ҡалмауҙа, яҡты образы халыҡ куңе-лендә һаҡланыуҙа. И. Абдуллин.
2. әҙ. Ысынбарлыҡтың конкрет күренеш формаһында бирелгән дөйөмләштерелгән художестволы сағылышы. □ Литературный образ. Образдар менән фекер итеу. Образдар аша әҫәрҙең идеяһын тамашасыға еткереу. ■ Образдар ярҙамында яҙыусы тормошто сағылдыра. К. Әхмәтйәнов.
3. сәнғ. Яҙыусы, актёр, рәссам тарафынан ижад ителгән тип; шәхес. □ Образ по
этической, художественной или исторической личности. Салауат образы. Башҡорт халҡының образын һурәтләу. Рәссамдар уҙ образдарын тамашасыға автопортрет аша аса. ■ Зәки Вәлиди образын тыуҙырыу еңел тугел, ул төрлө яҡтан камил, уҫешкән, уҡымышлы ғалим, киң ҡарашлы етәксе, көслө сәйәсмән, шул уҡ ваҡытта мосолман инсан булған. «Ағиҙел», № 5, 2010. Бына ниндәй ҡатын-ҡыҙҙар бар икән әле, шулар кеуек булырға кәрәк, тип уйланы Ләйлә, һәм Наташаның образын сәхнәлә тыуҙырыу тураһында борсола башланы. С. Повари-сов.
ОБРАЗ Л АН Д ЫРЫЛ ЫУ (образланды-рыл-) ҡ. төш. ҡар. образландырыу. страд, от образландырыу. ■ «Салауат батыр» тигән ҡобайырҙа Салауат образландырыла. Ә. Харисов.
ОБРАЗЛАНДЫРЫУ (образландыр-) (Р.: создать образ; И.: create an image; Т.: tip yaratmak) ҡ.
Ниндәй ҙә булһа типты образға әйләндереү. □ Создать образ. Йырҙа образландырыу. Сәнғәттә образландырыу.
ОБРАЗЛАНЫУ (образлан-) ҡ. төш. ҡар. образлау, страд, от образлау. Хыялда образланыу. Куҙ алдында образланып ҡалған.
ОБРАЗЛАУ (образла-) (Р.: создать образ; И.: make an image; T.: tip yaratmak) ҡ.
Һүрәтләп биреү. □ Создать образ. ■ Башҡорттоң яҙма поэзияһы, халыҡ йырҙары кеуек ук, нигеҙҙә реалистик метафораға таянған образлауҙар рәуешендә уҫте. Ә. Хәкимов.
ОБРАЗЛЫ I (Р: образный; И.: graphic; vivid; imaginative; T.: imgesel) c.
1. Тормошто образдар (2) аша кәүҙәләндергән; образдарға бай булған. □ Образный. Образлы фекер. Бай образлы әҫәр. Катмарлы образлы әҫәр ижад итеу.
2. Асыҡ, көслө, тере итеп күҙ алдына баҫтырырлыҡ. □ Образный, яркий, живой. Образлы һуҙ. Образлы телмәр.
ОБРАЗЛЫ II (Р: образно; И.: graphically; vividly; imaginative; T: imgesel) 77.
632
тотҡан оборонаһы бик киц ине, ул 12 километрҙан артыҡ. 3. Ураҡсин.
ОБОРОНАЛАНЫУ (обороналай-) ҡ. төш. ҡар. обороналау, страд, от обороналау. Һәр ер обороналанды. Ил тулыһынса обороналанып бөттө. Ауылды уратып алған ашлыҡ баҫыуҙары обороналанды.
ОБОРОНАЛАУ (оборонала-) I (Р.: оборонять; И.: defend; T.: savunmak) ҡ. ҡар. ҡурғау.
Дошман һөжүменә ҡаршы тороп, нимәнелер һаҡлау. □ Оборонять. // Оборона. Часты уратып обороналап сыҡтыҡ. Сталин-градты йән аямай обороналаныҡ. ■ Хәсән бабай уҙенең шул герман һуғышында кур-һәткән батырлыҡтары, .. Петроградты обороналағаны тураһында һөйләне. 3. Биишева. Тиҙҙән Ленинград ҡамауҙа ҡалды, Мәскәу һәм Сталинградты обороналау өсөн оҙайлы, куп ҡорбандарға торошло көрәш дауам итте. «Ағиҙел», № 11, 2010. Атайым баш ҡалабыҙ Мәскәуҙе обороналауҙың алғы һыҙығында була. Р. Хәкимйәнов.
ОБОРОНАСЫ и. ҡар. ҡурғаусы I, 1. Оборонасы булып тороу. Оборонасы булып ҡалыу. Оборонасы егеттәр.
ОБОРОНАСЫЛЫҠ (оборонасылығы) и. ҡар. ҡурғаусылыҡ. Илдең оборонасылыҡ һәләте. Юғары кимәлдәге оборонасылыҡ.
ОБРАЗ [рус.] (Р: образ; И.: image; Т.: suret) и.
1. Кемдеңдер күҙ алдына баҫтырылған, хыялға килтерелгән төҫ-ҡиәфәте, рәүеше. □ Образ. Әсә образы. Атайымдың көслө рухлы образы куҙ алдымдан китмәй. ■ Эш — капитан Фәтхинуровтың батырлығы ерҙә ятып ҡалмауҙа, яҡты образы халыҡ куңе-лендә һаҡланыуҙа. И. Абдуллин.
2. әҙ. Ысынбарлыҡтың конкрет күренеш формаһында бирелгән дөйөмләштерелгән художестволы сағылышы. □ Литературный образ. Образдар менән фекер итеу. Образдар аша әҫәрҙең идеяһын тамашасыға еткереу. ■ Образдар ярҙамында яҙыусы тормошто сағылдыра. К. Әхмәтйәнов.
3. сәнғ. Яҙыусы, актёр, рәссам тарафынан ижад ителгән тип; шәхес. □ Образ по
этической, художественной или исторической личности. Салауат образы. Башҡорт халҡының образын һурәтләу. Рәссамдар уҙ образдарын тамашасыға автопортрет аша аса. ■ Зәки Вәлиди образын тыуҙырыу еңел тугел, ул төрлө яҡтан камил, уҫешкән, уҡымышлы ғалим, киң ҡарашлы етәксе, көслө сәйәсмән, шул уҡ ваҡытта мосолман инсан булған. «Ағиҙел», № 5, 2010. Бына ниндәй ҡатын-ҡыҙҙар бар икән әле, шулар кеуек булырға кәрәк, тип уйланы Ләйлә, һәм Наташаның образын сәхнәлә тыуҙырыу тураһында борсола башланы. С. Повари-сов.
ОБРАЗ Л АН Д ЫРЫЛ ЫУ (образланды-рыл-) ҡ. төш. ҡар. образландырыу. страд, от образландырыу. ■ «Салауат батыр» тигән ҡобайырҙа Салауат образландырыла. Ә. Харисов.
ОБРАЗЛАНДЫРЫУ (образландыр-) (Р.: создать образ; И.: create an image; Т.: tip yaratmak) ҡ.
Ниндәй ҙә булһа типты образға әйләндереү. □ Создать образ. Йырҙа образландырыу. Сәнғәттә образландырыу.
ОБРАЗЛАНЫУ (образлан-) ҡ. төш. ҡар. образлау, страд, от образлау. Хыялда образланыу. Куҙ алдында образланып ҡалған.
ОБРАЗЛАУ (образла-) (Р.: создать образ; И.: make an image; T.: tip yaratmak) ҡ.
Һүрәтләп биреү. □ Создать образ. ■ Башҡорттоң яҙма поэзияһы, халыҡ йырҙары кеуек ук, нигеҙҙә реалистик метафораға таянған образлауҙар рәуешендә уҫте. Ә. Хәкимов.
ОБРАЗЛЫ I (Р: образный; И.: graphic; vivid; imaginative; T.: imgesel) c.
1. Тормошто образдар (2) аша кәүҙәләндергән; образдарға бай булған. □ Образный. Образлы фекер. Бай образлы әҫәр. Катмарлы образлы әҫәр ижад итеу.
2. Асыҡ, көслө, тере итеп күҙ алдына баҫтырырлыҡ. □ Образный, яркий, живой. Образлы һуҙ. Образлы телмәр.
ОБРАЗЛЫ II (Р: образно; И.: graphically; vividly; imaginative; T: imgesel) 77.
632