Академический словарь башкирского языка. Том VI. Страница 679
Поиск по словарям
ололоҡ
маяҡтарҙы нисек күсереп ҡуйыу тураһында уйлай ине. Ғ. Ғөбәй.
2. Оло йәштәгеләрсә, өлкәндәрсә. □ Как человек пожилого возраста; как человек, умудрённый опытом. Ололарса аҡыллы, тыныс, һалҡын ҡанлы булыу. Ололарса аҡрын ҡыймылдау. Ололарса эшлекле кәңәш биреү.
ОЛОЛАТА (Р.: по старшинству; И.: by seniority, by right of seniority; T: en büyüğü) р. диал.
Йәшенә (йәки дәрәжәһенә) ҡарап. □ По старшинству или по рангу. Ололата ауылда ул бабай ғына ҡалды инде. Ололата урындарға ултырышыу. ■ Ат егеп, Шәңгәрәйҙе тейәп алғас, Ғәләүетдин, ололата, Вәләүетдингә һүҙ ҡушты. Т. Ғарипова.
ОЛОЛАТЫУ (ололат-) (Р.: старить; И.: make old, make look old; T: ihtiyarlatmak) ҡ. диал.
Олоғайтыу, оло итеп күрһәтеү. □ Старить; показывать более взрослым кого-л. Кейеме ололатып күрһәтә. Мыйығы олола-тып тора.
ОЛОЛАУ (олола-) (Р: чтить, почитать, почтить кого-что', И.: honour, respect; T.: saymak) ҡ.
1. Тәрән ихтирам күрһәтеү, хөрмәтләү; ҙурлау, ололоҡлау, арҙаҡлау. □ Чтить, почитать, почтить кого-что. // Почтение, уважение. Ата-әсәне ололау. Һуғыш ветерандарын ололау. Икмәкте ололау. ■ Ололайым һеҙҙе, кешеләр! Тормошта һеҙ — аҫыл, бешеләр! Р Шаммас. Һеҙҙе гүзәл һәм яҡшы кешеләр булһын тип тәрбиә итеүсе мөғәллимәләрегеҙҙе ололағыҙ! Р. Фәхретдинов. Боронғолар, мәҡәлде ололап, уныц тормоштағы әһәмиәтен билдәләп, «Йөҙ күрке һаҡал, һүҙ күрке — мәҡәл», «Мәҡәлле һүҙ — аҡыллы һүҙ», тип әйтеп ҡалдырған. Ф. Нәҙершина. Ололарҙы ололау — яҡшылыҡтың билдәһе, кеселәрҙе кеселәү — кешелектең билдәһе. Ҡобайырҙан. • Ололаһаң олоно, ололарҙар үҙеңде. Мәҡәл.
2. Маҡтап, ғорурланып иҫкә алыу; ололау, ололоҡлау; кеселеклелек күрһәтеп ихтирамлау. □ Почитать, проявлять уважение, относиться с уважением. // Почтение, уважение. Мәрхүмдәрҙе ололап иҫкә алыу.
Бөйөк Ватан һуғышы ветерандарын ололау. ■ һәр бер бөйөк ил үҙенең үткәндәрен ололай. «Башҡортостан», 25 май 2011.
3. Тантаналы рәүештә хөрмәтләү; юғары баһалап, оло ихтирам күрһәтеү. □ Оказывать почести, честь. Ауыл хужалығы эшсәндәрен ололау. Яҙыусыны ололап юбилей кисәһе үткәреү. ■ Илем, халҡым, телем, тип янып йәшәгәнгә, халыҡ уҡытыусыһы исемен биреп халыҡ ололаны үҙемде. Экспедиция материалдарынан.
ОЛОЛО-КЕСЕЛЕ (Р: и стар и млад; И.: young and old alike; T: büyük küçük) с. йыйн.
1. Төрлө йәштә булған, оло һәм кесе йәштәрҙәге. □ И стар и млад. Ололо-кеселе апайҙар. Ололо-кеселе ағайҙар. ■ Иртәгеһенә Ғәйшә апайымдарҙың өйөндә ололо-кеселе ете-һигеҙ кеше ҡайнаша башланы: туйға әҙерләнеү мәшәҡәте ине был. Ф. Сәлимова.
2. Төрлө ҙурлыҡтағы (ҙур, уртаса, бәләкәй күләмле) булған. □ Разные по величине. Ололо-кеселе һауыттар. ■ Балаларҙың ҡулында еләк йыйырға тигән ололо-кеселе тырыздар, кәрзиндәр ине. «Ағиҙел», № 6,
2007.
ОЛОЛОҠ (ололоғо) (Р: старшинство; И.: seniority, precedence; T: hayli geçkin yaş) u.^
1. Йәш яғынан ҙур булғанлыҡ; өлкәнлек. □ Старшинство, преклонный возраст. Ололоғо йөҙөнә сыҡҡан. Ололоғон иҫәпкә алыу. ■ Ололоҡҡа күнмәҫ сабырһыҙҙар табиптарҙың өҙөр үҙәген. Э. Сәсәнбаева.
2. Эш-хеҙмәт йәһәтенән дәрәжәлелек, олпатлыҡ. □ Почтение, уважение. Ололоҡ хеҙмәт менән килә. Ололоҡ даулау. Ололоҡ бәҫе.
3. Күләм яғынан ҙурлыҡ. □ Величина, размер чего-л. Йорттоң ололоғо. ■ «Өйҙәренең ололоғо — иҫ китерлек. Беҙҙең ауылдың барлыҡ өйҙәрен бергә өйһәң дә уның ололоғона етмәй», — тип аптырап ҡайтҡан [бала] ҡаланан. Ф. Ғәлимов.
4. Дәрәжә, абруй; хөрмәткә, ихтирамға лайыҡлылыҡ; мәртәбәлелек. □ Авторитет, честь, почёт, величие. ■ Инде һаҡалы ап-аҡ булып, йәше етмешкә еткән ҡарт ил күлә
679
маяҡтарҙы нисек күсереп ҡуйыу тураһында уйлай ине. Ғ. Ғөбәй.
2. Оло йәштәгеләрсә, өлкәндәрсә. □ Как человек пожилого возраста; как человек, умудрённый опытом. Ололарса аҡыллы, тыныс, һалҡын ҡанлы булыу. Ололарса аҡрын ҡыймылдау. Ололарса эшлекле кәңәш биреү.
ОЛОЛАТА (Р.: по старшинству; И.: by seniority, by right of seniority; T: en büyüğü) р. диал.
Йәшенә (йәки дәрәжәһенә) ҡарап. □ По старшинству или по рангу. Ололата ауылда ул бабай ғына ҡалды инде. Ололата урындарға ултырышыу. ■ Ат егеп, Шәңгәрәйҙе тейәп алғас, Ғәләүетдин, ололата, Вәләүетдингә һүҙ ҡушты. Т. Ғарипова.
ОЛОЛАТЫУ (ололат-) (Р.: старить; И.: make old, make look old; T: ihtiyarlatmak) ҡ. диал.
Олоғайтыу, оло итеп күрһәтеү. □ Старить; показывать более взрослым кого-л. Кейеме ололатып күрһәтә. Мыйығы олола-тып тора.
ОЛОЛАУ (олола-) (Р: чтить, почитать, почтить кого-что', И.: honour, respect; T.: saymak) ҡ.
1. Тәрән ихтирам күрһәтеү, хөрмәтләү; ҙурлау, ололоҡлау, арҙаҡлау. □ Чтить, почитать, почтить кого-что. // Почтение, уважение. Ата-әсәне ололау. Һуғыш ветерандарын ололау. Икмәкте ололау. ■ Ололайым һеҙҙе, кешеләр! Тормошта һеҙ — аҫыл, бешеләр! Р Шаммас. Һеҙҙе гүзәл һәм яҡшы кешеләр булһын тип тәрбиә итеүсе мөғәллимәләрегеҙҙе ололағыҙ! Р. Фәхретдинов. Боронғолар, мәҡәлде ололап, уныц тормоштағы әһәмиәтен билдәләп, «Йөҙ күрке һаҡал, һүҙ күрке — мәҡәл», «Мәҡәлле һүҙ — аҡыллы һүҙ», тип әйтеп ҡалдырған. Ф. Нәҙершина. Ололарҙы ололау — яҡшылыҡтың билдәһе, кеселәрҙе кеселәү — кешелектең билдәһе. Ҡобайырҙан. • Ололаһаң олоно, ололарҙар үҙеңде. Мәҡәл.
2. Маҡтап, ғорурланып иҫкә алыу; ололау, ололоҡлау; кеселеклелек күрһәтеп ихтирамлау. □ Почитать, проявлять уважение, относиться с уважением. // Почтение, уважение. Мәрхүмдәрҙе ололап иҫкә алыу.
Бөйөк Ватан һуғышы ветерандарын ололау. ■ һәр бер бөйөк ил үҙенең үткәндәрен ололай. «Башҡортостан», 25 май 2011.
3. Тантаналы рәүештә хөрмәтләү; юғары баһалап, оло ихтирам күрһәтеү. □ Оказывать почести, честь. Ауыл хужалығы эшсәндәрен ололау. Яҙыусыны ололап юбилей кисәһе үткәреү. ■ Илем, халҡым, телем, тип янып йәшәгәнгә, халыҡ уҡытыусыһы исемен биреп халыҡ ололаны үҙемде. Экспедиция материалдарынан.
ОЛОЛО-КЕСЕЛЕ (Р: и стар и млад; И.: young and old alike; T: büyük küçük) с. йыйн.
1. Төрлө йәштә булған, оло һәм кесе йәштәрҙәге. □ И стар и млад. Ололо-кеселе апайҙар. Ололо-кеселе ағайҙар. ■ Иртәгеһенә Ғәйшә апайымдарҙың өйөндә ололо-кеселе ете-һигеҙ кеше ҡайнаша башланы: туйға әҙерләнеү мәшәҡәте ине был. Ф. Сәлимова.
2. Төрлө ҙурлыҡтағы (ҙур, уртаса, бәләкәй күләмле) булған. □ Разные по величине. Ололо-кеселе һауыттар. ■ Балаларҙың ҡулында еләк йыйырға тигән ололо-кеселе тырыздар, кәрзиндәр ине. «Ағиҙел», № 6,
2007.
ОЛОЛОҠ (ололоғо) (Р: старшинство; И.: seniority, precedence; T: hayli geçkin yaş) u.^
1. Йәш яғынан ҙур булғанлыҡ; өлкәнлек. □ Старшинство, преклонный возраст. Ололоғо йөҙөнә сыҡҡан. Ололоғон иҫәпкә алыу. ■ Ололоҡҡа күнмәҫ сабырһыҙҙар табиптарҙың өҙөр үҙәген. Э. Сәсәнбаева.
2. Эш-хеҙмәт йәһәтенән дәрәжәлелек, олпатлыҡ. □ Почтение, уважение. Ололоҡ хеҙмәт менән килә. Ололоҡ даулау. Ололоҡ бәҫе.
3. Күләм яғынан ҙурлыҡ. □ Величина, размер чего-л. Йорттоң ололоғо. ■ «Өйҙәренең ололоғо — иҫ китерлек. Беҙҙең ауылдың барлыҡ өйҙәрен бергә өйһәң дә уның ололоғона етмәй», — тип аптырап ҡайтҡан [бала] ҡаланан. Ф. Ғәлимов.
4. Дәрәжә, абруй; хөрмәткә, ихтирамға лайыҡлылыҡ; мәртәбәлелек. □ Авторитет, честь, почёт, величие. ■ Инде һаҡалы ап-аҡ булып, йәше етмешкә еткән ҡарт ил күлә
679