Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 244
Поиск по словарям
РЕВАНШИСТИК
Реваншизм яҡлы кеше. □ Реваншист. Реваншистарға тынғы бирмәү.
РЕВАНШИСТИК (Р: реваншистский; И.: revanchist; T.: intikamcı, intikam) с.
Реваншизмға һәм реваншистарға мөнәсәбәтле. □ Реваншистский. Реваншистик дәғүә. Реваншистик сәйәсәт. Реваншистик ынтылыш.
РЕВВОЕНСОВЕТ [рус. революционный военный совет} (Р: реввоенсовет; И.: revolutionary military Council; T.: Askeri Devrim komitesi) и. map.
1918—1921 йылдарҙа Рәсәйҙә фронт-тарҙағы, армияларҙағы, флот һәм флотилия-ларҙағы хәрби властың һәм сәйәси етәкселектең юғары коллегиаль органы. □ Реввоенсовет. Реввоенсовет ҡарары. Реввоенсовет исеменән. Реввоенсоветтың ҡушыуы.
■ Хөкүмәт төрмәлә саҡта Башҡортостан Ваҡытлы реввоенсовет ағзаһы булып һайланған алпамышалай был фельдфебель Тамъян-Ҡатайға кантон милицияһын ойоштороуға ебәрелгән. Р. Байымов. Тәүҙә Рәсүл хәҙрәт ҡыҫҡаса аят уҡып, майҙан бер юлы «Аллаһ Әкбәр!» иткәс, реввоенсовет рәйесе Аҡмал йыйынды асты. Й. Солтанов.
РЕВЕРАНС [рус. < фр. reverence ‘оло хөрмәт’] (Р: реверанс; И.: curtsy; T.: reverans) и.
1. Бер аяҡты саҡ ҡына алға баҫып, сүгәләй биреберәк сәләм биреү рәүеше (ҡатын-ҡыҙҙа). □ Реверанс. Реверанс яһау.
■ Әммә ҡыҙҙарҙың икенсеһе, килешле генә реверанс яһап, шулай уҡ нәзәкәтле итеп бармаҡ остарын һуҙҙы. Д. Бүләков. Гөлзада Салих алдында реверанс яһаны. Ғ. Хисамов. Управляющийҙың ҡыҙы Люси, әсәһенең ыңғайына ҡунаҡтарға йылмайып, арттараҡ торған еренән реверанс яһаны. Ж. Кейекбаев.
2. күсм. ирон. Ярамһаҡланып, ярарға тырышып сүгәләп сәләм биреү. □ Реверанс (проявление почтительности, подобострастия ). Түрә алдында реверанс яһау.
РЕВЕРС [рус. < лат. revertor ‘кире’] (Р: реверс; И.: reverse; T.: ters taraf) и.
1. махе. Миҙал йәки ваҡ аҡсаның артҡы яғы. □ Реверс. Реверстағы дата.
2. Аҡса менән тәьмин итеп ҡуйыу.
□ Реверс. Реверс биреү.
3. тех. Машинаның йәки уның бер өлөшөнөң кире хәрәкәтен тәьмин иткән механизм. □ Реверс. Йөрөтөү реверсы.
РЕВЕРСИВ (Р: реверсивный; И.: reverse; T.: ters taraf) с.
1. Ике яҡҡа ла хәрәкәт итеп була торған.
□ Реверсивный. Реверсив юл.
2. Хәрәкәт йүнәләшен үҙгәртеүсе. □ Реверсивный. Реверсив билдә. Реверсив светофор.
РЕВИЗИОН (Р: ревизионный; И.: revision; T.: revizyon, kontrol) с.
Ревизияға бәйле, ҡағылышлы. □ Ревизионный. Ревизион комиссия. Ревизион тикшереү.
РЕВИЗИОНИЗМ [рус. < лат. revisio ‘яңынан ҡарау’] (Р: ревизионизм; И.: revisionism; T.: revizyonizm) и.
Ниндәйҙер тәғлимәт йәки теория нигеҙенең боҙоп, үҙгәртеп яңынан ҡаралыу кәрәклеген талап иткән йүнәлеш. □ Ревизионизм. Ревизионизм йүнәлешен яҡлаусылар.
РЕВИЗИОНИСТ (Р: ревизионист; И.: revisionist; T.: revizyoncu) и.
Ревизионизм яҡлы кеше. □ Ревизионист. Ревизионист булыу. Ревизионистар фекере.
РЕВИЗИЯ [рус. < лат. revisio ‘яңынан ҡарау’] (Р: ревизия; И.: inspection; T.: kontrol, revizyon) и.
1. Ниндәйҙер ойошма йәки вазифалы кеше эшмәкәрлегенең финанс һәм хужалыҡ яғынан дөрөҫлөгөн, законлылығын тикшереү эше. □ Ревизия. / Ревизионный. Йыллыҡ ревизия. Ревизия комиссияһы. Ревизия отчёты. Хужалыҡҡа ревизия яһау. ■ Көн буйына һуҙылды ревизия. Б. Бикбай.
2. Берәй тәғлимәт йәки теория нигеҙенең боҙоп, үҙгәртеп яңынан ҡаралыуы. □ Ревизия. Ревизия осоро.
3. тар. ҡар. рәүиз. Ревизия үткәреү.
РЕВИЗОР [рус.] (Р: ревизор; И.: inspector; T.: müfettiş) и.
1. Ревизия (1) үткәреүгә хоҡуғы булған вазифалы кеше. □ Ревизор. Ревизор вазифаһы. ■ Башпотребсоюздан килгән ре-
244
Реваншизм яҡлы кеше. □ Реваншист. Реваншистарға тынғы бирмәү.
РЕВАНШИСТИК (Р: реваншистский; И.: revanchist; T.: intikamcı, intikam) с.
Реваншизмға һәм реваншистарға мөнәсәбәтле. □ Реваншистский. Реваншистик дәғүә. Реваншистик сәйәсәт. Реваншистик ынтылыш.
РЕВВОЕНСОВЕТ [рус. революционный военный совет} (Р: реввоенсовет; И.: revolutionary military Council; T.: Askeri Devrim komitesi) и. map.
1918—1921 йылдарҙа Рәсәйҙә фронт-тарҙағы, армияларҙағы, флот һәм флотилия-ларҙағы хәрби властың һәм сәйәси етәкселектең юғары коллегиаль органы. □ Реввоенсовет. Реввоенсовет ҡарары. Реввоенсовет исеменән. Реввоенсоветтың ҡушыуы.
■ Хөкүмәт төрмәлә саҡта Башҡортостан Ваҡытлы реввоенсовет ағзаһы булып һайланған алпамышалай был фельдфебель Тамъян-Ҡатайға кантон милицияһын ойоштороуға ебәрелгән. Р. Байымов. Тәүҙә Рәсүл хәҙрәт ҡыҫҡаса аят уҡып, майҙан бер юлы «Аллаһ Әкбәр!» иткәс, реввоенсовет рәйесе Аҡмал йыйынды асты. Й. Солтанов.
РЕВЕРАНС [рус. < фр. reverence ‘оло хөрмәт’] (Р: реверанс; И.: curtsy; T.: reverans) и.
1. Бер аяҡты саҡ ҡына алға баҫып, сүгәләй биреберәк сәләм биреү рәүеше (ҡатын-ҡыҙҙа). □ Реверанс. Реверанс яһау.
■ Әммә ҡыҙҙарҙың икенсеһе, килешле генә реверанс яһап, шулай уҡ нәзәкәтле итеп бармаҡ остарын һуҙҙы. Д. Бүләков. Гөлзада Салих алдында реверанс яһаны. Ғ. Хисамов. Управляющийҙың ҡыҙы Люси, әсәһенең ыңғайына ҡунаҡтарға йылмайып, арттараҡ торған еренән реверанс яһаны. Ж. Кейекбаев.
2. күсм. ирон. Ярамһаҡланып, ярарға тырышып сүгәләп сәләм биреү. □ Реверанс (проявление почтительности, подобострастия ). Түрә алдында реверанс яһау.
РЕВЕРС [рус. < лат. revertor ‘кире’] (Р: реверс; И.: reverse; T.: ters taraf) и.
1. махе. Миҙал йәки ваҡ аҡсаның артҡы яғы. □ Реверс. Реверстағы дата.
2. Аҡса менән тәьмин итеп ҡуйыу.
□ Реверс. Реверс биреү.
3. тех. Машинаның йәки уның бер өлөшөнөң кире хәрәкәтен тәьмин иткән механизм. □ Реверс. Йөрөтөү реверсы.
РЕВЕРСИВ (Р: реверсивный; И.: reverse; T.: ters taraf) с.
1. Ике яҡҡа ла хәрәкәт итеп була торған.
□ Реверсивный. Реверсив юл.
2. Хәрәкәт йүнәләшен үҙгәртеүсе. □ Реверсивный. Реверсив билдә. Реверсив светофор.
РЕВИЗИОН (Р: ревизионный; И.: revision; T.: revizyon, kontrol) с.
Ревизияға бәйле, ҡағылышлы. □ Ревизионный. Ревизион комиссия. Ревизион тикшереү.
РЕВИЗИОНИЗМ [рус. < лат. revisio ‘яңынан ҡарау’] (Р: ревизионизм; И.: revisionism; T.: revizyonizm) и.
Ниндәйҙер тәғлимәт йәки теория нигеҙенең боҙоп, үҙгәртеп яңынан ҡаралыу кәрәклеген талап иткән йүнәлеш. □ Ревизионизм. Ревизионизм йүнәлешен яҡлаусылар.
РЕВИЗИОНИСТ (Р: ревизионист; И.: revisionist; T.: revizyoncu) и.
Ревизионизм яҡлы кеше. □ Ревизионист. Ревизионист булыу. Ревизионистар фекере.
РЕВИЗИЯ [рус. < лат. revisio ‘яңынан ҡарау’] (Р: ревизия; И.: inspection; T.: kontrol, revizyon) и.
1. Ниндәйҙер ойошма йәки вазифалы кеше эшмәкәрлегенең финанс һәм хужалыҡ яғынан дөрөҫлөгөн, законлылығын тикшереү эше. □ Ревизия. / Ревизионный. Йыллыҡ ревизия. Ревизия комиссияһы. Ревизия отчёты. Хужалыҡҡа ревизия яһау. ■ Көн буйына һуҙылды ревизия. Б. Бикбай.
2. Берәй тәғлимәт йәки теория нигеҙенең боҙоп, үҙгәртеп яңынан ҡаралыуы. □ Ревизия. Ревизия осоро.
3. тар. ҡар. рәүиз. Ревизия үткәреү.
РЕВИЗОР [рус.] (Р: ревизор; И.: inspector; T.: müfettiş) и.
1. Ревизия (1) үткәреүгә хоҡуғы булған вазифалы кеше. □ Ревизор. Ревизор вазифаһы. ■ Башпотребсоюздан килгән ре-
244