Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 366
Поиск по словарям
САЛА
■ Мәзин манарала: «Мәулит сала, мәулит сала», — тигән өн һалды. Т. Йәнәби.
САЛА III (Р.: вдруг; И.: suddenly; Т.: birdenbire, ansızın) р. диал.
Ҡапыл. □ Вдруг, неожиданно. Сала ҡурҡып киттем. Сала тертләп киттем. Сала килеп сыҡты. ■ Улар [Колморҙа старшиналар J Урал тауҙарын ҡыҙырынып йөрөй торғас, Бетерә йылғаһы буйлап һикертеп килгәндә сала аты һөрөнөп йығылып төшә лә, кук юрға биленләп быны ҡалдырып сығып китә. Т. Хәйбуллин.
САЛАБӘТ [ғәр. (Р.: настойчи-
вость; И.: insistence; T.: ısrar) и. иҫк. кит. ҡар. ныҡышмалык.
Ныҡлыҡ. □ Настойчивость, настоятельность, упорство. Һәр эштә лә салабәт кәрәк.
САЛАҒА (Р.: розвальни; И.: low wide sledge; T.: kızak, zanka) и. диал.
Ләжәнкә сана. □ Розвальни. Салаға егеу. Салаға канаты. Салаға яһау.
САЛАҒОШ-БАЙЛАР (Р.: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt boyunun ismi) и. этн.
Байлар ырыуына ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Салагуш-байлар (название родового подразделения башкир-бай-ларцев). Салағош-байлар аймағынан булыу. Салағош-байлар аймағы ерҙәре. Салағош-байлар аймағы шәжәрәһе.
САЛАҒОШ-ЙӘНӘЙ (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt boyunun ismi) и. этн.
Байлар ырыуына ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Салагуш-еней (название родового подразделения башкир-байларцев). Салағош-йәнәй аймағы вәкиле. Салағош-йәнәй аймағы егете. Салағош-йәнәй аймағы ерҙәре.
САЛАЙ с. диал. ҡар. уҫал. Салай мал. Салай кеше. Салай ҡарт.
САЛАКА [рус.] (Р.: салака; И.: Baltic herring; T.: ringa balığı) и. зоол.
Сельдтәр ғаиләһенә ҡараған ваҡ ҡына диңгеҙ балығы. □ Салака (лат. Clupea
harengus membras). Салака тотоу. Салака ыуылдырығы. Салака тоҙлау.
САЛ АҠ (Р: белоснежный; И.: snowwhite; T.: bembeyaz) c.
Бик ныҡ аҡ, ап-аҡ. □ Белоснежный. Сал аҡ йөҙлө ҡыҙ. Сал аҡ кулдәк. Сал аҡ ҡағыҙ. Сал аҡ ҡарҙар.
САЛАҠЫ (Р.: неряшливый; И.: slovenly; T.: şapşal) с. диал.
1. Әрпеш. □ Неряшливый. Салаҡы бала. Салаҡы килен. Салаҡы ҡыҙ.
2. Яй, ауыр. □ Медлительный. Салаҡы мал. Салаҡы ат. Салаҡы егет.
САЛАМАЙ и. диал. ҡар. саламат II, 1. Саламай бешереу. Саламай ашау. Тәмле саламай.
САЛАМАНДР [лат. salamandra < фарс. ■^] (Р.: саламандра; И.: salamander; Т.: semender) и. зоол.
Кеҫәрткегә оҡшаған ер-һыу хайуаны. □ Саламандра. / Саламандровый (лат. Salamandra). Саламандра тиреһе. Сыбар саламандра.
САЛАМАТ I (Р.: плеть; И.: cat-o’-ninetails; T.: kamçı) и. иҫк.
1. Киндерҙән үрелгән ҡамсы. □ Плеть (сплетённая из льна). ■ Тимер .. өйгә инеп, кереште, ти, саламат менән ҡартты һуҡтырырға. Әкиәттән.
2. диал. Оҙон сыбыртҡы. □ Длинный кнут. Саламат көтөуселәрҙә генә була. Саламат шартлатыу. Саламат менән һел-тәнеу.
САЛАМАТ II (Р: вид жидкой мучной каши, сваренной на сметане; И.: sort of gruel; T.: kaymaklı un çorbası) и. этн. кул.
1. Ҡаймаҡҡа туҡып бешерелгән боламыҡ. □ Вид жидкой мучной каши, сваренной на сметане. Саламат бешереу. Саламат ашау. Шыйыҡ саламат.
2. Ҙур булмаған йәймә. □ Небольшая лепёшка. Тәмле саламат. Саламат бешереу.
3. Арыш, арпа йәки бойҙай ононан ҡыҙҙырып эшләнгән кеҫәл йәки шыйыҡ бутҡа. □ Саламат (мучная каша или мучной кисель из ржаной, ячменной или пшеничной прожаренной муки). Саламат эсеу. Ҡуйы саламат. Саламат оно.
366
■ Мәзин манарала: «Мәулит сала, мәулит сала», — тигән өн һалды. Т. Йәнәби.
САЛА III (Р.: вдруг; И.: suddenly; Т.: birdenbire, ansızın) р. диал.
Ҡапыл. □ Вдруг, неожиданно. Сала ҡурҡып киттем. Сала тертләп киттем. Сала килеп сыҡты. ■ Улар [Колморҙа старшиналар J Урал тауҙарын ҡыҙырынып йөрөй торғас, Бетерә йылғаһы буйлап һикертеп килгәндә сала аты һөрөнөп йығылып төшә лә, кук юрға биленләп быны ҡалдырып сығып китә. Т. Хәйбуллин.
САЛАБӘТ [ғәр. (Р.: настойчи-
вость; И.: insistence; T.: ısrar) и. иҫк. кит. ҡар. ныҡышмалык.
Ныҡлыҡ. □ Настойчивость, настоятельность, упорство. Һәр эштә лә салабәт кәрәк.
САЛАҒА (Р.: розвальни; И.: low wide sledge; T.: kızak, zanka) и. диал.
Ләжәнкә сана. □ Розвальни. Салаға егеу. Салаға канаты. Салаға яһау.
САЛАҒОШ-БАЙЛАР (Р.: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt boyunun ismi) и. этн.
Байлар ырыуына ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Салагуш-байлар (название родового подразделения башкир-бай-ларцев). Салағош-байлар аймағынан булыу. Салағош-байлар аймағы ерҙәре. Салағош-байлар аймағы шәжәрәһе.
САЛАҒОШ-ЙӘНӘЙ (Р: название родового подразделения башкир; И.: name of Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt boyunun ismi) и. этн.
Байлар ырыуына ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Салагуш-еней (название родового подразделения башкир-байларцев). Салағош-йәнәй аймағы вәкиле. Салағош-йәнәй аймағы егете. Салағош-йәнәй аймағы ерҙәре.
САЛАЙ с. диал. ҡар. уҫал. Салай мал. Салай кеше. Салай ҡарт.
САЛАКА [рус.] (Р.: салака; И.: Baltic herring; T.: ringa balığı) и. зоол.
Сельдтәр ғаиләһенә ҡараған ваҡ ҡына диңгеҙ балығы. □ Салака (лат. Clupea
harengus membras). Салака тотоу. Салака ыуылдырығы. Салака тоҙлау.
САЛ АҠ (Р: белоснежный; И.: snowwhite; T.: bembeyaz) c.
Бик ныҡ аҡ, ап-аҡ. □ Белоснежный. Сал аҡ йөҙлө ҡыҙ. Сал аҡ кулдәк. Сал аҡ ҡағыҙ. Сал аҡ ҡарҙар.
САЛАҠЫ (Р.: неряшливый; И.: slovenly; T.: şapşal) с. диал.
1. Әрпеш. □ Неряшливый. Салаҡы бала. Салаҡы килен. Салаҡы ҡыҙ.
2. Яй, ауыр. □ Медлительный. Салаҡы мал. Салаҡы ат. Салаҡы егет.
САЛАМАЙ и. диал. ҡар. саламат II, 1. Саламай бешереу. Саламай ашау. Тәмле саламай.
САЛАМАНДР [лат. salamandra < фарс. ■^] (Р.: саламандра; И.: salamander; Т.: semender) и. зоол.
Кеҫәрткегә оҡшаған ер-һыу хайуаны. □ Саламандра. / Саламандровый (лат. Salamandra). Саламандра тиреһе. Сыбар саламандра.
САЛАМАТ I (Р.: плеть; И.: cat-o’-ninetails; T.: kamçı) и. иҫк.
1. Киндерҙән үрелгән ҡамсы. □ Плеть (сплетённая из льна). ■ Тимер .. өйгә инеп, кереште, ти, саламат менән ҡартты һуҡтырырға. Әкиәттән.
2. диал. Оҙон сыбыртҡы. □ Длинный кнут. Саламат көтөуселәрҙә генә була. Саламат шартлатыу. Саламат менән һел-тәнеу.
САЛАМАТ II (Р: вид жидкой мучной каши, сваренной на сметане; И.: sort of gruel; T.: kaymaklı un çorbası) и. этн. кул.
1. Ҡаймаҡҡа туҡып бешерелгән боламыҡ. □ Вид жидкой мучной каши, сваренной на сметане. Саламат бешереу. Саламат ашау. Шыйыҡ саламат.
2. Ҙур булмаған йәймә. □ Небольшая лепёшка. Тәмле саламат. Саламат бешереу.
3. Арыш, арпа йәки бойҙай ононан ҡыҙҙырып эшләнгән кеҫәл йәки шыйыҡ бутҡа. □ Саламат (мучная каша или мучной кисель из ржаной, ячменной или пшеничной прожаренной муки). Саламат эсеу. Ҡуйы саламат. Саламат оно.
366