Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 373
Поиск по словарям
САЛСЫҠ
дового подразделения башкир-байларцев). Салман аймағы башҡорто. Салман аймағы вәкиле. Салман аймағы ерҙәре.
САЛМА САЛЫУ (салма сал ) (Р.: сварить суп из молозива; И.: cook first milk soop; T.: ağız sütünden çorba yapmak) и. диал.
Ыуыҙ ашы бешереү. □ Сварить суп из молозива. Салма салыу йолаһы.
САЛМА ТЕГЕН (Р.: узор, вышитый гладью; И.: satin-stitched pattern; T: elle işlenen nakış) и. диал. ҡар. нағыш I, 2.
Шыма нағыш. □ Узор, вышитый гладью. Салма теген һалыу. Салма тегенле таҫтамал. Салма теген һалып сигелгән ҡулъяулыҡ.
САЛМАШ (Р: неблагоприятный; И.: inclement; T.: elverişsiz) с. диал.
Етешһеҙ, уңайы-яйы булмаған. □ Неблагоприятный, без удобств. Салмаш урын. Салмаш йорт. Салмаш булмә.
САЛМАШТЫРЫУ (салмаштыр-) (Р: вязать с накидом; И.: purl; T: ters örgü yapmak) ҡ. диал. ҡар. салыу III, 1.
Салып бәйләү, салып алыу. □ Вязать с накидом. Салмаштырып биҙәк һалыу. Салмаштырып бәйләу. Салмаштырып бәйләнгән бәйләм.
САЛМАШЫУ (салмаш-) (Р: путаться;
И.: become tangled; T.: dolaşmak, karışmak) ҡ. диал. ҡар. буталыу 1, 7.
Сыуалау. □ Путаться, запутываться. Эсәк салмашыу. Аҡыл салмашыу. Салмашып ятыу.
САЛО [рус.] (Р: сало (свиное); И.: lard; Т.: domuz yağı) и.
Сусҡа майы. □ Сало (свиное). Сало тоҙлау. Сало ыҫлау.
САЛОН [фр. salon} (Р: салон; И.: saloon; T.: salon) и.
1. Ҙур фатирҙа ҡунаҡ ҡабул итә торған бүлмә. □ Салон. / Салонный. Ҡунаҡтар салонға инде.
2. Карапта, ҡунаҡханала, пансионатта һ. б. ял бүлмәһе. □ Салон. / Салонный. Салонда ял итеу.
3. Көнкүреш яғынан хеҙмәтләндергән предприятиеларҙа, оҫтаханаларҙа һ. б. кешеләрҙе ҡабул итә һәм хеҙмәт күрһәтә торған бүлмә. □ Салон. / Салонный. Матур
лыҡ салоны. Маникюр салоны. Аяҡ кейеме салоны. ■ Саф һауала йөрөп ингәндән һуң стенаһына ҡыйыш көҙгөләр эленгән төрлө химикаттар еҫе таралған «Матурлыҡ салоны»нда тынсыу ине. М. Садиҡова.
4. Төрлө нәмәләрҙе, сәнғәт әҫәрҙәрен күрһәтә, сәнәғәт тауарҙарын һ. б. һата торған зал. □ Салон. / Салонный. Кургәҙмә салоны. Музыка салоны. Художество салоны.
5. махс. Төрлө транспортта пассажирҙар өсөн тәғәйенләнгән бүлмә. □ Салон. / Салонный. Самолёт салоны. Трамвай салоны. Автобус салоны. М Ахырҙа ул [Йәмил] автобус туҡтағансы барырға булды һәм, салонда кешеләр ҡалмағанын һиҙеп, ултырғыс артынан әкрен генә ҡалҡынды. Р. Байбулатов.
САЛОП [фр. salope} (Р: салоп; И.: women’s coat; T: salop (bayan ceketi) и. иҫк.
Ҡатын-ҡыҙҙарҙың боронғо кейеме.
□ Салоп. Салоп кейеу. Салоп тегеу. Йылы салоп.
САЛПА (Р: беспокойный; И.: restless; Т.: endişeli) с. диал.
1. Тынғыһыҙ, сабырһыҙ. □ Беспокойный. Салпа кеше. Салпа ҡатын. Салпа бала.
2. Яндырай. □ Горячий, вспыльчивый. Салпа егет. Салпа up. Салпа ҡатын.
3. Уҫал, үткер. □ Злонравный, бойкий, сильный. Салпа хужа. Салпа up. Салпа етәксе.
4. Хәбәрсел, һүҙсән. □ Болтливый. Был малай салпа икән. Салпа килен. Салпа ҡыҙ.
САЛПАЛАНЫУ (салпалан-) (Р: беспокоиться; И.: be restless; T: telaşlanmak) ҡ. диал.
1. Сабырһыҙланыу, тынғыһыҙланыу.
□ Беспокоиться. ■ «Ниңә әйтмәй ул, ниңә?!» — тип салпалана уның [ҡустының] куңеле. Ә. Вахитов.
2. Ҡыйыуланыу, батырланыу. □ Стать бойким, смелым. Салпаланып китеу. Сал-паланған егет.
3. Ярһыу, уҫалланыу. □ Горячиться. Хужа уның һайын салпалана барҙы.
САЛПЫ с. диал. ҡар. салпа 2. Салпы егет. Салпы ир. Салпы ҡатын. Салпы ҡәйнә.
САЛСЫҠ (салсығы) и. диал.
373
дового подразделения башкир-байларцев). Салман аймағы башҡорто. Салман аймағы вәкиле. Салман аймағы ерҙәре.
САЛМА САЛЫУ (салма сал ) (Р.: сварить суп из молозива; И.: cook first milk soop; T.: ağız sütünden çorba yapmak) и. диал.
Ыуыҙ ашы бешереү. □ Сварить суп из молозива. Салма салыу йолаһы.
САЛМА ТЕГЕН (Р.: узор, вышитый гладью; И.: satin-stitched pattern; T: elle işlenen nakış) и. диал. ҡар. нағыш I, 2.
Шыма нағыш. □ Узор, вышитый гладью. Салма теген һалыу. Салма тегенле таҫтамал. Салма теген һалып сигелгән ҡулъяулыҡ.
САЛМАШ (Р: неблагоприятный; И.: inclement; T.: elverişsiz) с. диал.
Етешһеҙ, уңайы-яйы булмаған. □ Неблагоприятный, без удобств. Салмаш урын. Салмаш йорт. Салмаш булмә.
САЛМАШТЫРЫУ (салмаштыр-) (Р: вязать с накидом; И.: purl; T: ters örgü yapmak) ҡ. диал. ҡар. салыу III, 1.
Салып бәйләү, салып алыу. □ Вязать с накидом. Салмаштырып биҙәк һалыу. Салмаштырып бәйләу. Салмаштырып бәйләнгән бәйләм.
САЛМАШЫУ (салмаш-) (Р: путаться;
И.: become tangled; T.: dolaşmak, karışmak) ҡ. диал. ҡар. буталыу 1, 7.
Сыуалау. □ Путаться, запутываться. Эсәк салмашыу. Аҡыл салмашыу. Салмашып ятыу.
САЛО [рус.] (Р: сало (свиное); И.: lard; Т.: domuz yağı) и.
Сусҡа майы. □ Сало (свиное). Сало тоҙлау. Сало ыҫлау.
САЛОН [фр. salon} (Р: салон; И.: saloon; T.: salon) и.
1. Ҙур фатирҙа ҡунаҡ ҡабул итә торған бүлмә. □ Салон. / Салонный. Ҡунаҡтар салонға инде.
2. Карапта, ҡунаҡханала, пансионатта һ. б. ял бүлмәһе. □ Салон. / Салонный. Салонда ял итеу.
3. Көнкүреш яғынан хеҙмәтләндергән предприятиеларҙа, оҫтаханаларҙа һ. б. кешеләрҙе ҡабул итә һәм хеҙмәт күрһәтә торған бүлмә. □ Салон. / Салонный. Матур
лыҡ салоны. Маникюр салоны. Аяҡ кейеме салоны. ■ Саф һауала йөрөп ингәндән һуң стенаһына ҡыйыш көҙгөләр эленгән төрлө химикаттар еҫе таралған «Матурлыҡ салоны»нда тынсыу ине. М. Садиҡова.
4. Төрлө нәмәләрҙе, сәнғәт әҫәрҙәрен күрһәтә, сәнәғәт тауарҙарын һ. б. һата торған зал. □ Салон. / Салонный. Кургәҙмә салоны. Музыка салоны. Художество салоны.
5. махс. Төрлө транспортта пассажирҙар өсөн тәғәйенләнгән бүлмә. □ Салон. / Салонный. Самолёт салоны. Трамвай салоны. Автобус салоны. М Ахырҙа ул [Йәмил] автобус туҡтағансы барырға булды һәм, салонда кешеләр ҡалмағанын һиҙеп, ултырғыс артынан әкрен генә ҡалҡынды. Р. Байбулатов.
САЛОП [фр. salope} (Р: салоп; И.: women’s coat; T: salop (bayan ceketi) и. иҫк.
Ҡатын-ҡыҙҙарҙың боронғо кейеме.
□ Салоп. Салоп кейеу. Салоп тегеу. Йылы салоп.
САЛПА (Р: беспокойный; И.: restless; Т.: endişeli) с. диал.
1. Тынғыһыҙ, сабырһыҙ. □ Беспокойный. Салпа кеше. Салпа ҡатын. Салпа бала.
2. Яндырай. □ Горячий, вспыльчивый. Салпа егет. Салпа up. Салпа ҡатын.
3. Уҫал, үткер. □ Злонравный, бойкий, сильный. Салпа хужа. Салпа up. Салпа етәксе.
4. Хәбәрсел, һүҙсән. □ Болтливый. Был малай салпа икән. Салпа килен. Салпа ҡыҙ.
САЛПАЛАНЫУ (салпалан-) (Р: беспокоиться; И.: be restless; T: telaşlanmak) ҡ. диал.
1. Сабырһыҙланыу, тынғыһыҙланыу.
□ Беспокоиться. ■ «Ниңә әйтмәй ул, ниңә?!» — тип салпалана уның [ҡустының] куңеле. Ә. Вахитов.
2. Ҡыйыуланыу, батырланыу. □ Стать бойким, смелым. Салпаланып китеу. Сал-паланған егет.
3. Ярһыу, уҫалланыу. □ Горячиться. Хужа уның һайын салпалана барҙы.
САЛПЫ с. диал. ҡар. салпа 2. Салпы егет. Салпы ир. Салпы ҡатын. Салпы ҡәйнә.
САЛСЫҠ (салсығы) и. диал.
373