Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 459
Поиск по словарям
СВОДКА
3. кусм. Ниндәйҙер сағыу, төрлө төҫлө нәмә. □ Светофор (нечто яркое, броское, разноцветное). Светофор һымак кейенеп алған ҡыҙ.
СВЕЧА [рус.] (Р.: свеча; И.: plug; T: buji) и.
1. тех. Ут тоҡандырғыс; осҡон биреп, двигателде тоҡандыра торған ҡулайламаның атамаһы. □ Свеча зажигания (приспособление для воспламенения горючей смеси в двигателе внутреннего сгорания). Тоҡандырғыс свеча. Машинаһының свечаһы тоҡанмай ҙа тоҡанмай. Свечаларҙы алмаштырырға кәрәк.
2. мед. Конус рәүешендә эшләнгән, иреп тәнгә һеңә торған дарыу. □ Свеча (лекарственный препарат в виде маленькой конусообразной палочки, применяемый для введения в полость тела). Свечала ҡулланылған какао майы. Свеча төргәге.
3. иҫк. Яҡтылыҡ үлсәү берәмеге. □ Свеча (единица измерения мощности света). Йөҙ свечалы лампа. Өс йөҙ свечалы прожектор.
СВИДЕТЕЛЬ [рус.] (Р: свидетель; И.: witness; T.: tanık) и. һөйл. ҡар. шаһит.
1. Ниндәйҙер эш-хәлде күреп белгән кеше. □ Свидетель (человек, который был очевидцем какого-л. события и готов об этом свидетельствовать). Свидетель булыу. Авария свидетеле. ■ Шамов Абдуллаға: «Минец свидетель бар, у лай ғына ҡотола алмаҫһың!» — тип екеренеп тороп ҡалды. Н. Мусин. [Ҡарабаш:] Йәмәғәт! Свидетель булығыҙ, Ғимай кантон хәҙрәттәренән көлә. И. Насыри.
2. Үҙе күргән енәйәт хаҡында судта мәғлүмәт биргән кеше. □ Свидетель (лицо, которому известны какие-л. обстоятельства, имеющие значение для расследования и разрешения уголовного, административного, гражданского или арбитражного дела, и которое вызвано для дачи показаний). Свидетель итеп саҡырыу. Свидетелдэн һорау алыу.
3. Нимәнелер рәсми рәүештә дөрөҫләү өсөн эш-ваҡиғала ҡатнашҡан кеше. □ Свидетель (человек, который лично присутство
вал при каком-л. событии и может официально признать правильность чего-л., удостоверить). Никах тураһындағы таныҡлыҡҡа свидетелдәр ҙә ҡул ҡуя. Васыятнамәне сви-детелдәр алдында уҡыу.
СВИНКА [рус.] (Р: свинка; И.: mumps; T.: kabakulak) и. мед.
Ҡолаҡ биҙен шештерә торған йоғошло балалар ауырыуы; паротит; сусҡа яңаҡ. □ Свинка (острое вирусное инфекционное заболевание, характеризующееся увеличением околоушных слюнных желез). Свинка йоҡтороу. Свинка менән ауырыу.
СВИТА [фр. suite] (Р: свита; И.: train; Т.: maiyet) и.
1. Дәрәжәһе ҙур кешене оҙатып йөрөгән кешеләр төркөмө. □ Свита (лица, сопровождающие высокопоставленную особу). Свита эйәртеп йөрөу. Батша свитаһы. Хәрби свита. Император ғали йәнәптәре свитаһы. ■ Королде свитаһы яһай тиҙәр. Т. Ғарипова.
2. геол. Бер заманда һәм бер шартта яралған тау тоҡомдары. □ Свита (ряд, совокупность залегающих друг над другом пластов горных пород, объединённых сходным составом). Свита тураһында фәнни хеҙмәт. ■ Касим ҡатламдарҙың свитаһын билдәләуҙең әһәмиәтен бик ныҡ аңлай ине. Н. Мусин.
СВИТЕР [ингл. sweat ‘тирләү’] (Р: свитер; И.: sweater; T.: kazak) и.
Бейек яғалы, иҙеүһеҙ итеп бәйләнгән йылы кейем. □ Свитер. Йөн свитер. Биҙәкле свитер. ■ Тоноҡ яҡтылыҡ ҡыҙҙың йөҙөн аҡһылыраҡ, ҡара итәк, шундай уҡ төҫтәге свитер кейгән һынын һомғолораҡ кур-һәтә. Т. Ғарипова. Аҡ свитер менән бәйләнгән ҡыҙыл башлыҡ уның [Айбикәнең] төҫөн аса. Ә. Бикчәнтәев. Камил иҫке пинжәге эсенән йәшел свитерын кейгән. Р. Камал.
СВОДКА [рус.] (Р: сводка; И.: summary; report; T: rapor) и. һөйл. ҡар. мәғлүмәт 1.
Бер әлкәгә ҡараған төрлө мәғлүмәттәрҙе йыйып, берләштереп төҙөлгән документ. □ Сводка (объединённые, сведённые вместе данные). Сводка биреу. Сводка төҙөу. Оператив сводка. Сәсеу барышы
459
3. кусм. Ниндәйҙер сағыу, төрлө төҫлө нәмә. □ Светофор (нечто яркое, броское, разноцветное). Светофор һымак кейенеп алған ҡыҙ.
СВЕЧА [рус.] (Р.: свеча; И.: plug; T: buji) и.
1. тех. Ут тоҡандырғыс; осҡон биреп, двигателде тоҡандыра торған ҡулайламаның атамаһы. □ Свеча зажигания (приспособление для воспламенения горючей смеси в двигателе внутреннего сгорания). Тоҡандырғыс свеча. Машинаһының свечаһы тоҡанмай ҙа тоҡанмай. Свечаларҙы алмаштырырға кәрәк.
2. мед. Конус рәүешендә эшләнгән, иреп тәнгә һеңә торған дарыу. □ Свеча (лекарственный препарат в виде маленькой конусообразной палочки, применяемый для введения в полость тела). Свечала ҡулланылған какао майы. Свеча төргәге.
3. иҫк. Яҡтылыҡ үлсәү берәмеге. □ Свеча (единица измерения мощности света). Йөҙ свечалы лампа. Өс йөҙ свечалы прожектор.
СВИДЕТЕЛЬ [рус.] (Р: свидетель; И.: witness; T.: tanık) и. һөйл. ҡар. шаһит.
1. Ниндәйҙер эш-хәлде күреп белгән кеше. □ Свидетель (человек, который был очевидцем какого-л. события и готов об этом свидетельствовать). Свидетель булыу. Авария свидетеле. ■ Шамов Абдуллаға: «Минец свидетель бар, у лай ғына ҡотола алмаҫһың!» — тип екеренеп тороп ҡалды. Н. Мусин. [Ҡарабаш:] Йәмәғәт! Свидетель булығыҙ, Ғимай кантон хәҙрәттәренән көлә. И. Насыри.
2. Үҙе күргән енәйәт хаҡында судта мәғлүмәт биргән кеше. □ Свидетель (лицо, которому известны какие-л. обстоятельства, имеющие значение для расследования и разрешения уголовного, административного, гражданского или арбитражного дела, и которое вызвано для дачи показаний). Свидетель итеп саҡырыу. Свидетелдэн һорау алыу.
3. Нимәнелер рәсми рәүештә дөрөҫләү өсөн эш-ваҡиғала ҡатнашҡан кеше. □ Свидетель (человек, который лично присутство
вал при каком-л. событии и может официально признать правильность чего-л., удостоверить). Никах тураһындағы таныҡлыҡҡа свидетелдәр ҙә ҡул ҡуя. Васыятнамәне сви-детелдәр алдында уҡыу.
СВИНКА [рус.] (Р: свинка; И.: mumps; T.: kabakulak) и. мед.
Ҡолаҡ биҙен шештерә торған йоғошло балалар ауырыуы; паротит; сусҡа яңаҡ. □ Свинка (острое вирусное инфекционное заболевание, характеризующееся увеличением околоушных слюнных желез). Свинка йоҡтороу. Свинка менән ауырыу.
СВИТА [фр. suite] (Р: свита; И.: train; Т.: maiyet) и.
1. Дәрәжәһе ҙур кешене оҙатып йөрөгән кешеләр төркөмө. □ Свита (лица, сопровождающие высокопоставленную особу). Свита эйәртеп йөрөу. Батша свитаһы. Хәрби свита. Император ғали йәнәптәре свитаһы. ■ Королде свитаһы яһай тиҙәр. Т. Ғарипова.
2. геол. Бер заманда һәм бер шартта яралған тау тоҡомдары. □ Свита (ряд, совокупность залегающих друг над другом пластов горных пород, объединённых сходным составом). Свита тураһында фәнни хеҙмәт. ■ Касим ҡатламдарҙың свитаһын билдәләуҙең әһәмиәтен бик ныҡ аңлай ине. Н. Мусин.
СВИТЕР [ингл. sweat ‘тирләү’] (Р: свитер; И.: sweater; T.: kazak) и.
Бейек яғалы, иҙеүһеҙ итеп бәйләнгән йылы кейем. □ Свитер. Йөн свитер. Биҙәкле свитер. ■ Тоноҡ яҡтылыҡ ҡыҙҙың йөҙөн аҡһылыраҡ, ҡара итәк, шундай уҡ төҫтәге свитер кейгән һынын һомғолораҡ кур-һәтә. Т. Ғарипова. Аҡ свитер менән бәйләнгән ҡыҙыл башлыҡ уның [Айбикәнең] төҫөн аса. Ә. Бикчәнтәев. Камил иҫке пинжәге эсенән йәшел свитерын кейгән. Р. Камал.
СВОДКА [рус.] (Р: сводка; И.: summary; report; T: rapor) и. һөйл. ҡар. мәғлүмәт 1.
Бер әлкәгә ҡараған төрлө мәғлүмәттәрҙе йыйып, берләштереп төҙөлгән документ. □ Сводка (объединённые, сведённые вместе данные). Сводка биреу. Сводка төҙөу. Оператив сводка. Сәсеу барышы
459