Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 497
Поиск по словарям
СЕПЕЛДӘТЕҮ
му звуку при ударе металлических, стеклянных предметов: динь-динь. Сец-сец итеу. Сец-сец килеу. Сец-сец иткән тауыш.
СЕПАРАТ I [рус.] и. һөйл. кар. сепаратор. ■ Мин, көндәгесә, сепараттыц талғын ғына геуләгән тауышына уянып киттем. Н. Мусин.
СЕПАРАТ II [лат. separatus ‘айырым’] (Р.: сепаратный; И.: separate; T.: ayrı, münferit) с.
Айырым, айырымланыуға ҡоролған.
□ Сепаратный, сепаративный. ■ Хәҙерге көндә Никөлай II Германия менән сепарат килешеу яһарға теләһә лә, уны булдыра алмай, уның союзниктары Англия, Франция һәм уларҙыц бындағы илселәре бөтә көстәре менән һуғышты дауам иттереу сәйәсәтен уткәрәләр. Д. Юлтый.
СЕПАРАТИВ (Р: сепаративный; И.: separatist; T.: ayrılıkçılık ile ilgili) с.
Сепаратизмға мөнәсәбәтле, сепаратизм менән һуғарылған. □ Сепаративный. Сепаратив сығыш. Сепаратив килешеу. Сепаратив эш.
СЕПАРАТИЗМ [лат. separatus ‘айырым’] (Р: сепаратизм; И.: separatism; T.: ayrılıkçılık) и.
Кем йәки нимәнәндер үҙенә башҡа айырылыуға, бүленеүгә булған ынтылыш.
□ Сепаратизм. Сепаратизм идеяһы. Се-паратизмдыц көсәйеуе. Сепаратизмда ғә-йепләу.
СЕПАРАТИСТ [рус.] (Р: сепаратист; И.: separatist; T.: ayrılıkçılık taraftarı) и.
Сепаратизм яҡлы кеше. □ Сепаратист. Сепаратистар төркөмө. Сепаратистар хәрәкәте. Сепаратистар менән һөйләшеу.
СЕПАРАТОР [лат. separator ‘айырғыс’] (Р: сепаратор; И.: separator; T.: sütten yağ ayıran makine) и.
Ҡатнаш, аралаш нәмәләрҙең бер төрлөһөн икенсеһенән айыра торған төрлө аппарат атамаһы. □ Сепаратор. / Сепараторный. Сепаратор айыртыу. Сепаратор йунәтеу. Сепаратор тауышы. ■ Таштан йукә һуйылды: башҡа ваҡытта, уландарының, ҡыҙҙарыныц өҫтө-башы өлтөрәп төшкәнен курә тороп, кулдәк-ыштан, яулыҡ алырға ла аҡса йәлләгән Әхмәди был юлы, бер тана
һыйыр хаҡын туләп, Ташбатҡан ауылына быға тиклем атай-бабай курмәгән сепаратор алып ҡайтты. Ж. Кейекбаев.
СЕПЕЙ I (Р: цыплёнок; И.: chick; Т.: civciv) и. диал. ҡар. себеш 1,1.
Тауыҡтың йәки тауыҡтар төркөмөнән булған башҡа берәй ҡоштоң балаһы. □ Цыплёнок. / Цыплячий. Тауыҡ сепейе. Сепей сығыу. Сепейҙәрҙе ашатыу.
СЕПЕЙ II (Р.: цыпки; И.: red spots; T: yara) и. диал. ҡар. себешке IL
Боҙолоп, тотош ҡанап торған ваҡ-ваҡ йәрәхәт (куберәк яҙлы-көҙлө һыуыҡ һыу, бысраҡ кисеп, ялан аяҡ йөрөгән балаларҙа була). □ Цыпки. Аяғына сепей сыҡҡан.
СЕПЕЙ III (Р: слезящийся от воспаления (о глазах)', И.: watery; T.: yaşlı (gözler) с. диал. ҡар. бысый 2.
Һыуланып, сейләнеп торған. □ Слезящийся от воспаления (о глазах). Сепей куҙ.
СЕПЕЙЛӘҮ I (сепейлә-) (Р: ВЫВОДИТЬ цыплят; И.: brood; T: civcivlemek) ҡ. ҡар. себешләү I.
Сепей (I) сығарыу. □ Выводить цыплят. Тауыҡ сепейләгән.
СЕПЕЙЛӘҮ II (сепейлә-) (Р: покрываться цыпками; И.: become covered with red spots; T.: yaralanmak) ҡ. диал. ҡар. себешкеләү II.
Боҙолоп, ҡанап торған ваҡ-ваҡ йәрәхәт менән ҡапланыу. □ Покрываться цыпками. Ҡулдары сепейләп бөткән. Аяғы сепейләгән.
СЕПЕЙТАУЫҠ (сепейтауығы) (Р: курица годовалая; И.: one-year old chicken; T.: tavuk) и. диал.
Бер йәшлек тауыҡ. □ Курица годовалая. Яҙ башынан сепейтауыҡ һатып алдым. Сепейтауыҡтарға ем һибеу.
СЕПЕЙӘК (сепейәге) и. диал. ҡар. серәкәй I. Сепейәк сырылдауы.
СЕПЕК с. диал. ҡар. сепей III. Сепек куҙле кеше. ■ «Бик хуп», — тине кәрәк һаҡаллы ҡарт, туҡтауһыҙ йәше ағып торған сепек куҙҙәрен һөртөп. Б. Бикбай.
СЕПЕЛДӘТЕҮ (сепелдәт-) ҡ. йөкм. ҡар. сепелдәү, понуд. от сепелдәү. ■ Нисек кенә булһа ла судья урынын уҙенә алырға һәм шуныц ситкә китеуенән сикһеҙ
17- 1.0072.15
497
му звуку при ударе металлических, стеклянных предметов: динь-динь. Сец-сец итеу. Сец-сец килеу. Сец-сец иткән тауыш.
СЕПАРАТ I [рус.] и. һөйл. кар. сепаратор. ■ Мин, көндәгесә, сепараттыц талғын ғына геуләгән тауышына уянып киттем. Н. Мусин.
СЕПАРАТ II [лат. separatus ‘айырым’] (Р.: сепаратный; И.: separate; T.: ayrı, münferit) с.
Айырым, айырымланыуға ҡоролған.
□ Сепаратный, сепаративный. ■ Хәҙерге көндә Никөлай II Германия менән сепарат килешеу яһарға теләһә лә, уны булдыра алмай, уның союзниктары Англия, Франция һәм уларҙыц бындағы илселәре бөтә көстәре менән һуғышты дауам иттереу сәйәсәтен уткәрәләр. Д. Юлтый.
СЕПАРАТИВ (Р: сепаративный; И.: separatist; T.: ayrılıkçılık ile ilgili) с.
Сепаратизмға мөнәсәбәтле, сепаратизм менән һуғарылған. □ Сепаративный. Сепаратив сығыш. Сепаратив килешеу. Сепаратив эш.
СЕПАРАТИЗМ [лат. separatus ‘айырым’] (Р: сепаратизм; И.: separatism; T.: ayrılıkçılık) и.
Кем йәки нимәнәндер үҙенә башҡа айырылыуға, бүленеүгә булған ынтылыш.
□ Сепаратизм. Сепаратизм идеяһы. Се-паратизмдыц көсәйеуе. Сепаратизмда ғә-йепләу.
СЕПАРАТИСТ [рус.] (Р: сепаратист; И.: separatist; T.: ayrılıkçılık taraftarı) и.
Сепаратизм яҡлы кеше. □ Сепаратист. Сепаратистар төркөмө. Сепаратистар хәрәкәте. Сепаратистар менән һөйләшеу.
СЕПАРАТОР [лат. separator ‘айырғыс’] (Р: сепаратор; И.: separator; T.: sütten yağ ayıran makine) и.
Ҡатнаш, аралаш нәмәләрҙең бер төрлөһөн икенсеһенән айыра торған төрлө аппарат атамаһы. □ Сепаратор. / Сепараторный. Сепаратор айыртыу. Сепаратор йунәтеу. Сепаратор тауышы. ■ Таштан йукә һуйылды: башҡа ваҡытта, уландарының, ҡыҙҙарыныц өҫтө-башы өлтөрәп төшкәнен курә тороп, кулдәк-ыштан, яулыҡ алырға ла аҡса йәлләгән Әхмәди был юлы, бер тана
һыйыр хаҡын туләп, Ташбатҡан ауылына быға тиклем атай-бабай курмәгән сепаратор алып ҡайтты. Ж. Кейекбаев.
СЕПЕЙ I (Р: цыплёнок; И.: chick; Т.: civciv) и. диал. ҡар. себеш 1,1.
Тауыҡтың йәки тауыҡтар төркөмөнән булған башҡа берәй ҡоштоң балаһы. □ Цыплёнок. / Цыплячий. Тауыҡ сепейе. Сепей сығыу. Сепейҙәрҙе ашатыу.
СЕПЕЙ II (Р.: цыпки; И.: red spots; T: yara) и. диал. ҡар. себешке IL
Боҙолоп, тотош ҡанап торған ваҡ-ваҡ йәрәхәт (куберәк яҙлы-көҙлө һыуыҡ һыу, бысраҡ кисеп, ялан аяҡ йөрөгән балаларҙа була). □ Цыпки. Аяғына сепей сыҡҡан.
СЕПЕЙ III (Р: слезящийся от воспаления (о глазах)', И.: watery; T.: yaşlı (gözler) с. диал. ҡар. бысый 2.
Һыуланып, сейләнеп торған. □ Слезящийся от воспаления (о глазах). Сепей куҙ.
СЕПЕЙЛӘҮ I (сепейлә-) (Р: ВЫВОДИТЬ цыплят; И.: brood; T: civcivlemek) ҡ. ҡар. себешләү I.
Сепей (I) сығарыу. □ Выводить цыплят. Тауыҡ сепейләгән.
СЕПЕЙЛӘҮ II (сепейлә-) (Р: покрываться цыпками; И.: become covered with red spots; T.: yaralanmak) ҡ. диал. ҡар. себешкеләү II.
Боҙолоп, ҡанап торған ваҡ-ваҡ йәрәхәт менән ҡапланыу. □ Покрываться цыпками. Ҡулдары сепейләп бөткән. Аяғы сепейләгән.
СЕПЕЙТАУЫҠ (сепейтауығы) (Р: курица годовалая; И.: one-year old chicken; T.: tavuk) и. диал.
Бер йәшлек тауыҡ. □ Курица годовалая. Яҙ башынан сепейтауыҡ һатып алдым. Сепейтауыҡтарға ем һибеу.
СЕПЕЙӘК (сепейәге) и. диал. ҡар. серәкәй I. Сепейәк сырылдауы.
СЕПЕК с. диал. ҡар. сепей III. Сепек куҙле кеше. ■ «Бик хуп», — тине кәрәк һаҡаллы ҡарт, туҡтауһыҙ йәше ағып торған сепек куҙҙәрен һөртөп. Б. Бикбай.
СЕПЕЛДӘТЕҮ (сепелдәт-) ҡ. йөкм. ҡар. сепелдәү, понуд. от сепелдәү. ■ Нисек кенә булһа ла судья урынын уҙенә алырға һәм шуныц ситкә китеуенән сикһеҙ
17- 1.0072.15
497