Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 527
Поиск по словарям
СИНДИКАТ
Картуф орлоғо. □ Семена. Симәнә алыу. Симәнә алмаштырыу. Симәнәне мөгәрәпкә һалыу.
СИН I (Р.: окрестность; И.: environs; Т: çevre) и. һөйл.
Тирә-яҡ. □ Окрестность. Яҡын син. Синдәге емеш-еләкте йыйыу.
СИН II [лат. Sina ‘Ҡытай’] и. иҫк. ҡар. ҡытай I, 1. Син сынаяҡ.
СИНАГОГА [гр. synagoge ‘йыйылыш’] (Р: синагога; И.: synagogue; T.: sinagog) и.
Йәһүд динендәге кешеләрҙең ғибәҙәт йорто һәм шул кешеләр йәмғиәте. □ Синагога. Синагога төҙөу. ■ Куп быуаттар буйы беҙҙең төбәктә төрлө милләт вәкилдәре уҙ-ара татыу һәм килешеп йәшәй... Мәсеттәр, сиркәуҙәр һәм синагогалар төҙөлә, дини уҡыу йорттары эшләй, Башҡортостан халыҡтарының бай рухи мираҫын сағылдырған китаптар һәм гәзиттәр баҫыла. «Йәшлек», 27 сентябрь 2008.
СИНАНТРОП [лат. Sina ‘Ҡытай’ + < гр. anthröpos ‘кеше’] (Р: синантроп; И.: China man; T.: Pekin insanı) и.
Ҡытайҙа табылған, питекантропҡа яҡын боронғо кеше тибы. □ Синантроп (древнейший тип ископаемого человека, останки которого найдены в Китае).
СИНГАРМОНИЗМ [гр. syn бергә’ + harmonia ‘ярашыу’] (Р: сингармонизм; И.: synharmonism; T.: ünlü uyumu) и. лингв.
Һүҙ эсендәге өндәрҙең ярашыуы, әйтелеше буйынса бер-береһенә оҡша-шыуы (мәҫәлән, ҡулъяулыҡ, боролош). □ Сингармонизм. / Сингармонический. Башҡорт телендә сингармонизм. Сингармонизм законына буйһоноу. Сингармонизм уҙен-сәлектәре.
СИНГАРМОНИК (Р: сингармонический; И.: synharmonic; T.: ünlü uyumu kuralına uyan) с. лингв.
Сингармонизм законына нигеҙләнгән. □ Сингармонический. Сингармоник телдәр. Сингармоник параллелизмдар.
СИНГӘ [рус. цинга] (Р: цинга; И.: scorbut; T.: iskorbüt) и. диал. ҡар. зәңге.
Теш ҡаҙнаһы ауырыуы. □ Цинга. Сингә булыу. Сингәне дауалау. ■ Кара ҡарағат
япрағынан һәм бөрөләренән әҙерләнгән төнәтмәне сингә ауырыуынан әсәләр. Экспедиция материалдарынан.
СИНГӘР (Р: гребнистый; И.: caruncle; crested; T: sırtlı) с. диал. ҡар. ҡырлас 1,1.
Ҡырланып торған. □ Гребнистый. Сингәр тау.
СИНДЕК (синдеге) [рус. сенник] (Р: отсек в чулане; И.: closet compartment; T: kiler) и. диал.
1. Соландағы бүлмә. □ Отсек в чулане. Синдеккә ҡуйыу. Синдеккә бикләу. Синдектә тотоу.
2. Бүртлегенә бесән тултырыла торған мал һарайы; бесәнлек. □ Сенник (сеновал).
3. Келәт кәштәһе. □ Полочка амбара. Синдеккә ҡуйыу. Синдеккә теҙеу.
4. Утынлыҡ. □ Дровяник. Синдеккә утын ойоу.
5. Ситән һарай. □ Плетёный сарай. Ваҡ малды синдеккә ябыу.
6. Солан. □ Чулан. ■ [Гөлъямал] тынысланып, һыуына башлаған тушәгенә ҡабат ятырға ла өлгөрмәне, синдек шығырланы. Я. Хамматов.
СИНДЕК АҪТЫ (Р: место кладки дров под навесом; И.: place for storing firewood; T: odunluk) и. диал.
Лапаҫтың утын һалына торған урыны. □ Место кладки дров под навесом. Синдек аҫтына утын өйөу. Синдек аҫтынан утын ташыу.
СИНДИКАЛИЗМ [фр. syndicalism#] (Р: синдикализм; И.: syndicalism; T: sendikacılık) и.
Халыҡ-ара эшселәр хәрәкәтендә идеологик һәм сәйәси йәһәттән анархизм йо-ғонтоһондағы ағым. □ Синдикализм. / Синдикалистский. Синдикализм теорияһы.
СИНДИКАЛИСТ [рус.] (Р: синдикалист; И.: syndicalist; T.: sendikacılık taraftarı) и.
Синдикализм яҡлы кеше. □ Синдикалист. Синдикалистар ойошмаһы.
СИНДИКАТ [гр. syndikos ‘бергә эш итеүсе’] (Р: синдикат; И.: syndicate; Т: sendika) и.
527
Картуф орлоғо. □ Семена. Симәнә алыу. Симәнә алмаштырыу. Симәнәне мөгәрәпкә һалыу.
СИН I (Р.: окрестность; И.: environs; Т: çevre) и. һөйл.
Тирә-яҡ. □ Окрестность. Яҡын син. Синдәге емеш-еләкте йыйыу.
СИН II [лат. Sina ‘Ҡытай’] и. иҫк. ҡар. ҡытай I, 1. Син сынаяҡ.
СИНАГОГА [гр. synagoge ‘йыйылыш’] (Р: синагога; И.: synagogue; T.: sinagog) и.
Йәһүд динендәге кешеләрҙең ғибәҙәт йорто һәм шул кешеләр йәмғиәте. □ Синагога. Синагога төҙөу. ■ Куп быуаттар буйы беҙҙең төбәктә төрлө милләт вәкилдәре уҙ-ара татыу һәм килешеп йәшәй... Мәсеттәр, сиркәуҙәр һәм синагогалар төҙөлә, дини уҡыу йорттары эшләй, Башҡортостан халыҡтарының бай рухи мираҫын сағылдырған китаптар һәм гәзиттәр баҫыла. «Йәшлек», 27 сентябрь 2008.
СИНАНТРОП [лат. Sina ‘Ҡытай’ + < гр. anthröpos ‘кеше’] (Р: синантроп; И.: China man; T.: Pekin insanı) и.
Ҡытайҙа табылған, питекантропҡа яҡын боронғо кеше тибы. □ Синантроп (древнейший тип ископаемого человека, останки которого найдены в Китае).
СИНГАРМОНИЗМ [гр. syn бергә’ + harmonia ‘ярашыу’] (Р: сингармонизм; И.: synharmonism; T.: ünlü uyumu) и. лингв.
Һүҙ эсендәге өндәрҙең ярашыуы, әйтелеше буйынса бер-береһенә оҡша-шыуы (мәҫәлән, ҡулъяулыҡ, боролош). □ Сингармонизм. / Сингармонический. Башҡорт телендә сингармонизм. Сингармонизм законына буйһоноу. Сингармонизм уҙен-сәлектәре.
СИНГАРМОНИК (Р: сингармонический; И.: synharmonic; T.: ünlü uyumu kuralına uyan) с. лингв.
Сингармонизм законына нигеҙләнгән. □ Сингармонический. Сингармоник телдәр. Сингармоник параллелизмдар.
СИНГӘ [рус. цинга] (Р: цинга; И.: scorbut; T.: iskorbüt) и. диал. ҡар. зәңге.
Теш ҡаҙнаһы ауырыуы. □ Цинга. Сингә булыу. Сингәне дауалау. ■ Кара ҡарағат
япрағынан һәм бөрөләренән әҙерләнгән төнәтмәне сингә ауырыуынан әсәләр. Экспедиция материалдарынан.
СИНГӘР (Р: гребнистый; И.: caruncle; crested; T: sırtlı) с. диал. ҡар. ҡырлас 1,1.
Ҡырланып торған. □ Гребнистый. Сингәр тау.
СИНДЕК (синдеге) [рус. сенник] (Р: отсек в чулане; И.: closet compartment; T: kiler) и. диал.
1. Соландағы бүлмә. □ Отсек в чулане. Синдеккә ҡуйыу. Синдеккә бикләу. Синдектә тотоу.
2. Бүртлегенә бесән тултырыла торған мал һарайы; бесәнлек. □ Сенник (сеновал).
3. Келәт кәштәһе. □ Полочка амбара. Синдеккә ҡуйыу. Синдеккә теҙеу.
4. Утынлыҡ. □ Дровяник. Синдеккә утын ойоу.
5. Ситән һарай. □ Плетёный сарай. Ваҡ малды синдеккә ябыу.
6. Солан. □ Чулан. ■ [Гөлъямал] тынысланып, һыуына башлаған тушәгенә ҡабат ятырға ла өлгөрмәне, синдек шығырланы. Я. Хамматов.
СИНДЕК АҪТЫ (Р: место кладки дров под навесом; И.: place for storing firewood; T: odunluk) и. диал.
Лапаҫтың утын һалына торған урыны. □ Место кладки дров под навесом. Синдек аҫтына утын өйөу. Синдек аҫтынан утын ташыу.
СИНДИКАЛИЗМ [фр. syndicalism#] (Р: синдикализм; И.: syndicalism; T: sendikacılık) и.
Халыҡ-ара эшселәр хәрәкәтендә идеологик һәм сәйәси йәһәттән анархизм йо-ғонтоһондағы ағым. □ Синдикализм. / Синдикалистский. Синдикализм теорияһы.
СИНДИКАЛИСТ [рус.] (Р: синдикалист; И.: syndicalist; T.: sendikacılık taraftarı) и.
Синдикализм яҡлы кеше. □ Синдикалист. Синдикалистар ойошмаһы.
СИНДИКАТ [гр. syndikos ‘бергә эш итеүсе’] (Р: синдикат; И.: syndicate; Т: sendika) и.
527