СИХЫРЛАТЫУ
һин, алйот, сәй термосы тип уйлайһыңдыр әле. Булмай торһон. Ул .. сифон тип атала. С. Кулибай.
3. Паровоз мейесендә тартыуҙы көсәйтә торған прибор. □ Сифон (прибор для увеличения тяги в топке паровоза).
СИФОНЛЫ ЫЛЫМЫҠТАР (Р.: водоросли сифоновые; И.: green algae species; T.: yosun) и. бот.
Күҙәнәк төҙөлөшө булмаған йәшел ылымыҡтар. □ Водоросли сифоновые (зелёные водоросли, которые, в отличие от других представителей отдела, не имеют клеточного строения). Сифонлы ылымыҡтар менән ҡапланыу.
СИХРИ [ғәр. (Р: волшебный; И.: magical; T.: sihrî) с.
1. Сихырға (1) мөнәсәбәтле. □ Волшебный, колдовской. Сихри эш. Ж Әйләнәмдә әйләнеп сыҡты, сихырлап, көлгөләп, гүйә, һыҙҙы әйләнәмдә сихри йәндән дүңгәләк. Ш. Бабич.
2. кусм. Күңелде арбап иретерлек; һоҡланғыс. □ Чарующий, волшебный. Сихри донъя. Сихри матурлыҡ. Сихри кис. Сихри моң. Ж Бик көттөрөп кенә ай ҡалҡты, уның тәүге тоноҡ нурҙары ергә һибелде, ер өҫтө сихри моң менән тулған һымаҡ тойолдо. Я. Хамматов. Барса донъя ап-аҡ, сихри тынлыҡ. 3. Алтынбаева.
СИХРИ Л ЫҠ (сихрилығы) (Р: волшебство; И.: magic; T.: sihrilik) и.
Үҙенә арбаған серле үҙенсәлек. □ Волшебство. Төндөң сихрилығы. Моңдоң сихрилығы. ■ Урмандың сихрилығын, серле ҡеүәтен унда булырға яратҡан кешеләр генә аңлай торғандыр. С. Шәрипов.
СИХРИӘТЛЕ с. ҡар. сихри 1, 2. Сихриәтле мәл. Сихриәтле төбәк. Ж Тыуған өйөм, ерем! Ниндәй, ниндәй сихриәтле көскә эйәһең! Т. Ҡарамышева.
СИХУТ [рус. чахотка] (Р: чахотка; И.: ТВ; T.: verem) и. һөйл. ҡар. үпкә ауырыуы.
Махсус микроб тыуҙырған, үпкәне зарарлаған йоғошло ауырыу. □ Чахотка. Сихут булыу. Сихутҡа әйләнеү. ■ Равнялъщик, асыуланып, маширт головкаһындағы ҡомдо тигеҙләргә тотондо: «Сихут Михаилдан
ҡотолғайным. Хәҙер һин теңкәмә тейәһең. Башҡаларҙы ҡотортаһың». Я. Хамматов. Рифатты Сәлихә апай туҙҙырып әрләп ташланы: «Хәҙерҙән үк үпкәңде тәмәке төтөнө менән ыҫлағас, тора-бара сихутҡа әйләнәһең бит». Р. Байбулатов.
♦ Ҡоро сихут һалҡын тейеп, ҡаҡырыҡһыҙ йүткертә торған үпкә, тамаҡ ауырыуы. □ Сухой кашель.
СИХЫР [ғәр. I (Р: волшебство; И.: witchery; T: sihir) и.
1. Төрлө әмәл менән кешегә йәки тәбиғәткә үҙең теләгәнсә тәьҫир итеү ысулы һәм шул ысул менән барлыҡҡа килтерелгән хәл. □ Волшебство, колдовство, чародейство; магия. Сихыр белеү. Сихыр өйрәнеү. Ж Фәтҡулла, ғәҙәтенсә, мыйыҡ аҫтынан ғына йылмая ла: «Был донъялағы ауырлыҡтарҙы еңеләйтә торған бер генә сихырҙы беләм мин: аҙыраҡ йоҡларға, күберәк эшләргә кәрәк», — тип кенә ҡуйыр ине. Н. Мусин.
2. күсм. Күңелде арбап иретерлек, һоҡланғыс сифат. □ Волшебство, колдовство, чародейство.
СИХЫР-ЗӘХМӘТ (Р: болезнь от нечистой силы; И.: ailments due to witchcraft; T: sihir) и. йыйн.
Һәр төрлө ауырыу. □ Болезнь от нечистой силы. Сихыр-зәхмәт менән ауырыу. Сихыр-зәхмәт ҡағылыу. Сихыр-зәхмәтте өшкөрөү.
СИХЫРЛАНЫУ (сихырлан) ҡ. төш. ҡар. сихырлау, страд, от сихырлау. Сихырланған кеше. Сихырланған нәмә. Ғишыҡ уты менән сихырланыу. Ж Гөлъямал бәхетле йылмайҙы һәм ҡаты көрһөнөп: «Яратмай шул. Сихырланған сәй һалып эсереп тә ҡараным, ярҙам итмәне. Яратмаҫ кеше яратмай икән», — тине. Я. Хамматов. Тәбиғәттең матурлығы, моңо аҫтында йоҡлай алмай ята инем сихырланып. Д. Юлтый. [Рамазан:] Сихырланған кеүек Санияға ҡарап торам, хатта үрелеп таҫтамалды алырға ла хәлем юҡ. Н. Мусин.
СИХЫРЛАТЫУ (сихырлат-) (Р: заколдовать; И.: bewitch; T: sihirlemek) ҡ.
Сихыр менән боҙоу. □ Заколдовать, испортить колдовством. Ж Бер еңгә тейеш
557