Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 562
Поиск по словарям
СКЛЕРОМЕТР
уларҙың тығыҙланып ҡатыуынан булған ауыртыулы процесс. □ Склероз. Тамырҙарҙың склерозы. Йөрәк склерозы. Склероз менән сирләү.
СКЛЕРОМЕТР [гр. skleros ‘ҡаты’ + metron ‘сама’] (Р.: склерометр; И.: hardness meter; T.: taş veya madenlerin katılık derecesini ölçen âlet) и. тех.
Металл, минералдарҙың һ. б. ҡатылығын үлсәй торған прибор. □ Склерометр. Электрон склерометр. Склерометр менән үлсәү.
СКЛЕРОТИК I (склеротигы) [рус ] (Р: склеротик; И.: sclerotic patient; T.: dokusu sertleşmiş kimse) и. һөйл. ҡар. хәтерһеҙ.
Склероз менән ауырыған кеше. □ Склеротик. Склеротикты дауалау.
СКЛЕРОТИК II (Р: склеротический; И.: sclerotic; T.: dokusu sertleşmiş) с.
Склерозға мөнәсәбәтле. □ Склеротический. Склеротик процесс.
СКОБА [рус.] (Р: скоба; И.: clamp; Т.: kenet) и. һөйл. ҡар. нығытҡыс.
1. Тотҡа, тотҡос. □ Скоба. Скоба яһау. Тимер скоба.
2. Атлама, беркеткес, нығытҡыс. □ Скоба. Скоба менән тарттырыу. Скоба менән нығытыу. К Скоба менән тоташтырырға кәрәк, берәйһе алданып төшөп китмәһен. Д. Бүләков.
СКОЛИОЗ [гр skoliösis < skolios 'кәкре'} (Р: сколиоз; И.: lateral curvature; T.: omurganın anormal eğikliği) и. анат.
Умыртҡа һөйәгенең ҡыйшайыуы. □ Сколиоз (искривление позвоночника). Сколиозды дауалау. И Сколиоз — ул умыртҡа бағанаһының деформацияһы. «Йәшлек», 11 ғинуар 2013.
СКОТЧ [ингл. scotch ‘киҫелгән урын’] (Р: скотч; И.: Scotch tape; T.: yapıştırıcı bant) и.
Төрлө нәмәләрҙе йәбештерә торған йәбешкәк йоҡа таҫма. □ Скотч. Скотч менән йәбештереү. Скотч менән урау. Скотч менән элеү.
СКРЕПЕР [ингл. scrape ‘ҡырғыс’] (Р: скрепер; И.: scraper; T: kazıyıcı) и.
Тупраҡты, ерҙе сүмесе менән ҡатлам-ҡатлам итеп киҫеп алып, икенсе ергә ташый һәм бушата торған ер ҡаҙғыс машина.
□ Скрепер. Прицеплы скрепер. Үҙйөрөшлө скрепер. ■ Урам буйлап күсенеп китеп барыусы машиналар, тракторҙар, грейдерҙар, скреперҙар, бульдозерҙар колоннаһын күрҙе [Яубаҫаров]. Д. Бүләков.
СКРЕПКА [рус.] (Р: скрепка; И.: dip; Т: bağlaç) и. ҡар. беркеткес.
Ҡағыҙ ҡыҫтырғыс. □ Скрепка. Тимер скрепка. Скрепка менән ҡыҫтырыу.
СКРИНИНГ [ингл. screening] (Р.: скрининг; И.: screening; T: tarama) и. мед.
Йәшерен сирҙәрҙе асыҡлау маҡсатында үҙҙәрен ауырыу тип иҫәпләмәгән, хәүеф төркөмөнә ингән кешеләрҙе медицина тикшеренеүе үткәртеү. □ Скрининг (система обследования с целью выявления лиц с какой-л. патологией или факторами риска её развития). Биохимик скрининг ысулы. Скрининг үткәреү. Скрининг-тест ҡулланыу.
СКРИПКА [рус.] (Р: скрипка; И.: fiddle; T: keman) и.
Һыҙғыс менән уйнай торған дүрт ҡыллы, иң юғары диапазонлы музыка ҡоралы.
□ Скрипка. Скрипка моңо. Скрипкала уйнау. ■ «Мин скрипка уйнарға өйрәндем», — тигән Әминбәк. Әкиәттән. [Егет] скрипкаһын алып, яратҡан көйөн һыҙҙырып ебәрә. Әкиәттән.
СКРИПКАСЫ (Р: скрипач; И.: fiddler; Т: kemancı) и.
Скрипкала уйнаған музыкант. □ Скрипач. Танылған скрипкасы. Скрипкасылар ансамбле. ■ Һамар яғынан килгән мишәр бурлактары араһында һәләк оҫта скрипкасы бар, шуны тыңларға киткәндәрҙер әле беҙҙекеләр. Һ. Дәүләтшина. Баймаҡтағы Г. Сөләймәнов исемендәге сәнғәт мәктәбендә тынлы оркестр, халыҡ инструменттары оркестры, думбырасылар, кесе йәштәгеләрҙең хоры һәм вокал ансамбле, өлкән йәштәгеләрҙең хоры, «Тамсылар», «Ҡояшҡай» бейеү, ҡурайсылар, скрипкасылар, баянистар ансамблдәре бик уңышлы эшләп килә. «Һаҡмар», 15 ноябрь 2012.
СКУЛЬПТОР [лат. sculpere ‘ырыу, киҫеү’] (Р: скульптор; И.: sculptor; T.: heykelci) и.
562
уларҙың тығыҙланып ҡатыуынан булған ауыртыулы процесс. □ Склероз. Тамырҙарҙың склерозы. Йөрәк склерозы. Склероз менән сирләү.
СКЛЕРОМЕТР [гр. skleros ‘ҡаты’ + metron ‘сама’] (Р.: склерометр; И.: hardness meter; T.: taş veya madenlerin katılık derecesini ölçen âlet) и. тех.
Металл, минералдарҙың һ. б. ҡатылығын үлсәй торған прибор. □ Склерометр. Электрон склерометр. Склерометр менән үлсәү.
СКЛЕРОТИК I (склеротигы) [рус ] (Р: склеротик; И.: sclerotic patient; T.: dokusu sertleşmiş kimse) и. һөйл. ҡар. хәтерһеҙ.
Склероз менән ауырыған кеше. □ Склеротик. Склеротикты дауалау.
СКЛЕРОТИК II (Р: склеротический; И.: sclerotic; T.: dokusu sertleşmiş) с.
Склерозға мөнәсәбәтле. □ Склеротический. Склеротик процесс.
СКОБА [рус.] (Р: скоба; И.: clamp; Т.: kenet) и. һөйл. ҡар. нығытҡыс.
1. Тотҡа, тотҡос. □ Скоба. Скоба яһау. Тимер скоба.
2. Атлама, беркеткес, нығытҡыс. □ Скоба. Скоба менән тарттырыу. Скоба менән нығытыу. К Скоба менән тоташтырырға кәрәк, берәйһе алданып төшөп китмәһен. Д. Бүләков.
СКОЛИОЗ [гр skoliösis < skolios 'кәкре'} (Р: сколиоз; И.: lateral curvature; T.: omurganın anormal eğikliği) и. анат.
Умыртҡа һөйәгенең ҡыйшайыуы. □ Сколиоз (искривление позвоночника). Сколиозды дауалау. И Сколиоз — ул умыртҡа бағанаһының деформацияһы. «Йәшлек», 11 ғинуар 2013.
СКОТЧ [ингл. scotch ‘киҫелгән урын’] (Р: скотч; И.: Scotch tape; T.: yapıştırıcı bant) и.
Төрлө нәмәләрҙе йәбештерә торған йәбешкәк йоҡа таҫма. □ Скотч. Скотч менән йәбештереү. Скотч менән урау. Скотч менән элеү.
СКРЕПЕР [ингл. scrape ‘ҡырғыс’] (Р: скрепер; И.: scraper; T: kazıyıcı) и.
Тупраҡты, ерҙе сүмесе менән ҡатлам-ҡатлам итеп киҫеп алып, икенсе ергә ташый һәм бушата торған ер ҡаҙғыс машина.
□ Скрепер. Прицеплы скрепер. Үҙйөрөшлө скрепер. ■ Урам буйлап күсенеп китеп барыусы машиналар, тракторҙар, грейдерҙар, скреперҙар, бульдозерҙар колоннаһын күрҙе [Яубаҫаров]. Д. Бүләков.
СКРЕПКА [рус.] (Р: скрепка; И.: dip; Т: bağlaç) и. ҡар. беркеткес.
Ҡағыҙ ҡыҫтырғыс. □ Скрепка. Тимер скрепка. Скрепка менән ҡыҫтырыу.
СКРИНИНГ [ингл. screening] (Р.: скрининг; И.: screening; T: tarama) и. мед.
Йәшерен сирҙәрҙе асыҡлау маҡсатында үҙҙәрен ауырыу тип иҫәпләмәгән, хәүеф төркөмөнә ингән кешеләрҙе медицина тикшеренеүе үткәртеү. □ Скрининг (система обследования с целью выявления лиц с какой-л. патологией или факторами риска её развития). Биохимик скрининг ысулы. Скрининг үткәреү. Скрининг-тест ҡулланыу.
СКРИПКА [рус.] (Р: скрипка; И.: fiddle; T: keman) и.
Һыҙғыс менән уйнай торған дүрт ҡыллы, иң юғары диапазонлы музыка ҡоралы.
□ Скрипка. Скрипка моңо. Скрипкала уйнау. ■ «Мин скрипка уйнарға өйрәндем», — тигән Әминбәк. Әкиәттән. [Егет] скрипкаһын алып, яратҡан көйөн һыҙҙырып ебәрә. Әкиәттән.
СКРИПКАСЫ (Р: скрипач; И.: fiddler; Т: kemancı) и.
Скрипкала уйнаған музыкант. □ Скрипач. Танылған скрипкасы. Скрипкасылар ансамбле. ■ Һамар яғынан килгән мишәр бурлактары араһында һәләк оҫта скрипкасы бар, шуны тыңларға киткәндәрҙер әле беҙҙекеләр. Һ. Дәүләтшина. Баймаҡтағы Г. Сөләймәнов исемендәге сәнғәт мәктәбендә тынлы оркестр, халыҡ инструменттары оркестры, думбырасылар, кесе йәштәгеләрҙең хоры һәм вокал ансамбле, өлкән йәштәгеләрҙең хоры, «Тамсылар», «Ҡояшҡай» бейеү, ҡурайсылар, скрипкасылар, баянистар ансамблдәре бик уңышлы эшләп килә. «Һаҡмар», 15 ноябрь 2012.
СКУЛЬПТОР [лат. sculpere ‘ырыу, киҫеү’] (Р: скульптор; И.: sculptor; T.: heykelci) и.
562