Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 563
Поиск по словарям
СЛАВЯНИЗМ
Скульптура әҫәрҙәре ижад иткән рәссам. □ Скульптор. / Скульпторский. Скульптор ижады. Рәсәй скульпторы. М Өфөлә 1967 йылдың 17 ноябрендә Салауат Юлаевка мөһабәт һәйкәл асылды. Уны скульптор Сосланбәк Тавасиев ижад иткән. «Башҡортостан панорамаһы», № 3, 2009. Скульптор һонәре ике төргә буленә: беренсеһе — монументаль скульптура, икенсеһе — бәләкәй һындар скульптураһы. «Киске Өфө », № 16, 2013.
СКУЛЬПТУРА [лат. sculptura < sculpere ‘ырыу, киҫеү’] (Р.: скульптура; И.: sculpture; T.: heykel) и.
Йәбештереп, сүкеп, киҫеп йәки ҡойоп, күләмле һүрәттәр (статуя, бюст, барельеф һ. б.) тыуҙыра торған сәнғәт төрө һәм шул сәнғәттең әҫәре. □ Скульптура. / Скульптурный. Бронзанан ҡойолған скульптура. Мәрмәр скульптура. Иң бейек скульптура. Я X—XIII быуаттарға ҡараған тарихи, архаик йөкмәткеле скульптура— «Таш инәй» һыны 1996 йылда боронғо төрки ғибәҙәтханаһы территорияһында табылған. Р. Солтангәрәева. [Мифтахет-диндең].. стеналарҙағы картиналар, мөйөш-тәрҙәге кешеләр, төрлө йәнлектәр скульптуралары куҙенә сағылып ҡына ҡалды. Ф. Янышев.
СКУМБРИЯ [гр. skumbri} (Р: скумбрия; И.: scomber fish; T.: uskumru) и. зоол.
Орсоҡҡа оҡшағаныраҡ йомро кәүҙәле, ашау өсөн аулана торған ҙур булмаған диңгеҙ балығы. □ Скумбрия. Скумбрия өйөрө. Скумбрия ыуылдырығы. Ыҫланған скумбрия.
СКУНС [ингл. skunks} и. зоол. ҡар. һаҫыҡ бурһыҡ.
СКУТЕР [ингл. scooter ‘тиҙ барыусы’] (Р: скутер; И.: scooter; T.: skuter) и. спорт.
1. Мотоцикл төрө. □ Скутер. ■ РФ Дәуләт Думаһы депутаттары ҡабул иткән яңы закон буйынса, мопед, скутер һәм бәләкәй квадроциклдарҙың водителдәре өсөн өр-яңы «М» категорияһы индерелә, бындай «право »ны 16 йәш тулыу менән алырға рөхсәт ителәсәк. «Йәшлек», 14 май 2013. Скутер, мопедтар йөрөтөуселәрҙең рөхсәт
ителгән тиҙлекте купкә арттырыуы, рәт ҡағиҙәһен боҙоуы, йәйәулеләрҙе уткәрмәуе, хәуеф тыуҙырып, ҡаршы һыҙатҡа сығыуы, хатта спиртлы эсемлек ҡулланып, руль артына ултырыуы юл фажиғәләрен арттыра. «Көнгәк», 20 май 2013.
2. Тиҙ йөрөшлө моторлы спорт судноһы. □ Скутер. Скутер һатып алыу. Скутерҙа йөрөу.
СЛАВИСТ [рус.] (Р: славист; И.: Slavicist; T: İslav tarih, edebiyat ve dillerini inceleyen kimse) u.
Славистика буйынса белгес. □ Славист. Славист сығышы.
СЛАВИСТИКА [рус.] (Р: славистика; И.: Slavicistics; T: İslav tarih, edebiyat ve dillerini inceleyen bilimler) u.
Славян халыҡтарының тарихын, әҙәбиәтен, телен һ. б., шулай уҡ материаль һәм рухи культура ҡомартҡыларын өйрәнгән фәндәр йыйымы. □ Славистика. Славистика менән шөғөлләнеу. Славистика фәнен өйрәнеу.
СЛАВЯН (Р.: славянин; И.: Slav; T: İslav) и. этн.
Европала теле һәм сығышы менән туғандаш булып, өс тармаҡҡа бүленгән халыҡтар төркөмө: көнсығыш славяндар (рустар, украиндар, белорустар), көнбайыш славяндар (поляктар, чехтар, словактар, лу-жичандар), көньяҡ славяндар (болғарҙар, сербтар, хорваттар, словендар, македондар, боснийҙар). □ Славянин. / Славянский. Боронғо славяндар. Славян теле. Славян яҙмаһы, а Мәскәу тирәһенә тәуге славяндар көнбайыштан IX быуат самаһында ғына кусеп килгән. Яңы ерҙәрҙе уҙләштерә килә, славяндар бында йәшәгән балт һәм уғыр-фин ҡәбиләләрен ҡыҫырыҡлаған, уҙе-нә буйһондорған йәки ассимиляциялаған. М. Ҡотлоғәлләмов.
СЛАВЯНИЗМ [рус.] (Р.: славянизм; И.: Slavinism; T.: İslavcadan alınma kelime) и.
1. Славян теленән славян булмаған телдәр үҙләштергән һүҙ, һүҙбәйләнеш йәки әйтемдәр. □ Славянизм. Славянизмдарҙы тикшереу.
19*
563
Скульптура әҫәрҙәре ижад иткән рәссам. □ Скульптор. / Скульпторский. Скульптор ижады. Рәсәй скульпторы. М Өфөлә 1967 йылдың 17 ноябрендә Салауат Юлаевка мөһабәт һәйкәл асылды. Уны скульптор Сосланбәк Тавасиев ижад иткән. «Башҡортостан панорамаһы», № 3, 2009. Скульптор һонәре ике төргә буленә: беренсеһе — монументаль скульптура, икенсеһе — бәләкәй һындар скульптураһы. «Киске Өфө », № 16, 2013.
СКУЛЬПТУРА [лат. sculptura < sculpere ‘ырыу, киҫеү’] (Р.: скульптура; И.: sculpture; T.: heykel) и.
Йәбештереп, сүкеп, киҫеп йәки ҡойоп, күләмле һүрәттәр (статуя, бюст, барельеф һ. б.) тыуҙыра торған сәнғәт төрө һәм шул сәнғәттең әҫәре. □ Скульптура. / Скульптурный. Бронзанан ҡойолған скульптура. Мәрмәр скульптура. Иң бейек скульптура. Я X—XIII быуаттарға ҡараған тарихи, архаик йөкмәткеле скульптура— «Таш инәй» һыны 1996 йылда боронғо төрки ғибәҙәтханаһы территорияһында табылған. Р. Солтангәрәева. [Мифтахет-диндең].. стеналарҙағы картиналар, мөйөш-тәрҙәге кешеләр, төрлө йәнлектәр скульптуралары куҙенә сағылып ҡына ҡалды. Ф. Янышев.
СКУМБРИЯ [гр. skumbri} (Р: скумбрия; И.: scomber fish; T.: uskumru) и. зоол.
Орсоҡҡа оҡшағаныраҡ йомро кәүҙәле, ашау өсөн аулана торған ҙур булмаған диңгеҙ балығы. □ Скумбрия. Скумбрия өйөрө. Скумбрия ыуылдырығы. Ыҫланған скумбрия.
СКУНС [ингл. skunks} и. зоол. ҡар. һаҫыҡ бурһыҡ.
СКУТЕР [ингл. scooter ‘тиҙ барыусы’] (Р: скутер; И.: scooter; T.: skuter) и. спорт.
1. Мотоцикл төрө. □ Скутер. ■ РФ Дәуләт Думаһы депутаттары ҡабул иткән яңы закон буйынса, мопед, скутер һәм бәләкәй квадроциклдарҙың водителдәре өсөн өр-яңы «М» категорияһы индерелә, бындай «право »ны 16 йәш тулыу менән алырға рөхсәт ителәсәк. «Йәшлек», 14 май 2013. Скутер, мопедтар йөрөтөуселәрҙең рөхсәт
ителгән тиҙлекте купкә арттырыуы, рәт ҡағиҙәһен боҙоуы, йәйәулеләрҙе уткәрмәуе, хәуеф тыуҙырып, ҡаршы һыҙатҡа сығыуы, хатта спиртлы эсемлек ҡулланып, руль артына ултырыуы юл фажиғәләрен арттыра. «Көнгәк», 20 май 2013.
2. Тиҙ йөрөшлө моторлы спорт судноһы. □ Скутер. Скутер һатып алыу. Скутерҙа йөрөу.
СЛАВИСТ [рус.] (Р: славист; И.: Slavicist; T: İslav tarih, edebiyat ve dillerini inceleyen kimse) u.
Славистика буйынса белгес. □ Славист. Славист сығышы.
СЛАВИСТИКА [рус.] (Р: славистика; И.: Slavicistics; T: İslav tarih, edebiyat ve dillerini inceleyen bilimler) u.
Славян халыҡтарының тарихын, әҙәбиәтен, телен һ. б., шулай уҡ материаль һәм рухи культура ҡомартҡыларын өйрәнгән фәндәр йыйымы. □ Славистика. Славистика менән шөғөлләнеу. Славистика фәнен өйрәнеу.
СЛАВЯН (Р.: славянин; И.: Slav; T: İslav) и. этн.
Европала теле һәм сығышы менән туғандаш булып, өс тармаҡҡа бүленгән халыҡтар төркөмө: көнсығыш славяндар (рустар, украиндар, белорустар), көнбайыш славяндар (поляктар, чехтар, словактар, лу-жичандар), көньяҡ славяндар (болғарҙар, сербтар, хорваттар, словендар, македондар, боснийҙар). □ Славянин. / Славянский. Боронғо славяндар. Славян теле. Славян яҙмаһы, а Мәскәу тирәһенә тәуге славяндар көнбайыштан IX быуат самаһында ғына кусеп килгән. Яңы ерҙәрҙе уҙләштерә килә, славяндар бында йәшәгән балт һәм уғыр-фин ҡәбиләләрен ҡыҫырыҡлаған, уҙе-нә буйһондорған йәки ассимиляциялаған. М. Ҡотлоғәлләмов.
СЛАВЯНИЗМ [рус.] (Р.: славянизм; И.: Slavinism; T.: İslavcadan alınma kelime) и.
1. Славян теленән славян булмаған телдәр үҙләштергән һүҙ, һүҙбәйләнеш йәки әйтемдәр. □ Славянизм. Славянизмдарҙы тикшереу.
19*
563