Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 564
Поиск по словарям
СЛАВЯНЛАШТЫРЫУ
2. Иҫке славян йәки сиркәү славян теленән рус теленә ингән һүҙ, әйтем һәм морфемалар. □ Славянизм. Славянизмдарҙы анализлау.
СЛАВЯНЛАШТЫРЫУ (славянлаштыр-) ҡ. йөкм. ҡар. славянлашыу, понуд. от славянлашыу. Славянлаштырып бөтөу.
СЛАВЯНЛАШЫУ (славянлаш-) (Р.: славянизироваться; И.: Slavinize; T.: îslav-laşmak) ҡ.
Тел һәм ғөрөф-ғәҙәт буйынса славянға әйләнеү, славян булыу. □ Славянизироваться. ■ Көньяҡтараҡ йәшәгән болғарҙар VI— VII быуаттарҙа Балҡан ярымутрауы яғына кусенеп, ундағы славяндар менән аралашып, славянлашҡан, «болғар» атамалары ғына ҡалған. «Йәшлек», 27 апрель 2010.
СЛАВЯНОФИЛ (Р.: славянофил; И.: Slavanophil; T.: Slavofil) и. тар.
Славянофиллыҡ яҡлы кеше. □ Славянофил. Славянофилдар сәйәсәте.
СЛАВЯНОФИЛЛЫҠ (славянофиллығы) (Р: славянофильство; И.: Slavophilism; T.: Slavofilizm) и. тар.
XIX быуат уртаһында Рәсәйҙә барлыҡҡа килеп, Рәсәй үҙенә бер төрлө, Көнбайыш Европа илдәренекенә оҡшамаған тарихи үҫеш юлынан бара, тип раҫлаған ижтимағи һәм фәлсәфәүи фекер йүнәлеше. □ Славянофильство. Славянофиллыҡ идеологияһы.
СЛАЙД [ингл. slide ‘диапозитив, фотокассета’] (Р: слайд; И.: slide; T.: slayt) и.
Ҙур экранға проектландыра торған фотоһүрәт. П Слайд. / Слайдовый. Слайд әҙерләу. Слайд курһәтеу. Слайд-шоу ҡулланыу.
СЛАКСЫ [ингл. slacks] (Р: слаксы; И.: slacks; T.: bol pantolon) и.
Йомшаҡ киң салбар. □ Слаксы (брюки свободного покроя). Ирҙәр өсөн слаксы. Слаксы тегеу.
СЛАЛОМ [норв. slalom ] (Р: слалом; И.: slalom; SL; Т.: slalom) и. спорт.
Контроль флагтар ҡаҙап билдәләнгән бормалы юлдан саңғы менән тауҙан тиҙлеккә төшөү ысулы (тауҙан саңғы шыуыу спортының бер төрө). □ Слалом. / Слаломный. Слалом саңғыһы. Слалом трассаһы. ■ Слалом — ул 80 см ара ҡалдыры
лып бер рәткә теҙелгән 20 берәмек конустарҙы төрлөсә урап утеу. «Шоңҡар», № 6,
2011.
СЛАЛОМСЫ (Р: слаломист; И.: slalomist; T.: slalomcu) и. спорт.
Слалом менән шөғөлләнгән спортсмен. П Слаломист. Слаломсылар ярышы. Слаломсы ҡатын. Слаломсы йәштәр.
СЛАНЕЦ [рус.] (Р: сланец; И.: shale; Т.: kayağantaş) и. ҡар. һәүерташ.
Ҡатлаулы төҙөлөшлө һәм ҡатлау-ҡат-лау булып ҡубып торған тау тоҡомо.
□ Сланец. / Сланцевый. Балсыҡлы сланец. Янар сланец. Слюдалы сланец. ■ Йылғаның [Ағиҙел] таулы өлөшө Урал, Ҡыраҡа, Баш-тау, Йурмәтау һ. б. урындар аша ағып утә, бында башлыса рифей һәм палеозой осоронда барлыҡҡа килгән кварц, ҡом, эзбиз, сланец тоҡомдары өҫтөнлөк итә. «Ағиҙел», № 5,
2010.
СЛЕДОВАТЕЛЬ [рус.] (Р: следователь; И.: investigator; T.: sorgu hakimi) и. ҡар. тәфтишсе.
Енәйәт эшен судҡа тиклем тикшереп асыҡлай торған вазифалы кеше. □ Следователь. / Следовательский. Следователь һорау ала. ■ Следователь бик тыныс һөйләшә, Мансур уның бөтә һорауҙарына тотлоҡмай яуап ҡайтарып ултыра. Ә. Хәкимов. Атаһы менән һөйләшкәндән һуң Мәҙинә бер килгәндә следователде лә куреп сығырға булды. Т. Ғарипова.
СЛЕДСТВИЕ [рус.] (Р: следствие; И.: investigation; T.: soruşturma) и. ҡар. тәфтиш.
Енәйәтте асыуға кәрәкле дәлилдәрҙе дөрөҫ тәртиптә йыйыу һәм тикшереү эше.
□ Следствие. Следствие комиссияһы. Следствие эксперименты. Следствие уткәреу. Следствие яһау. ■ Кәрәк була ҡалһа, следствие өсөн, дворник Әсләм бар шаһитлыҡҡа, ә йәштәрҙең адрестары билдәле, улар баш тартмаясаҡ. Д. Бүләков.
СЛЕНГ [ингл. slang ] (Р: сленг; И.: slang; T.: argo) и. лингв.
Әҙәби тел нормаһына тура килмәгән, ниндәйҙер профессия, айырым төркөм кешеләре ҡулланған һүҙҙәр. □ Сленг (совокупность слов и выражений, употребляемых
564
2. Иҫке славян йәки сиркәү славян теленән рус теленә ингән һүҙ, әйтем һәм морфемалар. □ Славянизм. Славянизмдарҙы анализлау.
СЛАВЯНЛАШТЫРЫУ (славянлаштыр-) ҡ. йөкм. ҡар. славянлашыу, понуд. от славянлашыу. Славянлаштырып бөтөу.
СЛАВЯНЛАШЫУ (славянлаш-) (Р.: славянизироваться; И.: Slavinize; T.: îslav-laşmak) ҡ.
Тел һәм ғөрөф-ғәҙәт буйынса славянға әйләнеү, славян булыу. □ Славянизироваться. ■ Көньяҡтараҡ йәшәгән болғарҙар VI— VII быуаттарҙа Балҡан ярымутрауы яғына кусенеп, ундағы славяндар менән аралашып, славянлашҡан, «болғар» атамалары ғына ҡалған. «Йәшлек», 27 апрель 2010.
СЛАВЯНОФИЛ (Р.: славянофил; И.: Slavanophil; T.: Slavofil) и. тар.
Славянофиллыҡ яҡлы кеше. □ Славянофил. Славянофилдар сәйәсәте.
СЛАВЯНОФИЛЛЫҠ (славянофиллығы) (Р: славянофильство; И.: Slavophilism; T.: Slavofilizm) и. тар.
XIX быуат уртаһында Рәсәйҙә барлыҡҡа килеп, Рәсәй үҙенә бер төрлө, Көнбайыш Европа илдәренекенә оҡшамаған тарихи үҫеш юлынан бара, тип раҫлаған ижтимағи һәм фәлсәфәүи фекер йүнәлеше. □ Славянофильство. Славянофиллыҡ идеологияһы.
СЛАЙД [ингл. slide ‘диапозитив, фотокассета’] (Р: слайд; И.: slide; T.: slayt) и.
Ҙур экранға проектландыра торған фотоһүрәт. П Слайд. / Слайдовый. Слайд әҙерләу. Слайд курһәтеу. Слайд-шоу ҡулланыу.
СЛАКСЫ [ингл. slacks] (Р: слаксы; И.: slacks; T.: bol pantolon) и.
Йомшаҡ киң салбар. □ Слаксы (брюки свободного покроя). Ирҙәр өсөн слаксы. Слаксы тегеу.
СЛАЛОМ [норв. slalom ] (Р: слалом; И.: slalom; SL; Т.: slalom) и. спорт.
Контроль флагтар ҡаҙап билдәләнгән бормалы юлдан саңғы менән тауҙан тиҙлеккә төшөү ысулы (тауҙан саңғы шыуыу спортының бер төрө). □ Слалом. / Слаломный. Слалом саңғыһы. Слалом трассаһы. ■ Слалом — ул 80 см ара ҡалдыры
лып бер рәткә теҙелгән 20 берәмек конустарҙы төрлөсә урап утеу. «Шоңҡар», № 6,
2011.
СЛАЛОМСЫ (Р: слаломист; И.: slalomist; T.: slalomcu) и. спорт.
Слалом менән шөғөлләнгән спортсмен. П Слаломист. Слаломсылар ярышы. Слаломсы ҡатын. Слаломсы йәштәр.
СЛАНЕЦ [рус.] (Р: сланец; И.: shale; Т.: kayağantaş) и. ҡар. һәүерташ.
Ҡатлаулы төҙөлөшлө һәм ҡатлау-ҡат-лау булып ҡубып торған тау тоҡомо.
□ Сланец. / Сланцевый. Балсыҡлы сланец. Янар сланец. Слюдалы сланец. ■ Йылғаның [Ағиҙел] таулы өлөшө Урал, Ҡыраҡа, Баш-тау, Йурмәтау һ. б. урындар аша ағып утә, бында башлыса рифей һәм палеозой осоронда барлыҡҡа килгән кварц, ҡом, эзбиз, сланец тоҡомдары өҫтөнлөк итә. «Ағиҙел», № 5,
2010.
СЛЕДОВАТЕЛЬ [рус.] (Р: следователь; И.: investigator; T.: sorgu hakimi) и. ҡар. тәфтишсе.
Енәйәт эшен судҡа тиклем тикшереп асыҡлай торған вазифалы кеше. □ Следователь. / Следовательский. Следователь һорау ала. ■ Следователь бик тыныс һөйләшә, Мансур уның бөтә һорауҙарына тотлоҡмай яуап ҡайтарып ултыра. Ә. Хәкимов. Атаһы менән һөйләшкәндән һуң Мәҙинә бер килгәндә следователде лә куреп сығырға булды. Т. Ғарипова.
СЛЕДСТВИЕ [рус.] (Р: следствие; И.: investigation; T.: soruşturma) и. ҡар. тәфтиш.
Енәйәтте асыуға кәрәкле дәлилдәрҙе дөрөҫ тәртиптә йыйыу һәм тикшереү эше.
□ Следствие. Следствие комиссияһы. Следствие эксперименты. Следствие уткәреу. Следствие яһау. ■ Кәрәк була ҡалһа, следствие өсөн, дворник Әсләм бар шаһитлыҡҡа, ә йәштәрҙең адрестары билдәле, улар баш тартмаясаҡ. Д. Бүләков.
СЛЕНГ [ингл. slang ] (Р: сленг; И.: slang; T.: argo) и. лингв.
Әҙәби тел нормаһына тура килмәгән, ниндәйҙер профессия, айырым төркөм кешеләре ҡулланған һүҙҙәр. □ Сленг (совокупность слов и выражений, употребляемых
564