Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 746
Поиск по словарям
СЫҢҒЫР
звону маленького медного колокольчика или металлического предмета). Сыңғыл-сыңғыл итеу. Сыңғыл-сыңғыл килеу.
СЫҢҒЫР I (Р.: дзинь; И.: tinkle; T.: şıngırtı) оҡш.
1. Тимер нәмәләр бер-береһенә бәрелгәндә яңғырап киткән оҙайлы ҡалтырауыҡ тауышты белдергән һүҙ. □ Дзинь (подражание звуку при ударе металлических предметов). Сыңғыр итеп ҡалыу.
2. Йомшаҡ ҡына итеп ат кешнәгәндәге тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание нежному звонкому ржанию жеребят, лошадей.
СЫҢҒЫР II с. ҡар. сылтырауыҡ. ■ Tay битендә йылҡ-йылҡ итеп, сыңғыр шишмә сылтырай. Халыҡ йырынан.
СЫҢҒЫРАТЫУ (сыңғырат-) (Р.: издавать звон; И.: make clink, ring; T: çınlatmak, şıngırdatmak) ҡ.
1. Сыңғыр иттереү; сыңғыр-сыңғыр иттереү; сыңғырлатыу. □ Издавать звон, звенеть, звякать, лязгать, бренчать чем. // Звон, звяканье, лязганье, бренчание. Сыңғыратып ҡуйыу. ■ Емеш ҡыуанып, сәс тәңкәләрен сыңғыратып, ишеккә йугерҙе.
3. Биишева.
2. Яңғырауыҡлы саф тауыш сығарыу.
□ Вызывать громкое звучание чего', издавать громкий звук чем. Сыңғыратып көлөу. Сыңғыратып гармун уйнау. ■ Көнбикә бутән саҡта ишектән инер-инмәҫтән хәбәрен һөйләй башлар, сыңғыратып көлөп тә ебәрер ине. Н. Мусин.
СЫҢҒЫРАУ (сыңғыра-) (Р: издавать звон; И.: jingle; T: çınlamak, şıngırdamak) ҡ.
1. Сыңғыр итеү, сыңғыр-сыңғыр итеү, сыңғыр-сыңғыр килеү. □ Издавать звон, звенеть. // Звон. ■ Ҡала урамында am кешнәне, eş ҡыңғырау мәллә сыңғыраны. М. Ғәли. Салауат батыр менән Юлайҙың сыңғырайҙыр тимер бығауы. Халыҡ йырынан.
2. Яңғырауыҡлы саф тауыш биреү.
□ Звучать. // Звучание. ■ Миңһылыуҙың .. сыңғырап сыҡҡан көслө тауышы клубты [тетрәтеп] ебәрҙе. Р. Солтангәрәев.
3. Йомшаҡ ҡына итеп кешнәгән тауыш сығарыу (аттарға, ҡолондарға ҡарата).
□ Нежно ржать (о жеребятах, лошадях). ■ Йылҡылары сыңғырап, һыйырҙары мөңө-рәп, ҡуй-һарығы ҡуңырап, көтөу-көтөу йөрөгән ер. Ҡобайырҙан.
СЫҢҒЫРҘАҠ (сыңғырҙағы) и. диал. ҡар. сыңғылдаҡ. ■ Баяр йортоноң ҡапҡаһы асылды ла, унан парлап егелгән ҡара аттар, ҡамыт-ышлыяларындағы сыңғырҙаҡтарын зыңлатып,.. сабып уҙҙылар. Ә. Әһлиуллин.
СЫҢҒЫРҘАТЫУ (сыңғырҙат-) ҡ. ҡар. сыңгыратыу. ■ Ҡуштирәк урамының әле бер осонда, әле икенсеһендә, көмөш шөңгөрҙәрен сыңғырҙатып, гармун тарталар. Ә. Хәкимов.
СЫҢҒЫРҘАУ (сыңғырҙа-) ҡ. ҡар. сыңғырау. ■ Ғәлимә сыңғырҙап торған тауышы менән йәнә ҡысҡырып көлдө. Т. Ғарипова. Ел йугерҙе, ҡолон сыңғырҙаны, ҡушылдылар миңә иңкештәр. Ф. Туғыҙбаева.
СЫҢҒЫРЛАҠ (сыңғырлағы) и. диал. ҡар. сыңғылдаҡ. Атҡа сыңғырлаҡ тағыу.
СЫҢҒЫРЛАТЫУ (сыңғырлат) ҡ. ҡар. сыңгыратыу. ■ Мәрйен, оҫта һикереп, велосипедына атланды ла уның звоно-гын сыңғырлата-сыңғырлата купергә тәгәрәне. Һ. Дәүләтшина. [Мөхәмәтша] уңайлы урын табып, кейемдәрен һала ғына башлағайны, яҡында ғына ҡатын-ҡыҙҙың сыңғырлатып көлөуе ҡолағына салынды. М. Хужин. Әбубәкер сыңғырлатып көлөп ебәрҙе, ҡарашы өйгә зәңгәр нурҙар сәсрәтте. Т. Ғарипова. Сафыйға был ҡыҙ сыңғырлатып көлөуе, баҫалҡы ғына һөйләшеуе менән бик яҡын кешеһен хәтерләтә биреп ҡуйҙы. С. Шәрипов.
СЫҢҒЫРЛАУ (сыңғырла-) ҡ. ҡар. сыңғырау 1, 2. ■ Туры бурыл йөрөй ҡурпы утлап, еҙ ҡыңғырау ҡуя сыңғырлап. X. Назаров. Ғәлимә сыңғырлап торған тауышы менән йәнә ҡысҡырып көлдө. Т. Ғарипова.
СЫҢҒЫРЛАШЫУ (сыңғырлат) ҡ. урт. ҡар. сыңғырау 1, 2. взаимн. от сыңғырау 1,2. Ҡыҙҙарҙың сыңғырлашып көлгәне ишетелә.
СЫҢҒЫРСАҠ (сыңғырсағы) и. диал. ҡар. сыңға. ■ Ат өҫкәйҙәрендә ыңғырсаҡ, дуғаларҙа була сыңғырсаҡ. Халыҡ йырынан.
746
звону маленького медного колокольчика или металлического предмета). Сыңғыл-сыңғыл итеу. Сыңғыл-сыңғыл килеу.
СЫҢҒЫР I (Р.: дзинь; И.: tinkle; T.: şıngırtı) оҡш.
1. Тимер нәмәләр бер-береһенә бәрелгәндә яңғырап киткән оҙайлы ҡалтырауыҡ тауышты белдергән һүҙ. □ Дзинь (подражание звуку при ударе металлических предметов). Сыңғыр итеп ҡалыу.
2. Йомшаҡ ҡына итеп ат кешнәгәндәге тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание нежному звонкому ржанию жеребят, лошадей.
СЫҢҒЫР II с. ҡар. сылтырауыҡ. ■ Tay битендә йылҡ-йылҡ итеп, сыңғыр шишмә сылтырай. Халыҡ йырынан.
СЫҢҒЫРАТЫУ (сыңғырат-) (Р.: издавать звон; И.: make clink, ring; T: çınlatmak, şıngırdatmak) ҡ.
1. Сыңғыр иттереү; сыңғыр-сыңғыр иттереү; сыңғырлатыу. □ Издавать звон, звенеть, звякать, лязгать, бренчать чем. // Звон, звяканье, лязганье, бренчание. Сыңғыратып ҡуйыу. ■ Емеш ҡыуанып, сәс тәңкәләрен сыңғыратып, ишеккә йугерҙе.
3. Биишева.
2. Яңғырауыҡлы саф тауыш сығарыу.
□ Вызывать громкое звучание чего', издавать громкий звук чем. Сыңғыратып көлөу. Сыңғыратып гармун уйнау. ■ Көнбикә бутән саҡта ишектән инер-инмәҫтән хәбәрен һөйләй башлар, сыңғыратып көлөп тә ебәрер ине. Н. Мусин.
СЫҢҒЫРАУ (сыңғыра-) (Р: издавать звон; И.: jingle; T: çınlamak, şıngırdamak) ҡ.
1. Сыңғыр итеү, сыңғыр-сыңғыр итеү, сыңғыр-сыңғыр килеү. □ Издавать звон, звенеть. // Звон. ■ Ҡала урамында am кешнәне, eş ҡыңғырау мәллә сыңғыраны. М. Ғәли. Салауат батыр менән Юлайҙың сыңғырайҙыр тимер бығауы. Халыҡ йырынан.
2. Яңғырауыҡлы саф тауыш биреү.
□ Звучать. // Звучание. ■ Миңһылыуҙың .. сыңғырап сыҡҡан көслө тауышы клубты [тетрәтеп] ебәрҙе. Р. Солтангәрәев.
3. Йомшаҡ ҡына итеп кешнәгән тауыш сығарыу (аттарға, ҡолондарға ҡарата).
□ Нежно ржать (о жеребятах, лошадях). ■ Йылҡылары сыңғырап, һыйырҙары мөңө-рәп, ҡуй-һарығы ҡуңырап, көтөу-көтөу йөрөгән ер. Ҡобайырҙан.
СЫҢҒЫРҘАҠ (сыңғырҙағы) и. диал. ҡар. сыңғылдаҡ. ■ Баяр йортоноң ҡапҡаһы асылды ла, унан парлап егелгән ҡара аттар, ҡамыт-ышлыяларындағы сыңғырҙаҡтарын зыңлатып,.. сабып уҙҙылар. Ә. Әһлиуллин.
СЫҢҒЫРҘАТЫУ (сыңғырҙат-) ҡ. ҡар. сыңгыратыу. ■ Ҡуштирәк урамының әле бер осонда, әле икенсеһендә, көмөш шөңгөрҙәрен сыңғырҙатып, гармун тарталар. Ә. Хәкимов.
СЫҢҒЫРҘАУ (сыңғырҙа-) ҡ. ҡар. сыңғырау. ■ Ғәлимә сыңғырҙап торған тауышы менән йәнә ҡысҡырып көлдө. Т. Ғарипова. Ел йугерҙе, ҡолон сыңғырҙаны, ҡушылдылар миңә иңкештәр. Ф. Туғыҙбаева.
СЫҢҒЫРЛАҠ (сыңғырлағы) и. диал. ҡар. сыңғылдаҡ. Атҡа сыңғырлаҡ тағыу.
СЫҢҒЫРЛАТЫУ (сыңғырлат) ҡ. ҡар. сыңгыратыу. ■ Мәрйен, оҫта һикереп, велосипедына атланды ла уның звоно-гын сыңғырлата-сыңғырлата купергә тәгәрәне. Һ. Дәүләтшина. [Мөхәмәтша] уңайлы урын табып, кейемдәрен һала ғына башлағайны, яҡында ғына ҡатын-ҡыҙҙың сыңғырлатып көлөуе ҡолағына салынды. М. Хужин. Әбубәкер сыңғырлатып көлөп ебәрҙе, ҡарашы өйгә зәңгәр нурҙар сәсрәтте. Т. Ғарипова. Сафыйға был ҡыҙ сыңғырлатып көлөуе, баҫалҡы ғына һөйләшеуе менән бик яҡын кешеһен хәтерләтә биреп ҡуйҙы. С. Шәрипов.
СЫҢҒЫРЛАУ (сыңғырла-) ҡ. ҡар. сыңғырау 1, 2. ■ Туры бурыл йөрөй ҡурпы утлап, еҙ ҡыңғырау ҡуя сыңғырлап. X. Назаров. Ғәлимә сыңғырлап торған тауышы менән йәнә ҡысҡырып көлдө. Т. Ғарипова.
СЫҢҒЫРЛАШЫУ (сыңғырлат) ҡ. урт. ҡар. сыңғырау 1, 2. взаимн. от сыңғырау 1,2. Ҡыҙҙарҙың сыңғырлашып көлгәне ишетелә.
СЫҢҒЫРСАҠ (сыңғырсағы) и. диал. ҡар. сыңға. ■ Ат өҫкәйҙәрендә ыңғырсаҡ, дуғаларҙа була сыңғырсаҡ. Халыҡ йырынан.
746