Академический словарь башкирского языка. Том VII. Страница 792
Поиск по словарям
СӘЙӘСӘТСЕ
Хөкүмәт, партия йәки бер төркөмдөң эске идара һәм халыҡ-ара өлкәһендәге эшмәкәрлеге; политика. □ Политика. Иҡтисади сәйәсәт. Хәрби сәйәсәт. Сәйәсәткә ҡаршы сығыу. ■ Еҙукәйҙең аҡса сукетеуе иһә уның хужалыҡ эштәрен, мәмләкәттең алып һатыу сәйәсәтен уҙ ҡулында тупларға ынтылыуы ине. Ә. Хәкимов. Сәйәсәт менән ҡыҙыҡһынған әҙәми зат өсөн имеш-мимештәр менән донъя лыҡа тулған. С. Шәрипов.
СӘЙӘСӘТСЕ (Р: политик; И.: politician; T.: siyasetçi) и.
Сәйәсәт менән шөғөлләнгән кеше; политик. □ Политик. Милли сәйәсәтсе. Сәйәсәтселәр ойошмаһы. Билдәле сәйәсәтсе. ■ Яуҙарҙа сыныҡҡан, тәхет тирәһендәге йәшерен-батырын айғаҡтарҙың мәкерле юлын байҡап өйрәнгән әмир маһир сәйәсәтсе ине. Ә. Хакимов.
СӘЙӘХӘ [ғәр. (Р.: призыв; И.: call; appeal; T.: sayehan) и. иҫк. ҡар. өндәү.
Саҡырыу тауышы. □ Призыв, воззвание. Сәйәхә ебәреу. Сәйәхә әйтеу. Сәйәхә хаты. Сәйәхә ишетеу.
СӘЙӘХӘ ЕЛЕ (Р: ветер воззвания; И.: wind of an appeal; T: kible rüzgârı) и. дини.
Ислам дине буйынса, пәйғәмбәрҙең өндәү, саҡырыу тауышын килтергән ҡибла еле. □ Ветер воззвания. Сәйәхә еле иҫте. Сәйәхә еле килеп етте. Сәйәхә еленә ышаныу.
СӘЙӘХӘТ [ғәр. (Р: путешествие; И.: journey; T.: seyahat) и.
Ил, донъя гиҙеп йөрөү. □ Путешествие. Алыҫ сәйәхәт. Сәйәхәткә сығыу. Сәйәхәткә юлланыу. Донъя тирәләй сәйәхәт. Сәйәхәттән ҡайтыу. ■ Сәйәхәт ике аҙнаға һуҙылды. М. Кәрим. Төркөстан ғилми сәйәхәтенә Зәки Вәлиди уҙе менән хатты ла алғайны. Р. Байымов.
СӘЙӘХӘТ ИТЕҮ (сәйәхәт ит-) (Р: путешествовать; И.: journey; travel; T.: seyahat etmek) ҡ.
1. Ил, донъя гиҙеү. □ Путешествовать. Сәйәхәт итеп ҡайтыу. Сәйәхәт итергә китеу. Илдәр буйлап сәйәхәт итеу.
2. кусм. Хәтирәләргә бирелеү, үткәнде йә киләсәкте уйлау. □ Вспоминать или путешествовать в воспоминаниях. Киләсәккә сәйәхәт итеу. Үткәндәргә сәйәхәт итеу.
■ Уҙған-уткәнгә сәйәхәт иткәндә аулаҡ өйгә йөрөй башлаған кисте лә урап утмәне Айтуғанов. А. Мағазов.
СӘЙӘХӘТ ҠЫЛЫУ (сәйәхәт ҡыл-) к. ҡар. сәйәхәт итеү. Сәйәхәт ҡылырға сығыу. Сәйәхәт ҡылып йөрөу. ■ Борон башҡорттар Арал диңгеҙе буйында йәйләгән, һуңыраҡ ислам дине уҙәктәренә сәйәхәт ҡылыр булған. А. Ярмуллин.
СӘЙӘХӘТНАМӘ [ғәр. оЦн + фарс.
(Р; дневник путешествий; И.: diary of a journey; T: seyahatname) и. кит.
Сәйәхәт көндәлеге; юлъяҙма. □ Дневник путешествий, путёвые заметки. Сәйәхәтнамә яҙыу. Билдәһеҙ сәйәхәтнамә табыу. ■ Һабрауҙың Аҡһаҡ Тимер илендә йөрөгән көндәре хаҡында сәйәхәтнамә. Ә. Хәкимов. Ғумере буйы тыуған ҡалаһынан йунләп ситкә лә сыҡмаған Жюль Верн ҡайһылай мажаралы сәйәхәтнамәләр тыуҙырған. Ғ. Хөсәйенов.
СӘЙӘХӘТСЕ (Р.: путешественник; И.: traveller; T.: seyahatçi) и.
Ил, донъя гиҙгән кеше; илгиҙәр. □ Путешественник. Сәйәхәтселәр клубы. Сәйәхәтсе булыу. Сәйәхәтсе яҙмалары. К Китап эшлекле аһәңдә яҙылған, төрлө илдәрҙән йәки Германияның бутән әлкәләренән килгән сәйәхәтселәрҙе ҡыҙыҡтырыуға иҫәпләнгән. Ә. Хәкимов.
СӘЙӘҺЕНДӘ [фарс. (Р: из-за, вследствие, благодаря; И.: because of; T.: sayesinde) бәйл. иҫк.
Эш-хәлдең үтәлеү-үтәлмәүенә килтергән сәбәпте белдергәндә ҡулланыла; арҡала, арҡаһында. □ Из-за, вследствие, благодаря.
■ Кумәк ғәскәр вә закон сәйәһендә уңыш тапты тажарҙар сауҙаһында. М. Өмөтбаев.
СӘЙЯР |ғәр. и. иҫк. ҡар. сәйәхәтсе. Сәйяр менән әңгәмәләшеу. Сәйяр булыу. Сәйярға әйләнеу.
СӘЙЯРӘ [ғәр. (Р: планета; И.: planet; T.: seyyar) и. иҫк.
792
Хөкүмәт, партия йәки бер төркөмдөң эске идара һәм халыҡ-ара өлкәһендәге эшмәкәрлеге; политика. □ Политика. Иҡтисади сәйәсәт. Хәрби сәйәсәт. Сәйәсәткә ҡаршы сығыу. ■ Еҙукәйҙең аҡса сукетеуе иһә уның хужалыҡ эштәрен, мәмләкәттең алып һатыу сәйәсәтен уҙ ҡулында тупларға ынтылыуы ине. Ә. Хәкимов. Сәйәсәт менән ҡыҙыҡһынған әҙәми зат өсөн имеш-мимештәр менән донъя лыҡа тулған. С. Шәрипов.
СӘЙӘСӘТСЕ (Р: политик; И.: politician; T.: siyasetçi) и.
Сәйәсәт менән шөғөлләнгән кеше; политик. □ Политик. Милли сәйәсәтсе. Сәйәсәтселәр ойошмаһы. Билдәле сәйәсәтсе. ■ Яуҙарҙа сыныҡҡан, тәхет тирәһендәге йәшерен-батырын айғаҡтарҙың мәкерле юлын байҡап өйрәнгән әмир маһир сәйәсәтсе ине. Ә. Хакимов.
СӘЙӘХӘ [ғәр. (Р.: призыв; И.: call; appeal; T.: sayehan) и. иҫк. ҡар. өндәү.
Саҡырыу тауышы. □ Призыв, воззвание. Сәйәхә ебәреу. Сәйәхә әйтеу. Сәйәхә хаты. Сәйәхә ишетеу.
СӘЙӘХӘ ЕЛЕ (Р: ветер воззвания; И.: wind of an appeal; T: kible rüzgârı) и. дини.
Ислам дине буйынса, пәйғәмбәрҙең өндәү, саҡырыу тауышын килтергән ҡибла еле. □ Ветер воззвания. Сәйәхә еле иҫте. Сәйәхә еле килеп етте. Сәйәхә еленә ышаныу.
СӘЙӘХӘТ [ғәр. (Р: путешествие; И.: journey; T.: seyahat) и.
Ил, донъя гиҙеп йөрөү. □ Путешествие. Алыҫ сәйәхәт. Сәйәхәткә сығыу. Сәйәхәткә юлланыу. Донъя тирәләй сәйәхәт. Сәйәхәттән ҡайтыу. ■ Сәйәхәт ике аҙнаға һуҙылды. М. Кәрим. Төркөстан ғилми сәйәхәтенә Зәки Вәлиди уҙе менән хатты ла алғайны. Р. Байымов.
СӘЙӘХӘТ ИТЕҮ (сәйәхәт ит-) (Р: путешествовать; И.: journey; travel; T.: seyahat etmek) ҡ.
1. Ил, донъя гиҙеү. □ Путешествовать. Сәйәхәт итеп ҡайтыу. Сәйәхәт итергә китеу. Илдәр буйлап сәйәхәт итеу.
2. кусм. Хәтирәләргә бирелеү, үткәнде йә киләсәкте уйлау. □ Вспоминать или путешествовать в воспоминаниях. Киләсәккә сәйәхәт итеу. Үткәндәргә сәйәхәт итеу.
■ Уҙған-уткәнгә сәйәхәт иткәндә аулаҡ өйгә йөрөй башлаған кисте лә урап утмәне Айтуғанов. А. Мағазов.
СӘЙӘХӘТ ҠЫЛЫУ (сәйәхәт ҡыл-) к. ҡар. сәйәхәт итеү. Сәйәхәт ҡылырға сығыу. Сәйәхәт ҡылып йөрөу. ■ Борон башҡорттар Арал диңгеҙе буйында йәйләгән, һуңыраҡ ислам дине уҙәктәренә сәйәхәт ҡылыр булған. А. Ярмуллин.
СӘЙӘХӘТНАМӘ [ғәр. оЦн + фарс.
(Р; дневник путешествий; И.: diary of a journey; T: seyahatname) и. кит.
Сәйәхәт көндәлеге; юлъяҙма. □ Дневник путешествий, путёвые заметки. Сәйәхәтнамә яҙыу. Билдәһеҙ сәйәхәтнамә табыу. ■ Һабрауҙың Аҡһаҡ Тимер илендә йөрөгән көндәре хаҡында сәйәхәтнамә. Ә. Хәкимов. Ғумере буйы тыуған ҡалаһынан йунләп ситкә лә сыҡмаған Жюль Верн ҡайһылай мажаралы сәйәхәтнамәләр тыуҙырған. Ғ. Хөсәйенов.
СӘЙӘХӘТСЕ (Р.: путешественник; И.: traveller; T.: seyahatçi) и.
Ил, донъя гиҙгән кеше; илгиҙәр. □ Путешественник. Сәйәхәтселәр клубы. Сәйәхәтсе булыу. Сәйәхәтсе яҙмалары. К Китап эшлекле аһәңдә яҙылған, төрлө илдәрҙән йәки Германияның бутән әлкәләренән килгән сәйәхәтселәрҙе ҡыҙыҡтырыуға иҫәпләнгән. Ә. Хәкимов.
СӘЙӘҺЕНДӘ [фарс. (Р: из-за, вследствие, благодаря; И.: because of; T.: sayesinde) бәйл. иҫк.
Эш-хәлдең үтәлеү-үтәлмәүенә килтергән сәбәпте белдергәндә ҡулланыла; арҡала, арҡаһында. □ Из-за, вследствие, благодаря.
■ Кумәк ғәскәр вә закон сәйәһендә уңыш тапты тажарҙар сауҙаһында. М. Өмөтбаев.
СӘЙЯР |ғәр. и. иҫк. ҡар. сәйәхәтсе. Сәйяр менән әңгәмәләшеу. Сәйяр булыу. Сәйярға әйләнеу.
СӘЙЯРӘ [ғәр. (Р: планета; И.: planet; T.: seyyar) и. иҫк.
792