Академический словарь башкирского языка. Том VIII. Страница 424
Поиск по словарям
ТӨЙМӘБАШ
Төймәне дөйәләй итеү (йәки яһау) бәләкәй нәмәне ҙур итеп күрһәтеү. □ соотв. Делать из мухи слона.
ТӨЙМӘБАШ I (Р.: короставник полевой; И.: Egyptian rose; T.: misk çiçeği) и. бот.
lap ғына оҙон япраҡлы, ваҡ ҡына кәрзин сәскәле сүп үләне. □ Короставник полевой (лат. Knautia arvensis). Төймәбаш сәскәһе. Төймәбаш япрағы. Төймәбаштың, ботаник төҙөлөшө.
ТӨЙМӘБАШ II (Р.: человек с маленькой головой; И.: person with a small head; T.: küçük başlı kimse) и. һөйл.
Бәләкәй башлы кеше. □ Человек с маленькой головой. Төймәбаш булыу. Төймәбаш бүреге.
ТӨЙМӘЙЫЛАН (Р: мифологизированная змея; И.: mythological snake; T.: mitolojik yılan) и. миф.
Йылан арбауында телгә алынған мифик йылан. □ Мифологизированная змея. Төй-мәйыланды саҡырыу.
ТӨЙМӘЛЕК I (төймәлеге) (Р: маленький предмет в виде пуговицы; И.: button like small object; T.: düğme şeklindeki küçük bir şey) и.
Бәләкәй генә йомро төймә рәүешендәге нәмә. □ Маленький предмет в виде пуговицы. Төймәлек табыу. Төймәлек формаһы.
ТӨЙМӘЛЕК II (төймәлеге) (Р: коробочка; И.: capsule; T.: kapsül) и. бот.
Үҫемлектең орлоҡтары булған ҡоро емеше. □ Коробочка (лат. Capsula). Уҫаҡтың орлоҡ төймәлеге. Юл япрағының төймәлеге.
ТӨЙМӘЛСӘК (төймәлсәге) и. диал. ҡар. тубырсыҡ. Төймәлсәк йыйыу. Ҡарағастың төймәлсәге.
ТӨЙМӘЛӘК I (төймәләге) и. диал. ҡар. төймәлек I. Төймәләк тағыу. Төймәләк эшләү.
ТӨЙМӘЛӘК II (төймәләге) (Р: плод картофеля; И.: seed of potatoes; T.: patates meyvesi) и. диал. ҡар. картуф алмаһы.
Картуф сәскәһенең бәләкәй генә алма рәүешендәге емеше. □ Плод картофеля. Өлгөрөп етешкән төймәләк. Төймәләк йыйыу. Төймәләк менән уйнау.
ТӨЙМӘЛӘНДЕРЕҮ (төймәләндер ) ҡ. йөкм. төймәләнеү, понуд. от төймәләнеү. Төймэләндереп бөтөу. Төймэләндереп ҡуйыу.
ТӨЙМӘЛӘНЕҮ I (төймәлән-) (Р: свёртываться, закругляться в форме пуговицы; И.: curl (button-like fashion); T.: bükülmek) ҡ.
Төймә рәүешендә түңәрәкләнеп төрөлөү, бөгәрләнеү. □ Свёртываться, закругляться в форме пуговицы. Орлоҡтар төймәләнгән. Сәскәгә төймәләнеү. Төймәләнә башлау. Төймәләнеп бөтөү.
ТӨЙМӘЛӘНЕҮ II (төймәлән ) ҡ. диал. ҡар. тумалыу I. Төймәләнгән емеш. Төймәләнгән алма. ■ Арсланов эшен тапшырғанда муйыл яңы сәскәгә төймәләнгәйне. Д. Исламов.
ТӨЙМӘЛӘҮ (төймәлә-) (Р: застёгивать; И.: button; T.: düğmelemek) ҡ.
Кейемдең төймәһен элеү. □ Застёгивать (на пуговицы). Костюмды төймәләү. М Ул [Сергей] тунын төймәләне лә перронға сыҡты. А. Абдуллин. Ул [Фәүзиә] фашистар һалдыра башлаған тунын кейеп тоймәләне лә күтәрелеп яҡлаусыһына ҡараны. И. Ғиззәтуллин.
ТӨЙМӘҪЕН (Р: кошачьи лапки; И.: mountain everlasting; T.: kediayağı) и. диал. ҡар. бесәйтабан.
Түңәрәк япраҡлы, һиҙәп орлоҡло күп йыллыҡ һары сәскәле үлән; төймүлән. □ Кошачьи лапки (лат. Helichrysum arenarium). Төймәҫен йыйыу. Төймәҫен орлоғо.
ТӨЙМӘ ТӨТӨУ (Р: мифологизированный способ защиты от оборотней; И.: ту-phological way to counter shapeshifter; T: bir tür büyü) и. миф.
Убырҙан һаҡлау, имләү ысулы. □ Мифологизированный способ защиты от оборотней. Төймә тотоу ырымына зыярат аша үткәндә мөрәжәғәт итәләр.
ТӨЙМӘ ЫСҠЫНДЫРЫУ (Р: способ заговора оборотней; И.: shapeshifter hex; T.: cadıdan büyü ile korunma yöntemi) и. миф.
Убырҙан һаҡлау, имләү ысулы. □ Способ заговора оборотней. Төймә ыскындырыу имләүе.
ТӨЙНӘК (төйнәге) и. диал. ҡар. төйөн-сәк. Төйнәк төрөү. Төйнәккә йыйыу. ■ Әхмә-
424
Төймәне дөйәләй итеү (йәки яһау) бәләкәй нәмәне ҙур итеп күрһәтеү. □ соотв. Делать из мухи слона.
ТӨЙМӘБАШ I (Р.: короставник полевой; И.: Egyptian rose; T.: misk çiçeği) и. бот.
lap ғына оҙон япраҡлы, ваҡ ҡына кәрзин сәскәле сүп үләне. □ Короставник полевой (лат. Knautia arvensis). Төймәбаш сәскәһе. Төймәбаш япрағы. Төймәбаштың, ботаник төҙөлөшө.
ТӨЙМӘБАШ II (Р.: человек с маленькой головой; И.: person with a small head; T.: küçük başlı kimse) и. һөйл.
Бәләкәй башлы кеше. □ Человек с маленькой головой. Төймәбаш булыу. Төймәбаш бүреге.
ТӨЙМӘЙЫЛАН (Р: мифологизированная змея; И.: mythological snake; T.: mitolojik yılan) и. миф.
Йылан арбауында телгә алынған мифик йылан. □ Мифологизированная змея. Төй-мәйыланды саҡырыу.
ТӨЙМӘЛЕК I (төймәлеге) (Р: маленький предмет в виде пуговицы; И.: button like small object; T.: düğme şeklindeki küçük bir şey) и.
Бәләкәй генә йомро төймә рәүешендәге нәмә. □ Маленький предмет в виде пуговицы. Төймәлек табыу. Төймәлек формаһы.
ТӨЙМӘЛЕК II (төймәлеге) (Р: коробочка; И.: capsule; T.: kapsül) и. бот.
Үҫемлектең орлоҡтары булған ҡоро емеше. □ Коробочка (лат. Capsula). Уҫаҡтың орлоҡ төймәлеге. Юл япрағының төймәлеге.
ТӨЙМӘЛСӘК (төймәлсәге) и. диал. ҡар. тубырсыҡ. Төймәлсәк йыйыу. Ҡарағастың төймәлсәге.
ТӨЙМӘЛӘК I (төймәләге) и. диал. ҡар. төймәлек I. Төймәләк тағыу. Төймәләк эшләү.
ТӨЙМӘЛӘК II (төймәләге) (Р: плод картофеля; И.: seed of potatoes; T.: patates meyvesi) и. диал. ҡар. картуф алмаһы.
Картуф сәскәһенең бәләкәй генә алма рәүешендәге емеше. □ Плод картофеля. Өлгөрөп етешкән төймәләк. Төймәләк йыйыу. Төймәләк менән уйнау.
ТӨЙМӘЛӘНДЕРЕҮ (төймәләндер ) ҡ. йөкм. төймәләнеү, понуд. от төймәләнеү. Төймэләндереп бөтөу. Төймэләндереп ҡуйыу.
ТӨЙМӘЛӘНЕҮ I (төймәлән-) (Р: свёртываться, закругляться в форме пуговицы; И.: curl (button-like fashion); T.: bükülmek) ҡ.
Төймә рәүешендә түңәрәкләнеп төрөлөү, бөгәрләнеү. □ Свёртываться, закругляться в форме пуговицы. Орлоҡтар төймәләнгән. Сәскәгә төймәләнеү. Төймәләнә башлау. Төймәләнеп бөтөү.
ТӨЙМӘЛӘНЕҮ II (төймәлән ) ҡ. диал. ҡар. тумалыу I. Төймәләнгән емеш. Төймәләнгән алма. ■ Арсланов эшен тапшырғанда муйыл яңы сәскәгә төймәләнгәйне. Д. Исламов.
ТӨЙМӘЛӘҮ (төймәлә-) (Р: застёгивать; И.: button; T.: düğmelemek) ҡ.
Кейемдең төймәһен элеү. □ Застёгивать (на пуговицы). Костюмды төймәләү. М Ул [Сергей] тунын төймәләне лә перронға сыҡты. А. Абдуллин. Ул [Фәүзиә] фашистар һалдыра башлаған тунын кейеп тоймәләне лә күтәрелеп яҡлаусыһына ҡараны. И. Ғиззәтуллин.
ТӨЙМӘҪЕН (Р: кошачьи лапки; И.: mountain everlasting; T.: kediayağı) и. диал. ҡар. бесәйтабан.
Түңәрәк япраҡлы, һиҙәп орлоҡло күп йыллыҡ һары сәскәле үлән; төймүлән. □ Кошачьи лапки (лат. Helichrysum arenarium). Төймәҫен йыйыу. Төймәҫен орлоғо.
ТӨЙМӘ ТӨТӨУ (Р: мифологизированный способ защиты от оборотней; И.: ту-phological way to counter shapeshifter; T: bir tür büyü) и. миф.
Убырҙан һаҡлау, имләү ысулы. □ Мифологизированный способ защиты от оборотней. Төймә тотоу ырымына зыярат аша үткәндә мөрәжәғәт итәләр.
ТӨЙМӘ ЫСҠЫНДЫРЫУ (Р: способ заговора оборотней; И.: shapeshifter hex; T.: cadıdan büyü ile korunma yöntemi) и. миф.
Убырҙан һаҡлау, имләү ысулы. □ Способ заговора оборотней. Төймә ыскындырыу имләүе.
ТӨЙНӘК (төйнәге) и. диал. ҡар. төйөн-сәк. Төйнәк төрөү. Төйнәккә йыйыу. ■ Әхмә-
424