Академический словарь башкирского языка. Том VIII. Страница 758
Поиск по словарям
ТӘНАССАР ИТЕҮ
зированная часть человека, с которой связано множество обычаев и обрядов, заговоров и запретов). Йылы тәнеңдә туҙһын!
♦ Йән дә тән бөтә көскә. □ Душой и телом, всем сердцем. Йән дә тән тырышыу. Тәнгә ит ултырыу һимереп тән тығыҙланыу, көрәйеү. □ Прибавлять в весе. Тәненә um ултыра башлаған. Эҫе {йәки йылы) тәнендә туҙһын яңы кейемде ҡотлап әйтелә. □ Носи на здоровье (пожелание при покупке обновки). ■ «Кулдәгең бик матур икән, Голнур, ҡотло булһын. Йылы тәнеңдә туҙһын!» — Был һуҙҙәрҙе уға әле бер генә апай әйткәйне. М. Кәрим. Тәнгә тибеү тәнгә сығыу. □ Появляться на теле (о сыпи). Сабыртма тәнгә типкән. Һыуыҡ тәнгә тибә. Тән тартмау күңелгә ят булыу; сирҡандырыу. □ Душа не лежит к чему-л. Кеше кулдәген кейергә тәнем тартмай.
ТӘНАССАР ИТЕҮ (тәнассар ит-) [ғәр.
(Р.: помогать; И.: assist; T: tenasur) ҡ. иҫк. ҡар. ярҙам итеү.
Кемгәлер ярҙам сараһы күрһәтеү. □ Помогать. ■ [Ғәскәрҙең] ҡалғаны мишәр, башҡорт, тәнассар иткән ҡалмыҡтарҙан тора ине. М. һаҙыев.
ТӘНАСЫБ [ғәр. uju-Uj] (Р: сходство; И.: similitude; T.: tenasüp) и. иҫк. кит.
Бер-береһенә оҡшағанлыҡ, тура килгәнлек. □ Сходство, подобие, тождество. Милләттәр араһындағы тәнасыб.
ТӘНБИҺ [ғәр. (Р: предупреждение; И.: warning; T: tenbih) и. иҫк. ҡар. иҫкәртмә.
Иҫкәртеп әйтелгән һүҙ; киҫәтеү. □ Предупреждение; напоминание. Атайымдың тәнбиһе иҫемдә.
ТӘНБИҺ ИТЕҮ (тәнбиһ ит-) (Р: предупреждать; И.: forewarn; T.: tembih etmek) ҡ. иҫк. ҡар. иҫкәртеү 2.
Ниндәйҙер эш-хәл тураһында белдереү. □ Предупреждать. ■ Арағыҙға шпиондар ингән. Беҙҙең алдан тәнбиһ итеуебеҙгә ҡарамаҫтан, шуларҙы тотоп бирмәнегеҙ. Д. Юлтый.
ТӘНБИҺ ҠЫЛЫУ (тәнбиһ ҡыл ) ҡ. иҫк. ҡар. тәнбиһ итеү. Уландарҙы тәнбиһ ҡылыу. Алдан тәнбиһ ҡылыу.
ТӘНБИҺЛӘҮ (тәнбиһлә-) ҡ. иҫк. ҡар. тәнбиһ итеү. Алдан тәнбиһләу.
ТӘНБИҺ ЯҺАУ (тәнбиһ яһа-) ҡ. иҫк.
1. ҡар. тәнбиһ итеү. М Полковник Зенченко һуңында Таминко иптәштәргә тәнбиһ яһаны. Д. Юлтый.
2. диал. Ниҙең дә булһа асылын, мәғәнәһен, сәбәбен асып биреү. □ Объяснить, толковать. // Объяснение, толкование. Дуҫ-ишкә тәнбиһ яһау. Тәнбиһ яһау зарур.
ТӘНКИҪӘР (Р: телорез; И.: water soldier; T: su askeri) и. бот.
Ҡыҫҡа тамырлы, үткер ҡырлы япраҡлы, аҡ сәскә атыусы быуа үҫемлеге; бысҡы үлән. □ Телорез (лат. Stratiotes aloides). Тәнкиҫәр кулдә, быуала, һаҙлыҡта уҫә. Тәнкиҫәр июлдә сәскә ата.
ТӘНҠИҘӘН [ғәр. 1^] (Р: критически; И.: critically; T: tenkidi) р. иҫк. кит.
Тәнҡит йөҙөнән; тәнҡитләп. □ Критически, критикуя. ■ Яңыларҙы тәнҡиҙән яҙмай сыҙап булмаҫ, тиеп уйланым. Ш. Бабич.
ТӘНҠИТ [ғәр. Ай"| (Р.: критика; И.: criticism; T.: tenkid) и.
1. Ыңғай күренештәрҙе баһалау, етешһеҙ яҡтарҙы бөтөрөү маҡсатынан эшләнгән тикшереү эше. □ Критика. / Критический, критичный. ■ Бөтәһе Әниф Кәйумдең тәнҡит һуҙен ишеткән, ҡайһылары хатта, уға эйәреп, донъяға, әҙәбиәткә ҡарашын уҙгәрт-кән. Ә. Хәкимов. Әхмәтша мулла ислам тәғлимәтен тотҡан һәм дини ғибәҙәттәрҙе еренә еткереп даими башҡарған купме хаҡ мосолман булып ҡалмаһын, дини ҡанундарға тәнҡит куҙе менән ҡарар, уҙ фекере, инаныстары булған фани донъя кешеһе лә. Ғ. Хөсәйенов. Яратам мин иптәштәрсә тура тәнҡитте. Р. Назаров.
2. Әҙәби, ғилми һәм башҡа төр әҫәрҙәрҙе тикшереү, уңышлы, етешһеҙ яҡтарын күрһәтеүгә бағышланған әҙәби жанр. □ Критика. / Критический. Тәнҡит әлкәһендә эшләу. XX быуат тәнҡите. Әҙәби тәнҡит торошо. Тәнҡит мәҡәләһе. ■ Кәңәш биреу, яҙыусыға ярҙам итеу өсөн әҙәби тәнҡит булырға тейеш. Ғ. Хөсәйенов.
758
зированная часть человека, с которой связано множество обычаев и обрядов, заговоров и запретов). Йылы тәнеңдә туҙһын!
♦ Йән дә тән бөтә көскә. □ Душой и телом, всем сердцем. Йән дә тән тырышыу. Тәнгә ит ултырыу һимереп тән тығыҙланыу, көрәйеү. □ Прибавлять в весе. Тәненә um ултыра башлаған. Эҫе {йәки йылы) тәнендә туҙһын яңы кейемде ҡотлап әйтелә. □ Носи на здоровье (пожелание при покупке обновки). ■ «Кулдәгең бик матур икән, Голнур, ҡотло булһын. Йылы тәнеңдә туҙһын!» — Был һуҙҙәрҙе уға әле бер генә апай әйткәйне. М. Кәрим. Тәнгә тибеү тәнгә сығыу. □ Появляться на теле (о сыпи). Сабыртма тәнгә типкән. Һыуыҡ тәнгә тибә. Тән тартмау күңелгә ят булыу; сирҡандырыу. □ Душа не лежит к чему-л. Кеше кулдәген кейергә тәнем тартмай.
ТӘНАССАР ИТЕҮ (тәнассар ит-) [ғәр.
(Р.: помогать; И.: assist; T: tenasur) ҡ. иҫк. ҡар. ярҙам итеү.
Кемгәлер ярҙам сараһы күрһәтеү. □ Помогать. ■ [Ғәскәрҙең] ҡалғаны мишәр, башҡорт, тәнассар иткән ҡалмыҡтарҙан тора ине. М. һаҙыев.
ТӘНАСЫБ [ғәр. uju-Uj] (Р: сходство; И.: similitude; T.: tenasüp) и. иҫк. кит.
Бер-береһенә оҡшағанлыҡ, тура килгәнлек. □ Сходство, подобие, тождество. Милләттәр араһындағы тәнасыб.
ТӘНБИҺ [ғәр. (Р: предупреждение; И.: warning; T: tenbih) и. иҫк. ҡар. иҫкәртмә.
Иҫкәртеп әйтелгән һүҙ; киҫәтеү. □ Предупреждение; напоминание. Атайымдың тәнбиһе иҫемдә.
ТӘНБИҺ ИТЕҮ (тәнбиһ ит-) (Р: предупреждать; И.: forewarn; T.: tembih etmek) ҡ. иҫк. ҡар. иҫкәртеү 2.
Ниндәйҙер эш-хәл тураһында белдереү. □ Предупреждать. ■ Арағыҙға шпиондар ингән. Беҙҙең алдан тәнбиһ итеуебеҙгә ҡарамаҫтан, шуларҙы тотоп бирмәнегеҙ. Д. Юлтый.
ТӘНБИҺ ҠЫЛЫУ (тәнбиһ ҡыл ) ҡ. иҫк. ҡар. тәнбиһ итеү. Уландарҙы тәнбиһ ҡылыу. Алдан тәнбиһ ҡылыу.
ТӘНБИҺЛӘҮ (тәнбиһлә-) ҡ. иҫк. ҡар. тәнбиһ итеү. Алдан тәнбиһләу.
ТӘНБИҺ ЯҺАУ (тәнбиһ яһа-) ҡ. иҫк.
1. ҡар. тәнбиһ итеү. М Полковник Зенченко һуңында Таминко иптәштәргә тәнбиһ яһаны. Д. Юлтый.
2. диал. Ниҙең дә булһа асылын, мәғәнәһен, сәбәбен асып биреү. □ Объяснить, толковать. // Объяснение, толкование. Дуҫ-ишкә тәнбиһ яһау. Тәнбиһ яһау зарур.
ТӘНКИҪӘР (Р: телорез; И.: water soldier; T: su askeri) и. бот.
Ҡыҫҡа тамырлы, үткер ҡырлы япраҡлы, аҡ сәскә атыусы быуа үҫемлеге; бысҡы үлән. □ Телорез (лат. Stratiotes aloides). Тәнкиҫәр кулдә, быуала, һаҙлыҡта уҫә. Тәнкиҫәр июлдә сәскә ата.
ТӘНҠИҘӘН [ғәр. 1^] (Р: критически; И.: critically; T: tenkidi) р. иҫк. кит.
Тәнҡит йөҙөнән; тәнҡитләп. □ Критически, критикуя. ■ Яңыларҙы тәнҡиҙән яҙмай сыҙап булмаҫ, тиеп уйланым. Ш. Бабич.
ТӘНҠИТ [ғәр. Ай"| (Р.: критика; И.: criticism; T.: tenkid) и.
1. Ыңғай күренештәрҙе баһалау, етешһеҙ яҡтарҙы бөтөрөү маҡсатынан эшләнгән тикшереү эше. □ Критика. / Критический, критичный. ■ Бөтәһе Әниф Кәйумдең тәнҡит һуҙен ишеткән, ҡайһылары хатта, уға эйәреп, донъяға, әҙәбиәткә ҡарашын уҙгәрт-кән. Ә. Хәкимов. Әхмәтша мулла ислам тәғлимәтен тотҡан һәм дини ғибәҙәттәрҙе еренә еткереп даими башҡарған купме хаҡ мосолман булып ҡалмаһын, дини ҡанундарға тәнҡит куҙе менән ҡарар, уҙ фекере, инаныстары булған фани донъя кешеһе лә. Ғ. Хөсәйенов. Яратам мин иптәштәрсә тура тәнҡитте. Р. Назаров.
2. Әҙәби, ғилми һәм башҡа төр әҫәрҙәрҙе тикшереү, уңышлы, етешһеҙ яҡтарын күрһәтеүгә бағышланған әҙәби жанр. □ Критика. / Критический. Тәнҡит әлкәһендә эшләу. XX быуат тәнҡите. Әҙәби тәнҡит торошо. Тәнҡит мәҡәләһе. ■ Кәңәш биреу, яҙыусыға ярҙам итеу өсөн әҙәби тәнҡит булырға тейеш. Ғ. Хөсәйенов.
758