Академический словарь башкирского языка. Том VIII. Страница 806
Поиск по словарям
ТӘШҮИШЛЕ
ланыу. Тәшуиш ваҡыты. Тәшуиш сығарыу. ■ Аҡтар араһында ғауға, тәшуиш, тәртипһеҙ сигенеу башлана. Ғ. Ибраһим-Ҡыпсаҡ.
2. Шикләнеүҙән килгән күңел тынысһыҙлығы, шөбһә. □ Беспокойство, волнение, (душевная) тревога. Тәшуиш уятыу. Тәшуиш-кә төшөу. Тәшуиш һалыу. Куңелен тәшуиш өйкәй. М Башына төшкән тэшуиште уртаҡлап кутәреусе булғас, Мәстурә лә, иркен һулап, сәй яһарға ултырҙы. Ә. Хәкимов. Ләкин тәәссөфкә ҡаршы, мосолманса яҙылып тороп, мәсет ҡапҡаһына йәбештерелгән прокламациялар беҙҙе [мосолмандарҙы] бик ҡаты тәшуишкә һала. Һ. Дәүләтшина.
ТӘШҮИШЛЕ (Р.: тревожный; И.: suspicious; T.: şüpheli) с. иҫк.
Шик-шөбһә уятҡан, ҡурҡыуға төшөргән.
□ Тревожный. Тәшуишле хәбәр. Тәшуишле ҡараш. ■ Шикле, тәшуишле һорауҙар шом-хәуефте көсәйткәндән-көсәйтә. Ғ. Хөсәйенов. [Зөфәр:] Һеҙ ярлы халыҡ теләгән иреккә тәшуишле ҡарашығыҙ менән уҙегеҙҙең йөҙөгөҙҙө генә асаһығыҙ. Һ. Дәүләтшина.
ТӘШҮИШЛӘНЕҮ (тәшүишлән-) (Р.: беспокоиться; И.: worry doubt; T: şüphelenmek) ҡ. иҫк.
Ҡурҡыу, шикләнеү ҡатыш аптырау. □ Беспокоиться, тревожиться, волноваться. Тәшуишләнеп тороу. Тәшушиләнеп йөрөу. Тәшуишләнә башлау.
ТӘШӘККЕР [ғәр. (Р: благодарение; И.: thanksgiving; T.: teşekkür) и. иҫк. ҡар. рәхмәт 2.
Яҡшылыҡҡа ҡаршы белдерелгән рәхмәт.
□ Благодарение, благодарность. Тәшәккер белдереу. Тәшәккер яҙыу. Тәшәккер иғлан итеу. ■ Ярлы илдәр, яҡты көндәр куреп, тәшәккерҙәр уҡый куңелдән. Д. Юлтый. Сыл-тырауында уның [шишмәнең], әйтерһең, тәшәккер ауаздарын ишетәһең. Ғ. Хөсәйенов.
ТӘШӘККЕР ИТЕҮ (тәшәккер ит-) (Р.: благодарить; И.: give thanks; T.: teşekkür etmek) ҡ. иҫк. ҡар. рәхмәт әйтеү.
Рәхмәт белдереү. □ Благодарить. Тәшәккер итеп тороу. Килеп тәшәккер итеу. Кеше аша тәшәккер итеу. ■ Мөхәббәт һандуғасының алдына барып теҙләнәһем, бөтә
тәбиғәт исеменән уға тәшәккер итәһем килде. М. Ғафури.
ТӘШӘЛТӘ (Р: место для купания; И.: bathing place; T.: nehre girilecek yer) и. диал.
Йылғала һыу инә торған урын. □ Место для купания. Тәшәлтәлә генә һыу инеп сығыу. Тәшәлтәлә кер сайҡау. Тәшәлтә тулы бала-саға һыу инә.
ТӘШӘНӘ (Р: гробница; И.: tomb; sepulchre; T.: keşene) и. диал. ҡар. кәшәнә I.
Ҡәбер өҫтөнә ҡуйылған ҡоролма йәки уны уратып алған таш ҡойма. □ Гробница. Хөсәйенбәк тәшәнәһе. Турахан тәшәнәһе. Тәшәнә ҡороу. Тәшәнәгә барыу.
ТӘЬМИН ИТЕҮ (тәьмин ит-) [ғәр.
(Р: снабжать; И.: equip; provide (with); T.: temin etmek) ҡ.
1. Кәрәк-яраҡ менән ҡәнәғәтләндереү.
□ Снабжать, оснащать; обеспечивать. Аҙыҡ менән тәьмин итеу. Эш ҡоралдары менән тәьмин итеу. Комбинатты сеймал менән тәьмин итеу. ■ [Нуриханов:] Мин һеҙҙе, бөтә районды икмәк менән тәьмин итәм. Д. Бүләков.
2. Матди йәһәттән ҡәнәғәтләндереү. □ Обеспечивать. Кешенең ҡартлығын тәьмин итеу. Аҡсалата тәьмин итеп тора. Матди яҡтан тәьмин итеу. Финанс яҡтан тәьмин итеу. ■ [Турйән Ханович — Исрафҡоловҡа:] Фондовый материал менән мин һине тәьмин итермен, заказсылар табылыр. Т. Сәғитов.
3. Тейешле шарт менән ҡәнәғәтләндереү.
□ Обеспечивать. // Обеспечение. Заман талаптарына яраҡлы шарттар менән тәьмин итеу. Үҫемлектең уҫешен тәьмин итеу. Эштең утәлешен тәьмин итеу. ■ Трест райондың генераль планында курһәтелгән сроктан ике йылға алда район объекттарын газ менән тәьмин итеуҙе тамамланы. Т. Сәғитов.
ТӘЬМИНӘТ [ғәр. оЦиһ] (Р: обеспечение; И.: supply, provision; T.: teminat) и.
Төрлө матди ихтыяждың ҡәнәғәтләнде-релеше һәм шул ҡәнәғәтләндереүгә бәйле һәр төрлө сара. □ Обеспечение, снабжение. Тәьминәт булеге. Тәьминәт эштәре. Дәуләт тәьминәтендә булыу. * Планёрка ваҡытын
806
ланыу. Тәшуиш ваҡыты. Тәшуиш сығарыу. ■ Аҡтар араһында ғауға, тәшуиш, тәртипһеҙ сигенеу башлана. Ғ. Ибраһим-Ҡыпсаҡ.
2. Шикләнеүҙән килгән күңел тынысһыҙлығы, шөбһә. □ Беспокойство, волнение, (душевная) тревога. Тәшуиш уятыу. Тәшуиш-кә төшөу. Тәшуиш һалыу. Куңелен тәшуиш өйкәй. М Башына төшкән тэшуиште уртаҡлап кутәреусе булғас, Мәстурә лә, иркен һулап, сәй яһарға ултырҙы. Ә. Хәкимов. Ләкин тәәссөфкә ҡаршы, мосолманса яҙылып тороп, мәсет ҡапҡаһына йәбештерелгән прокламациялар беҙҙе [мосолмандарҙы] бик ҡаты тәшуишкә һала. Һ. Дәүләтшина.
ТӘШҮИШЛЕ (Р.: тревожный; И.: suspicious; T.: şüpheli) с. иҫк.
Шик-шөбһә уятҡан, ҡурҡыуға төшөргән.
□ Тревожный. Тәшуишле хәбәр. Тәшуишле ҡараш. ■ Шикле, тәшуишле һорауҙар шом-хәуефте көсәйткәндән-көсәйтә. Ғ. Хөсәйенов. [Зөфәр:] Һеҙ ярлы халыҡ теләгән иреккә тәшуишле ҡарашығыҙ менән уҙегеҙҙең йөҙөгөҙҙө генә асаһығыҙ. Һ. Дәүләтшина.
ТӘШҮИШЛӘНЕҮ (тәшүишлән-) (Р.: беспокоиться; И.: worry doubt; T: şüphelenmek) ҡ. иҫк.
Ҡурҡыу, шикләнеү ҡатыш аптырау. □ Беспокоиться, тревожиться, волноваться. Тәшуишләнеп тороу. Тәшушиләнеп йөрөу. Тәшуишләнә башлау.
ТӘШӘККЕР [ғәр. (Р: благодарение; И.: thanksgiving; T.: teşekkür) и. иҫк. ҡар. рәхмәт 2.
Яҡшылыҡҡа ҡаршы белдерелгән рәхмәт.
□ Благодарение, благодарность. Тәшәккер белдереу. Тәшәккер яҙыу. Тәшәккер иғлан итеу. ■ Ярлы илдәр, яҡты көндәр куреп, тәшәккерҙәр уҡый куңелдән. Д. Юлтый. Сыл-тырауында уның [шишмәнең], әйтерһең, тәшәккер ауаздарын ишетәһең. Ғ. Хөсәйенов.
ТӘШӘККЕР ИТЕҮ (тәшәккер ит-) (Р.: благодарить; И.: give thanks; T.: teşekkür etmek) ҡ. иҫк. ҡар. рәхмәт әйтеү.
Рәхмәт белдереү. □ Благодарить. Тәшәккер итеп тороу. Килеп тәшәккер итеу. Кеше аша тәшәккер итеу. ■ Мөхәббәт һандуғасының алдына барып теҙләнәһем, бөтә
тәбиғәт исеменән уға тәшәккер итәһем килде. М. Ғафури.
ТӘШӘЛТӘ (Р: место для купания; И.: bathing place; T.: nehre girilecek yer) и. диал.
Йылғала һыу инә торған урын. □ Место для купания. Тәшәлтәлә генә һыу инеп сығыу. Тәшәлтәлә кер сайҡау. Тәшәлтә тулы бала-саға һыу инә.
ТӘШӘНӘ (Р: гробница; И.: tomb; sepulchre; T.: keşene) и. диал. ҡар. кәшәнә I.
Ҡәбер өҫтөнә ҡуйылған ҡоролма йәки уны уратып алған таш ҡойма. □ Гробница. Хөсәйенбәк тәшәнәһе. Турахан тәшәнәһе. Тәшәнә ҡороу. Тәшәнәгә барыу.
ТӘЬМИН ИТЕҮ (тәьмин ит-) [ғәр.
(Р: снабжать; И.: equip; provide (with); T.: temin etmek) ҡ.
1. Кәрәк-яраҡ менән ҡәнәғәтләндереү.
□ Снабжать, оснащать; обеспечивать. Аҙыҡ менән тәьмин итеу. Эш ҡоралдары менән тәьмин итеу. Комбинатты сеймал менән тәьмин итеу. ■ [Нуриханов:] Мин һеҙҙе, бөтә районды икмәк менән тәьмин итәм. Д. Бүләков.
2. Матди йәһәттән ҡәнәғәтләндереү. □ Обеспечивать. Кешенең ҡартлығын тәьмин итеу. Аҡсалата тәьмин итеп тора. Матди яҡтан тәьмин итеу. Финанс яҡтан тәьмин итеу. ■ [Турйән Ханович — Исрафҡоловҡа:] Фондовый материал менән мин һине тәьмин итермен, заказсылар табылыр. Т. Сәғитов.
3. Тейешле шарт менән ҡәнәғәтләндереү.
□ Обеспечивать. // Обеспечение. Заман талаптарына яраҡлы шарттар менән тәьмин итеу. Үҫемлектең уҫешен тәьмин итеу. Эштең утәлешен тәьмин итеу. ■ Трест райондың генераль планында курһәтелгән сроктан ике йылға алда район объекттарын газ менән тәьмин итеуҙе тамамланы. Т. Сәғитов.
ТӘЬМИНӘТ [ғәр. оЦиһ] (Р: обеспечение; И.: supply, provision; T.: teminat) и.
Төрлө матди ихтыяждың ҡәнәғәтләнде-релеше һәм шул ҡәнәғәтләндереүгә бәйле һәр төрлө сара. □ Обеспечение, снабжение. Тәьминәт булеге. Тәьминәт эштәре. Дәуләт тәьминәтендә булыу. * Планёрка ваҡытын
806