Академический словарь башкирского языка. Том IX. Страница 283
Поиск по словарям
ФАТИХА ҠЫЛЫУ
Ҡотолғоһоҙ, тәҡдиргә яҙылған, яҙмышта буласаҡ. □ Фатальный. Фаталь хата.
ФАТИМА ҠУЛЫ (Р.: рука Фатимы; И.: kind of talisman; T.: Fatima’nm Eli) и. этн.
Бик күп ауырыуҙарҙы дауалағанда ҡулланылған ҡул рәүешендәге бетеү. □ Рука Фатимы (талисман в виде ладони; применяется знахарями при лечении от многих болезней). Фатима ҡулы тағыу. Фатима ҡулын буләк итеу.
ФАТИР [рус. квартира < нем. Quartier] (Р: квартира; И.: flat, apartment; T.: daire) и.
1. Торлаҡ йорттоң бер ғаиләлек итеп бүленгән өлөшө. □ Квартира. Фатир алыу. Өс булмәле фатир. Яңы фатирға кусеу.
■ Рәшиҙә, арып-талып, фатирына төнгө ун икелә генә ҡайтты. Ғ. Аллаяров. Йәштәр айырым фатирҙы ҡуртымға алып йәшәй башланы. Н. Алсынбаев.
2. Ваҡытлыса тороу йәки ҡунып сығыу өсөн ингән өй. □ Съёмная квартира. Фатир хужаһы. Фатир эҙләу. Фатирға инеу. ■ [Хәмит:] Бер фатирға төшкәйнек, һеҙҙең турала бик оҙаҡ һөйләшеп киттек. С. Агиш.
ФАТИРҘАШ (Р: сосед по съёмной квартире; И.: room-mate; T.: kiracı komşu) и. һөйл.
Фатирҙа (2) бергә торған кеше. □ Сосед по съёмной квартире. ■ Беҙҙең фатирҙашыбыҙ Һибәт ағай типографияла хәреф йыйыусы ине. Д. Юлтый.
ФАТИРЛЫ (Р.: квартирный; И.: ... flat; T: daireli) с.
Фатиры булған. □ Квартирный, с квартирой. Куп фатирлы өй. ■ Дауахана төҙөлөп бөтөу менән, килгән йәш белгестәр өсөн тип, ике фатирлы ҙур ғына йорт һалып ҡуйғайнылар. Г. Яҡупова.
ФАТИРСЫ (Р: квартирант; И.: tenant; T.: kiracı) и. һөйл.
Фатирҙа (2) торған кеше. □ Квартирант.
■ Иванов торған йыһазлы фатирҙың хужаһы, алтмыш йәштәрҙәге ҡарсыҡ, Зиннәтте фатирсыһының дуҫы тип һанағанға курә, Ивановтан рөхсәт һорап тормай индерҙе. X. Мохтар.
ФАТИХА [ғәр. (Р: Фатиха (первая сура Корана)', И.: the Quran’s first chapter; T.: Fatiha) и.
1. дини. Ҡөрьәндең беренсе сүрәһе; ризалыҡ доғаһы. □ Фатиха (первая сура Корана). Фатиха сурәһен яттан белеу. ■ Көрьәндең был беренсе «Фатиха» сурәһен ризалыҡ доғаһы тип йөрөтәләр. М. Ямалетдинов.
2. Уҡытыусы, оло кеше, ата-әсәнең кемгәлер ҡарата яҡшы теләге, ризалығы һәм шуны белдереп әйткән һүҙе. □ Благословение. ■ Әлфиә был фатиха һуҙҙәренән ҡапыл талпынып китте, ағаһын ҡосаҡлап алғанын уҙе лә һиҙмәне. И. Абдуллин. Фатиха һуҙен ишеткәс, Миңъямал бөркәнсеген асып, кеҫәһенән ниҙер алды. Ф. Аҡбулатова.
ФАТИХА АЛЫУ (фатиха ал ) (Р.: получить благословение; И.: receive a blessing; T.: hayırdua etmek) ҡ.
1. дини. Кемдеңдер үҙенә ҡарата әйтелгән изге теләген ишетеү. □ Получить благословение. ■ [Кәйум — Мөхтәбәргә:] Хәҙрәтте, ҡарт-ҡороно саҡырып фатихаларын алабыҙ ҙа, иртәнән һуңға сәфәр сығаһың. Ғ. Лоҡманов.
2. Кемдеңдер ризалығын алыу. □ Благословлять, дать согласие. ■ Үҙ атаһы менән һөйләшеп, фатиха алғандай, Кәбирҙең куңеле тынысланып ҡалды. Яр. Вәлиев.
ФАТИХА БИРЕҮ (фатиха бир-) (Р: давать благословение, благословлять; И.: bless; T.: hayırdua vermek) ҡ.
Ризалыҡ биреү, рөхсәт итеү. □ Давать благословение, благословлять. ■ Шунан ул [Мисбах], бер атын һатып, аҡсаһын малайына тоттора ла юлына фатиха бирә. Б. Бикбай. Миҙхәт Алпаров йәш белгестәрҙе оло тормошҡа аяҡ баҫыуҙары менән ҡотланы, ҙур юлға сығыр алдынан уларға фатиха бирҙе. Яр. Вәлиев.
ФАТИХА ҠЫЛЫУ (фатиха ҡыл ) (Р.: благословить; И.: read a concise Moslem prayer; T.: hayırdua etmek) ҡ. дини.
Хәйер-саҙаҡа алып, ризалыҡ доғаһы уҡыу. □ Благословить. ■ Мулла кереп ултырып, фатиха ҡылғандан һуң, һуҙ Ғарифтың
283
Ҡотолғоһоҙ, тәҡдиргә яҙылған, яҙмышта буласаҡ. □ Фатальный. Фаталь хата.
ФАТИМА ҠУЛЫ (Р.: рука Фатимы; И.: kind of talisman; T.: Fatima’nm Eli) и. этн.
Бик күп ауырыуҙарҙы дауалағанда ҡулланылған ҡул рәүешендәге бетеү. □ Рука Фатимы (талисман в виде ладони; применяется знахарями при лечении от многих болезней). Фатима ҡулы тағыу. Фатима ҡулын буләк итеу.
ФАТИР [рус. квартира < нем. Quartier] (Р: квартира; И.: flat, apartment; T.: daire) и.
1. Торлаҡ йорттоң бер ғаиләлек итеп бүленгән өлөшө. □ Квартира. Фатир алыу. Өс булмәле фатир. Яңы фатирға кусеу.
■ Рәшиҙә, арып-талып, фатирына төнгө ун икелә генә ҡайтты. Ғ. Аллаяров. Йәштәр айырым фатирҙы ҡуртымға алып йәшәй башланы. Н. Алсынбаев.
2. Ваҡытлыса тороу йәки ҡунып сығыу өсөн ингән өй. □ Съёмная квартира. Фатир хужаһы. Фатир эҙләу. Фатирға инеу. ■ [Хәмит:] Бер фатирға төшкәйнек, һеҙҙең турала бик оҙаҡ һөйләшеп киттек. С. Агиш.
ФАТИРҘАШ (Р: сосед по съёмной квартире; И.: room-mate; T.: kiracı komşu) и. һөйл.
Фатирҙа (2) бергә торған кеше. □ Сосед по съёмной квартире. ■ Беҙҙең фатирҙашыбыҙ Һибәт ағай типографияла хәреф йыйыусы ине. Д. Юлтый.
ФАТИРЛЫ (Р.: квартирный; И.: ... flat; T: daireli) с.
Фатиры булған. □ Квартирный, с квартирой. Куп фатирлы өй. ■ Дауахана төҙөлөп бөтөу менән, килгән йәш белгестәр өсөн тип, ике фатирлы ҙур ғына йорт һалып ҡуйғайнылар. Г. Яҡупова.
ФАТИРСЫ (Р: квартирант; И.: tenant; T.: kiracı) и. һөйл.
Фатирҙа (2) торған кеше. □ Квартирант.
■ Иванов торған йыһазлы фатирҙың хужаһы, алтмыш йәштәрҙәге ҡарсыҡ, Зиннәтте фатирсыһының дуҫы тип һанағанға курә, Ивановтан рөхсәт һорап тормай индерҙе. X. Мохтар.
ФАТИХА [ғәр. (Р: Фатиха (первая сура Корана)', И.: the Quran’s first chapter; T.: Fatiha) и.
1. дини. Ҡөрьәндең беренсе сүрәһе; ризалыҡ доғаһы. □ Фатиха (первая сура Корана). Фатиха сурәһен яттан белеу. ■ Көрьәндең был беренсе «Фатиха» сурәһен ризалыҡ доғаһы тип йөрөтәләр. М. Ямалетдинов.
2. Уҡытыусы, оло кеше, ата-әсәнең кемгәлер ҡарата яҡшы теләге, ризалығы һәм шуны белдереп әйткән һүҙе. □ Благословение. ■ Әлфиә был фатиха һуҙҙәренән ҡапыл талпынып китте, ағаһын ҡосаҡлап алғанын уҙе лә һиҙмәне. И. Абдуллин. Фатиха һуҙен ишеткәс, Миңъямал бөркәнсеген асып, кеҫәһенән ниҙер алды. Ф. Аҡбулатова.
ФАТИХА АЛЫУ (фатиха ал ) (Р.: получить благословение; И.: receive a blessing; T.: hayırdua etmek) ҡ.
1. дини. Кемдеңдер үҙенә ҡарата әйтелгән изге теләген ишетеү. □ Получить благословение. ■ [Кәйум — Мөхтәбәргә:] Хәҙрәтте, ҡарт-ҡороно саҡырып фатихаларын алабыҙ ҙа, иртәнән һуңға сәфәр сығаһың. Ғ. Лоҡманов.
2. Кемдеңдер ризалығын алыу. □ Благословлять, дать согласие. ■ Үҙ атаһы менән һөйләшеп, фатиха алғандай, Кәбирҙең куңеле тынысланып ҡалды. Яр. Вәлиев.
ФАТИХА БИРЕҮ (фатиха бир-) (Р: давать благословение, благословлять; И.: bless; T.: hayırdua vermek) ҡ.
Ризалыҡ биреү, рөхсәт итеү. □ Давать благословение, благословлять. ■ Шунан ул [Мисбах], бер атын һатып, аҡсаһын малайына тоттора ла юлына фатиха бирә. Б. Бикбай. Миҙхәт Алпаров йәш белгестәрҙе оло тормошҡа аяҡ баҫыуҙары менән ҡотланы, ҙур юлға сығыр алдынан уларға фатиха бирҙе. Яр. Вәлиев.
ФАТИХА ҠЫЛЫУ (фатиха ҡыл ) (Р.: благословить; И.: read a concise Moslem prayer; T.: hayırdua etmek) ҡ. дини.
Хәйер-саҙаҡа алып, ризалыҡ доғаһы уҡыу. □ Благословить. ■ Мулла кереп ултырып, фатиха ҡылғандан һуң, һуҙ Ғарифтың
283