Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 14
Поиск по словарям
А
2. побудит.; употребляется при повторном обращении к кому-л. для привлечения внимания э; смотри-ка, что он делает, а? ҡара эле, нимә эшлэй ул, э?
А III межд. а) выражает припоминание, догадку , удивление э, э-э; а-а, это ты? э-э, был һинме ни?; а, вот как! э, бына нисек!; б) выражает узнавание (при встрече с кем-л.) э, э-э, эһэ; а, вот куда вы спрятались! эһэ, бына ҡайҙа йэшенгэнһегеҙ икэн!; в) выражает удовольствие , радость (при виде кого-чего-л.) э, уй; а, мамочка! Как я рад тебя вИдеть! уй, эсэкэйем! һине күреүемэ шундай шатмын!; г) выражает досаду, негодование, угрозу, злорадство э, эһэ; а, вы ещё сопротивляетесь! эһэ, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы эле!; д) выражает решимость эй; а! Была не была эй! Булды ни ҙэ, булманы ни; е) выражает ужас, отчаяние, боль и т.п. уй; а-а-а, не трогайте меня, ради бога! уй, алла хаҡы өсөн, миңэ теймэгеҙ!
АБАЖУР м абажур, шэм ҡалпағы; лампа с абажуром абажурлы шэм; стеклянный абажур быяла абажур
АБАЗИНСКИЙ, -ая, -ое абазин ...ы; абазинский народ абазин халҡы; абазинская культура абазин мэҙэниэте; абазинский язык абазин теле
АБАЗИНЫ мн. абазиндар, абазин халҡы // ед. абазин и абазинец м абазин ир-аты; абазинка ж абазин ҡатын-ҡыҙы
АББАТ м аббат (1. католиктарҙа ирҙәр монастырының башлығы 2. Францияла католиктар руханийы )
АББАТИСА ж аббатиса (католиктарҙа ҡатын-ҡыҙҙар монастырының башлығы)
АББАТСТВО с аббатлыҡ (биләмәләре менән католиктар монастыры)
АББРЕВИАТУРА ж аббревиатура, ҡыҫҡартма (1. төрлө юл менән ҡыҫҡартып яһалған ҡушма һцҙ, мәҫ., БДУ — Башҡорт дәцләт университеты 2. яҙыуҙа шартлы рәцештә ҡыҫҡартып алынған һцҙҙәр, мәҫ., һ. б. — һәм башҡалар)
АББРЕВИАТУРНЫЙ, -ая, -ое аббревиатур; аббревиатурное образование аббревиатур яһалыш
АБЕРРАЦИОННЫЙ, -ая, -ое аберрацион ...ы, аберрация ...ы; аберрационное явление аберрация күренеше
АБЕРРАЦИЯ ж аберрация, тайпылыш (1. физ. оптик прибор аша ҡарағанда, нәмәләрҙең цҙгәреп йәки тоноҡ булып кцренеце 2. астр. Ерҙең цҙ кцсәрендә һәм Ҡояш тирәләп әйләнец һөҙөмтәһендә йондоҙҙарҙың кцсәренән ауышҡан кецек булып кцренеце 3. кцсм., кит. дөрөҫ юлдан яҙлығыу, аҙашыу)
АБЗАЦ м 1. яңы юл, ҡыҙыл юл; писать с абзаца яңы юлдан яҙыу 2. абзац (ике яңы юл араһындағы текст); читать с третьего абзаца
өсөнсө абзацтан уҡыу; выучить последний абзац һуңғы абзацты ятларға
АБИССАЛЬНЫЙ, -ая, -ое спец. абиссаль ...ы, тэрэн, тэрэн һыулы; абиссальная зона океана океандың абиссаль зонаһы (тәрән урыны ); абиссальные отложения абиссаль ултырмалар (тәрән һыу аҫты ултырмалары)
АБИССИНСКИЙ, -ая, -ое абиссин ...ы; абиссинская культура абиссин мэҙэниэте; абиссинский народ абиссин халҡы
АБИССИНЦЫ мн.; уст. абиссиндар, абиссин халҡы (Эфиопия халҡының боронғо атамаһы ) // ед. абиссинец м абиссин ир-аты; абиссинка ж абиссин ҡатын-ҡыҙы; см. эфиопы
АБИТУРИЕНТ м абитуриент (юғары уҡыу йортона имтихандар биреп йөрөгән кеше); приём абитуриентов абитуриенттар ҡабул итеү; стать абитуриентом абитуриент булыу
АБЛАКТИРОВАТЬ сов., несов. что; бот. (ағас) ботағын ашлау (ялғау)
АБЛАКТИРОВКА ж см. аблактировать
АБОЛИЦИЯ ж аболиция (1. ниндәйҙер законды , ҡарарҙы юҡҡа сығарыу 2. вазифалы урынды ябыу, бөтөрөц 3. енәйәт эшен, ғәйеп асылмаҫ борон уҡ, туҡтатыу 4. намыҫты аҡлау, ҡайтарыу; ялған ғәйепте рәсми рәцештә кире ҡағыу); право аболиции аболиция хоҡуғы
АБОНЕМЕНТ м абонемент, абуна; межбиблиотечный абонемент китапхана-ара абонемент; стоимость абонемента абуна хаҡы
АБОНЕМЕНТНЫЙ, -ая, -ое абонемент ...ы; абонементный билет абонемент билеты; абонементный талон абонемент талоны; абонементная плата абонемент хаҡы
АБОНЕНТ м абонент, абунасы; абонент телефонной сети телефон селтэре абоненты
АБОНЕНТНЫЙ, -ая, -ое абонент ...ы; абонентный отдел абоненттар бүлеге
АБОНИРОВАТЬ сов., несов. что; уст. абонент буйынса алыу; абонировать ложу в театре абонент буйынса театрҙа ложа алыу
АБОНИРОВАТЬСЯ сов., несов. на что; уст. абонент алыу
АБОРДАЖ м; воен. -мор. абордаж (дошман карабына яҡын килеп, ҡул һуғышы асыу маҡсатында ҡулланылған диңгеҙ алышының боронғо бер ысулы) ♦ брать на абордаж дошман карабы менэн ҡул һуғышы асыу
АБОРДАЖНЫЙ, -ая, -ое абордаж ...ы; абордажный бой абордаж һуғышы
АБОРИГЕННЫЙ, -ая, -ое разг. абориген ...ы; аборигенные племена абориген ҡэбилэлэр
АБОРИГЕНЫ мн. аборигендар, ерле халыҡ // ед. абориген м и аборигенка ж абориген; аборигены Африки Африканың ерле халҡы
абОрт м; мед. аборт, бала төшөрөү (төшөртөү); делать аборт аборт яһау
14
2. побудит.; употребляется при повторном обращении к кому-л. для привлечения внимания э; смотри-ка, что он делает, а? ҡара эле, нимә эшлэй ул, э?
А III межд. а) выражает припоминание, догадку , удивление э, э-э; а-а, это ты? э-э, был һинме ни?; а, вот как! э, бына нисек!; б) выражает узнавание (при встрече с кем-л.) э, э-э, эһэ; а, вот куда вы спрятались! эһэ, бына ҡайҙа йэшенгэнһегеҙ икэн!; в) выражает удовольствие , радость (при виде кого-чего-л.) э, уй; а, мамочка! Как я рад тебя вИдеть! уй, эсэкэйем! һине күреүемэ шундай шатмын!; г) выражает досаду, негодование, угрозу, злорадство э, эһэ; а, вы ещё сопротивляетесь! эһэ, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы эле!; д) выражает решимость эй; а! Была не была эй! Булды ни ҙэ, булманы ни; е) выражает ужас, отчаяние, боль и т.п. уй; а-а-а, не трогайте меня, ради бога! уй, алла хаҡы өсөн, миңэ теймэгеҙ!
АБАЖУР м абажур, шэм ҡалпағы; лампа с абажуром абажурлы шэм; стеклянный абажур быяла абажур
АБАЗИНСКИЙ, -ая, -ое абазин ...ы; абазинский народ абазин халҡы; абазинская культура абазин мэҙэниэте; абазинский язык абазин теле
АБАЗИНЫ мн. абазиндар, абазин халҡы // ед. абазин и абазинец м абазин ир-аты; абазинка ж абазин ҡатын-ҡыҙы
АББАТ м аббат (1. католиктарҙа ирҙәр монастырының башлығы 2. Францияла католиктар руханийы )
АББАТИСА ж аббатиса (католиктарҙа ҡатын-ҡыҙҙар монастырының башлығы)
АББАТСТВО с аббатлыҡ (биләмәләре менән католиктар монастыры)
АББРЕВИАТУРА ж аббревиатура, ҡыҫҡартма (1. төрлө юл менән ҡыҫҡартып яһалған ҡушма һцҙ, мәҫ., БДУ — Башҡорт дәцләт университеты 2. яҙыуҙа шартлы рәцештә ҡыҫҡартып алынған һцҙҙәр, мәҫ., һ. б. — һәм башҡалар)
АББРЕВИАТУРНЫЙ, -ая, -ое аббревиатур; аббревиатурное образование аббревиатур яһалыш
АБЕРРАЦИОННЫЙ, -ая, -ое аберрацион ...ы, аберрация ...ы; аберрационное явление аберрация күренеше
АБЕРРАЦИЯ ж аберрация, тайпылыш (1. физ. оптик прибор аша ҡарағанда, нәмәләрҙең цҙгәреп йәки тоноҡ булып кцренеце 2. астр. Ерҙең цҙ кцсәрендә һәм Ҡояш тирәләп әйләнец һөҙөмтәһендә йондоҙҙарҙың кцсәренән ауышҡан кецек булып кцренеце 3. кцсм., кит. дөрөҫ юлдан яҙлығыу, аҙашыу)
АБЗАЦ м 1. яңы юл, ҡыҙыл юл; писать с абзаца яңы юлдан яҙыу 2. абзац (ике яңы юл араһындағы текст); читать с третьего абзаца
өсөнсө абзацтан уҡыу; выучить последний абзац һуңғы абзацты ятларға
АБИССАЛЬНЫЙ, -ая, -ое спец. абиссаль ...ы, тэрэн, тэрэн һыулы; абиссальная зона океана океандың абиссаль зонаһы (тәрән урыны ); абиссальные отложения абиссаль ултырмалар (тәрән һыу аҫты ултырмалары)
АБИССИНСКИЙ, -ая, -ое абиссин ...ы; абиссинская культура абиссин мэҙэниэте; абиссинский народ абиссин халҡы
АБИССИНЦЫ мн.; уст. абиссиндар, абиссин халҡы (Эфиопия халҡының боронғо атамаһы ) // ед. абиссинец м абиссин ир-аты; абиссинка ж абиссин ҡатын-ҡыҙы; см. эфиопы
АБИТУРИЕНТ м абитуриент (юғары уҡыу йортона имтихандар биреп йөрөгән кеше); приём абитуриентов абитуриенттар ҡабул итеү; стать абитуриентом абитуриент булыу
АБЛАКТИРОВАТЬ сов., несов. что; бот. (ағас) ботағын ашлау (ялғау)
АБЛАКТИРОВКА ж см. аблактировать
АБОЛИЦИЯ ж аболиция (1. ниндәйҙер законды , ҡарарҙы юҡҡа сығарыу 2. вазифалы урынды ябыу, бөтөрөц 3. енәйәт эшен, ғәйеп асылмаҫ борон уҡ, туҡтатыу 4. намыҫты аҡлау, ҡайтарыу; ялған ғәйепте рәсми рәцештә кире ҡағыу); право аболиции аболиция хоҡуғы
АБОНЕМЕНТ м абонемент, абуна; межбиблиотечный абонемент китапхана-ара абонемент; стоимость абонемента абуна хаҡы
АБОНЕМЕНТНЫЙ, -ая, -ое абонемент ...ы; абонементный билет абонемент билеты; абонементный талон абонемент талоны; абонементная плата абонемент хаҡы
АБОНЕНТ м абонент, абунасы; абонент телефонной сети телефон селтэре абоненты
АБОНЕНТНЫЙ, -ая, -ое абонент ...ы; абонентный отдел абоненттар бүлеге
АБОНИРОВАТЬ сов., несов. что; уст. абонент буйынса алыу; абонировать ложу в театре абонент буйынса театрҙа ложа алыу
АБОНИРОВАТЬСЯ сов., несов. на что; уст. абонент алыу
АБОРДАЖ м; воен. -мор. абордаж (дошман карабына яҡын килеп, ҡул һуғышы асыу маҡсатында ҡулланылған диңгеҙ алышының боронғо бер ысулы) ♦ брать на абордаж дошман карабы менэн ҡул һуғышы асыу
АБОРДАЖНЫЙ, -ая, -ое абордаж ...ы; абордажный бой абордаж һуғышы
АБОРИГЕННЫЙ, -ая, -ое разг. абориген ...ы; аборигенные племена абориген ҡэбилэлэр
АБОРИГЕНЫ мн. аборигендар, ерле халыҡ // ед. абориген м и аборигенка ж абориген; аборигены Африки Африканың ерле халҡы
абОрт м; мед. аборт, бала төшөрөү (төшөртөү); делать аборт аборт яһау
14