Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 188
Поиск по словарям
ВСХОДЫ
ВСХОДЫ только мн. сығыш, шытым; всходы хлебов игендәрҙең сығышы; всходы озимых хорошие ужымдарҙың сығышы яҡшы
ВСХОЖЕСТЬ ж; с.-х. сығыш; определение всхожести семян орлоҡтарҙың сығышын билдәләү
ВСХОЖИЙ, -ая, -ее с.-х. шытымлы; всхожие семена шытымлы орлоҡтар
ВСХРАПНУТЬ сов. 1. (о животном) бышҡырып ҡуйыу, бышҡырып ебәреү 2. разг., шутл. (поспать) серем итеп алыу, әҙ генә йоҡлап алыу
ВСХРАПЫВАТЬ несов. 1. (о человеке) хырылдау, хырылдап (хырлап) йоҡлау 2. (о лошади ) бышҡырыу, бышҡырып тороу
ВСЫПАТЬ сов. 1. что, чего һалыу, тултырыу; всыпать овёс в мешок тоҡҡа һоло тултырыу 2. кому; перен., разг. һуғыу, биргеләү, һуғып (биргеләп) алыу, әрләү, орошоу
ВСЫПАТЬ несов. см. всыпать 1
всЮду нареч. һәр ерҙә, һәр ҡайҙа, бөтә урында
ВСЯ ж мест. см. весь I
ВСЯКИЙ, -ая, -ое мест. (каждый) һәр; всякий раз һәр ваҡыт 2. (разный) һәр төрлө; всякие книги һәр төрлө китаптар 3. бер ниндәй, һис ниндәй, һис бер; отсутствие всякой идеи бер ниндәй идеяның да булмауы; без всякого сожаления һис бер үкенесһеҙ 4. в знач. сущ. всякий м и всякая ж һәр кем, һәр бер кеше; всякий может это сделать быны һәр кем эшләй ала. 5. в знач. сущ. всякое с төрлөһө, төрлө нәмә, төрлө хәл; люди всякое говорят кешеләр төрлөһөн һөйләй; всякое бывает төрлө хәлдәр була ♦ всякая всячина см. всячина; во всяком случае һәр хәлдә; на всякий случай кәрәк була ҡалһа
всЯко нареч.; прост. төрлөсә; всяко бывает төрлөсә була
ВСЯЧЕСКИ нареч.; разг. төрлөсә, төрлө юлдар менән, бөтә саралар менән; всячески стараться төрлөсә тырышып ҡарау
ВСЯЧИНА: всякая всячина әллә нәмәләр, теләһә нәмәләр, төрлө нәмәләр
втАйне нареч. йәшерен, йәшертеп, йәшерен рәүештә; держать втайне что-л. нимәнелер йәшереп тотоу
ВТАЛКИВАТЬ несов. см. втолкнуть ВТАПТЫВАТЬ несов. см. втоптать ВТАСКИВАТЬ несов. см. втащить ВТАСКИВАТЬСЯ несов. 1. см. втащиться 2. страд. от втаскивать
ВТАЧАТЬ сов. что; портн. эләктереп тегеп сығыу (ҡул менән), эләктереп сығыу; втачать рукава еңде эләктереп сығыу
ВТАЧИВАТЬ несов. см. втачать
ВТАЩИТЬ сов. 1. кого-что, во что һөйрәп индереү, һөйрәү; втащить пианино в комнату бүлмәгә пианиноны һөйрәп индереү 2. һөйрәп
188
мендереү; втащить на лестницу баҫҡысҡа һөйрәп мендереү
ВТАЩИТЬСЯ сов.; разг. көс-хәл менән килеп (барып) инеү, көскә күтәрелеү, көскә менеп етеү, көскә-көскә күтәрелеү
ВТЕКАТЬ несов. 1. (вливаться) ағыу, ағып инеү (төшөү) 2. (впадать — о реке, ручье) ҡойоу, ҡушылыу; в Белую втекает много рек Ағиҙелгә күп йылғалар ҡоя
ВТЕМЯШИТЬСЯ сов.; разг. башҡа килеү (инеп ултырыу, инеп оялау), мейегә һеңеү; втемяшилась ему в голову одна мысль уның башына бер фекер инеп ояланы
втерЕть сов. что ышҡыу, ыуыу, ышҡып (ыуып) һеңдереү, һөртөү ♦ втереть очки кому күҙ буяу (алдау)
ВТЕРЕТЬСЯ сов. 1. һеңеү (ышҡыуҙан, ыуыуҙан); мазь хорошо втёрлась май яҡшы һеңде 2. разг. ҡыҫылып инеү; втереться в толпу халыҡ араһына ҡыҫылып инеү 3. перен. хәйләләп инеү (үтеп инеү) (берәй ойошмам һ. б.); втереться в компанию компанияға хәйләләп үтеп инеү ♦ втереться в доверие хәйләләп, кемдең дә булһа ышанысын ҡаҙаныу (яулау), ышанысҡа инеү
ВТЕЧЬ сов. см. втекать
ВТИРАНИЕ с 1. см. втирать; втирание мази в кожу тәнгә майҙы һөртөү 2. (лекарственное вещество) тәнде ыуа (тәнгә һөртә) торған дарыу (май)
ВТИРАТЬ несов. см. втереть
ВТИРАТЬСЯ несов. 1. см. втереться
2. страд. от втирать
ВТИСКИВАТЬ несов. см. втиснуть
ВТИСНУТЬ сов. кого-что, во что ҡыҫтап (тығыҙлап) һыйҙырыу, тығыҙлап индереү (тығыу); втиснуть пробку в бутылку бөкөнө шешәгә ҡыҫтап тығыу
ВТИСНУТЬСЯ сов.; разг. ҡыҫылып (ҡыҫылышып) инеү, тығылышып инеү, тығылыу; втиснуться в вагон вагонға тығылып инеү
ВТИХОМОЛКУ нареч.; разг. өндәшмәй генә, шым ғына, һиҙҙермәйсә, белдермәйсә; сидеть втихомолку өндәшмәй генә ултырыу
ВТИХУЮ нареч.; прост. см. втихомолку
ВТОЛКНУТЬ сов. кого-что, во что этеп-төртөп (төрткөләп) индереү; втолкнуть в дом өйгә төрткөләп индереү
ВТОЛКОВАТЬ сов. что, кому; разг. төшөндөрөп (аңлатып, тылҡып) биреү
ВТОЛКОВЫВАТЬ несов. см. втолковать
ВТОПТАТЬ сов. кого-что, во что тапап индереү, индергәнсе (һеңдергәнсе) тапау ♦ втоптать в грязь бысраҡҡа буяу, яла яғыу
ВТОРГАТЬСЯ несов. см. вторгнуться
ВТОРГНУТЬСЯ сов. 1. бәреп килеп инеү, баҫып килеп инеү; враг вторгся с запада дошман көнбайыштан бәреп килеп инде 2. (вмешаться)
ВСХОДЫ только мн. сығыш, шытым; всходы хлебов игендәрҙең сығышы; всходы озимых хорошие ужымдарҙың сығышы яҡшы
ВСХОЖЕСТЬ ж; с.-х. сығыш; определение всхожести семян орлоҡтарҙың сығышын билдәләү
ВСХОЖИЙ, -ая, -ее с.-х. шытымлы; всхожие семена шытымлы орлоҡтар
ВСХРАПНУТЬ сов. 1. (о животном) бышҡырып ҡуйыу, бышҡырып ебәреү 2. разг., шутл. (поспать) серем итеп алыу, әҙ генә йоҡлап алыу
ВСХРАПЫВАТЬ несов. 1. (о человеке) хырылдау, хырылдап (хырлап) йоҡлау 2. (о лошади ) бышҡырыу, бышҡырып тороу
ВСЫПАТЬ сов. 1. что, чего һалыу, тултырыу; всыпать овёс в мешок тоҡҡа һоло тултырыу 2. кому; перен., разг. һуғыу, биргеләү, һуғып (биргеләп) алыу, әрләү, орошоу
ВСЫПАТЬ несов. см. всыпать 1
всЮду нареч. һәр ерҙә, һәр ҡайҙа, бөтә урында
ВСЯ ж мест. см. весь I
ВСЯКИЙ, -ая, -ое мест. (каждый) һәр; всякий раз һәр ваҡыт 2. (разный) һәр төрлө; всякие книги һәр төрлө китаптар 3. бер ниндәй, һис ниндәй, һис бер; отсутствие всякой идеи бер ниндәй идеяның да булмауы; без всякого сожаления һис бер үкенесһеҙ 4. в знач. сущ. всякий м и всякая ж һәр кем, һәр бер кеше; всякий может это сделать быны һәр кем эшләй ала. 5. в знач. сущ. всякое с төрлөһө, төрлө нәмә, төрлө хәл; люди всякое говорят кешеләр төрлөһөн һөйләй; всякое бывает төрлө хәлдәр була ♦ всякая всячина см. всячина; во всяком случае һәр хәлдә; на всякий случай кәрәк була ҡалһа
всЯко нареч.; прост. төрлөсә; всяко бывает төрлөсә була
ВСЯЧЕСКИ нареч.; разг. төрлөсә, төрлө юлдар менән, бөтә саралар менән; всячески стараться төрлөсә тырышып ҡарау
ВСЯЧИНА: всякая всячина әллә нәмәләр, теләһә нәмәләр, төрлө нәмәләр
втАйне нареч. йәшерен, йәшертеп, йәшерен рәүештә; держать втайне что-л. нимәнелер йәшереп тотоу
ВТАЛКИВАТЬ несов. см. втолкнуть ВТАПТЫВАТЬ несов. см. втоптать ВТАСКИВАТЬ несов. см. втащить ВТАСКИВАТЬСЯ несов. 1. см. втащиться 2. страд. от втаскивать
ВТАЧАТЬ сов. что; портн. эләктереп тегеп сығыу (ҡул менән), эләктереп сығыу; втачать рукава еңде эләктереп сығыу
ВТАЧИВАТЬ несов. см. втачать
ВТАЩИТЬ сов. 1. кого-что, во что һөйрәп индереү, һөйрәү; втащить пианино в комнату бүлмәгә пианиноны һөйрәп индереү 2. һөйрәп
188
мендереү; втащить на лестницу баҫҡысҡа һөйрәп мендереү
ВТАЩИТЬСЯ сов.; разг. көс-хәл менән килеп (барып) инеү, көскә күтәрелеү, көскә менеп етеү, көскә-көскә күтәрелеү
ВТЕКАТЬ несов. 1. (вливаться) ағыу, ағып инеү (төшөү) 2. (впадать — о реке, ручье) ҡойоу, ҡушылыу; в Белую втекает много рек Ағиҙелгә күп йылғалар ҡоя
ВТЕМЯШИТЬСЯ сов.; разг. башҡа килеү (инеп ултырыу, инеп оялау), мейегә һеңеү; втемяшилась ему в голову одна мысль уның башына бер фекер инеп ояланы
втерЕть сов. что ышҡыу, ыуыу, ышҡып (ыуып) һеңдереү, һөртөү ♦ втереть очки кому күҙ буяу (алдау)
ВТЕРЕТЬСЯ сов. 1. һеңеү (ышҡыуҙан, ыуыуҙан); мазь хорошо втёрлась май яҡшы һеңде 2. разг. ҡыҫылып инеү; втереться в толпу халыҡ араһына ҡыҫылып инеү 3. перен. хәйләләп инеү (үтеп инеү) (берәй ойошмам һ. б.); втереться в компанию компанияға хәйләләп үтеп инеү ♦ втереться в доверие хәйләләп, кемдең дә булһа ышанысын ҡаҙаныу (яулау), ышанысҡа инеү
ВТЕЧЬ сов. см. втекать
ВТИРАНИЕ с 1. см. втирать; втирание мази в кожу тәнгә майҙы һөртөү 2. (лекарственное вещество) тәнде ыуа (тәнгә һөртә) торған дарыу (май)
ВТИРАТЬ несов. см. втереть
ВТИРАТЬСЯ несов. 1. см. втереться
2. страд. от втирать
ВТИСКИВАТЬ несов. см. втиснуть
ВТИСНУТЬ сов. кого-что, во что ҡыҫтап (тығыҙлап) һыйҙырыу, тығыҙлап индереү (тығыу); втиснуть пробку в бутылку бөкөнө шешәгә ҡыҫтап тығыу
ВТИСНУТЬСЯ сов.; разг. ҡыҫылып (ҡыҫылышып) инеү, тығылышып инеү, тығылыу; втиснуться в вагон вагонға тығылып инеү
ВТИХОМОЛКУ нареч.; разг. өндәшмәй генә, шым ғына, һиҙҙермәйсә, белдермәйсә; сидеть втихомолку өндәшмәй генә ултырыу
ВТИХУЮ нареч.; прост. см. втихомолку
ВТОЛКНУТЬ сов. кого-что, во что этеп-төртөп (төрткөләп) индереү; втолкнуть в дом өйгә төрткөләп индереү
ВТОЛКОВАТЬ сов. что, кому; разг. төшөндөрөп (аңлатып, тылҡып) биреү
ВТОЛКОВЫВАТЬ несов. см. втолковать
ВТОПТАТЬ сов. кого-что, во что тапап индереү, индергәнсе (һеңдергәнсе) тапау ♦ втоптать в грязь бысраҡҡа буяу, яла яғыу
ВТОРГАТЬСЯ несов. см. вторгнуться
ВТОРГНУТЬСЯ сов. 1. бәреп килеп инеү, баҫып килеп инеү; враг вторгся с запада дошман көнбайыштан бәреп килеп инде 2. (вмешаться)