Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 198
Поиск по словарям
ВЫДРА
ВЫДРА ж 1. зоол. (речная) ҡама; (морская) ҡамсат 2. (мех) ҡама, ҡама тиреһе, ҡамсат, ҡамсат тиреһе 3. прост., бран. ябыҡ, йәмһеҙ (ҡатын-ҡыҙ тураһында)
ВЫДРАТЬ I сов. что; разг. йыртып (йолҡоп, ҡуптарып) алыу; выдрать листы из тетради дәфтәр биттәрен йыртып алыу
ВЫДРАТЬ II сов. кого; разг. туҡмау, һыҙырыу; (за уши) ҡолағын бороу
ВЫДРЕССИРОВАТЬ сов. кого-что өйрәтеп алыу, күнектереү; выдрессировать медведя айыуҙы өйрәтеп алыу
выдубить сов. что дуплау, дуплап эшләү; выдубить кожу тире дуплау
ВЫДУБИТЬСЯ сов. дупланыу
ВЫДУВАТЬ несов. см. выдуть
ВЫДУВКА ж см. выдуть; выдувка посуды өрөп һауыт-һаба яһау
выдумать сов. что 1. уйлап табыу (сығарыу), башҡа килеү; выдумать что-нибудь берәй нәмә уйлап табыу 2. что (булмаған нәмәне) уйлап табыу (сығарыу), күҙ алдына килтереү ♦ не выдумай(те) с неопр. уйлап сығарма, бушты һөйләмә; пороха (пороху) не выдумает әллә ҡайҙа китмәгән
выдумка ж 1. разг. уйлап табыу (сығарыу); он хитёр на выдумки ул уйлап сығарыуға оҫта 2. алдыҡ, уйҙырма, ялған; всё это одна выдумка былар бөтәһе лә уйҙырма ғына
ВЫДУМЩИК м и ВЫДУМЩИЦА ж 1. разг. (затейник) уйлап сығарыусы (табыусы), мәҙәксе 2. уст. (лгун) алдаҡсы, уйҙырмасы, ялғансы
ВЫДУМЫВАТЬ несов. см. выдумать
ВЫДУТЬ сов. что 1. өрөү, өрөп сығарыу; выдуть из трубки табак төрөпкәнән тәмәкене өрөп сығарыу 2. разг. (ел өрөп) һыуытыу; дом выдуло өйҙө ел һыуытҡан 3. (изготовить дутьём ) өрөп эшләү (яһау); выдуть стеклянный шар өрөп быяла шар эшләү 4. прост. (выпить много чего-л.) һемереп бөтөрөү, төбөн ялтыратыу ♦ выдуть огонь ут тоҡандырып ебәреү; выдуть печь тех. мейесте яғыуҙан туҡтатыу (домна мейесен)
ВЫДЫХАТЬ несов. см. выдохнуть
ВЫДЫХАТЬСЯ несов. 1. см. выдохнуться 2. страд. от выдыхать
ВЫЕДАТЬ несов. см. выесть
ВЫЕЗД м 1. см. выехать 1; выезд в командировку командировкаға сығыу 2. (место) сығыу юлы (урыны); дом стоЯл на выезде из деревни өй ауылдан сығыу юлында тора ине 3. (лошади с экипажем) егеүле ат(тар), ат-арба
ВЫЕЗДИТЬ сов. кого егеп (менеп) йөрөргә өйрәтеү
ВЫЕЗДНОЙ, -ая, -ое 1. сығыу ...ы; выездные ворота сығыу ҡапҡаһы 2. юл ...ы, юл йөрөй торған; выездные лошади юл йөрөй торған аттар
3. күсмә; выездная сессия суда судтың күсмә сессияһы; выездной спектакль күсмә спектакль
ВЫЕЗЖАТЬ I несов. см. выехать
ВЫЕЗЖАТЬ II несов. см. выездить
ВЫЕМ м см. выемка
ВЫЕМКА ж 1. см. вынуть; выемка грунта тупраҡ алыу 2. (вырез) уйым; выемка для рукава ең төбө уйымы 3. (углубление) уйым, соҡор; (в печи сбоку) соҡалта; (на конце стрелы) киҙлек
ВЫЕСТЬ сов. что; разг. 1. (эсен, уртаһын) ашау; выесть начинку пирога бәлештең эсен ашау 2. (о едких веществах) ашау, яндырыу, әсеттереү, көйҙөрөү; глаза выело дымом безл. төтөн күҙҙе әсеттерҙе; кислота выела краску кислота буяуҙы ашаған ♦ выеденного яйца не стоит һуҡыр бер тин дә тормай
ВЫЕХАТЬ сов. 1. сығыу, (сығып) китеү (атта йәки машинала); выехать со двора ишек алдынан сығып китеү 2. килеп сығыу, килеп етеү; выехать на дорогу юлға килеп сығыу 3. на ком-чём; перен., разг. (извлечь выгоду) үҙе өсөн файҙаланыу, кеше елкәһендә йәшәү, кеше иҫәбендә йәшәү
ВЫЖАТЬ I сов. что 1. һығыу, һығып сығарыу; выжать сок из лимона лимондың һутын һығып сығарыу; выжать бельё кер һығыу 2. перен . (с трудом извлечь, получить) (һығып) алыу, алып бөтөрөү, һығыу, файҙаланыу; выжать последние силы из кого-л. кемдецдер аҡтыҡ көсөн һығып алыу 3. (вытолкнуть, вытеснить ) ҡыҫырыҡлау, ҡыҫырыҡлап сығарыу 4. спорт. күтәреү; выжать сто килограммов йөҙ килограмм күтәреү
ВЫЖАТЬ II сов. что; с. -х. урыу, урып бөтөрөү; выжать рожь арышты урып бөтөрөү
ВЫЖДАТЬ сов. что и без доп. көтөү, көтөп тороу (алыу), һағалау; выждать удобный случай уңайлы осраҡты көтөү
ВЫЖЕЧЬ сов. что 1. яндырыу, көйҙөрөү, яндырып (көйҙөрөп) бөтөрөү; солнце выжгло траву ҡояш үләнде көйҙөрөп бөтөрҙө 2. (прожечь ) ашау, яндырыу, ашап (яндырып) тишеү; халат выжжен кислотой халат кислотанан ашалған 3. яндырып (көйҙөрөп) яһау, яндырып (көйҙөрөп) биҙәк төшөрөү, яндырып (көйҙөрөп) тамға һалыу; выжечь клеймо көйҙөрөп тамға һалыу 4. разг. (очистить обжиганием) яндырып (үртәп) таҙартыу; выжечь печные трубы мейес торбаһын үртәп таҙартыу 5. спец. (получить пережиганием) яндырыу; выжечь древесный уголь ағас күмере яндырыу
ВЫЖИВАТЬ I несов. см. выжить I выживать II несов. см. выжить II ВЫЖИГА м и ж; прост. алдаҡсы, хәйләкәр ВЫЖИГАНИЕ с см. выжигать; выжигание по дереву ағасты көйҙөрөп биҙәк төшөрөү; выжигание угля күмер яндырыу
ВЫЖИГАТЬ несов. см. выжечь
198
ВЫДРА ж 1. зоол. (речная) ҡама; (морская) ҡамсат 2. (мех) ҡама, ҡама тиреһе, ҡамсат, ҡамсат тиреһе 3. прост., бран. ябыҡ, йәмһеҙ (ҡатын-ҡыҙ тураһында)
ВЫДРАТЬ I сов. что; разг. йыртып (йолҡоп, ҡуптарып) алыу; выдрать листы из тетради дәфтәр биттәрен йыртып алыу
ВЫДРАТЬ II сов. кого; разг. туҡмау, һыҙырыу; (за уши) ҡолағын бороу
ВЫДРЕССИРОВАТЬ сов. кого-что өйрәтеп алыу, күнектереү; выдрессировать медведя айыуҙы өйрәтеп алыу
выдубить сов. что дуплау, дуплап эшләү; выдубить кожу тире дуплау
ВЫДУБИТЬСЯ сов. дупланыу
ВЫДУВАТЬ несов. см. выдуть
ВЫДУВКА ж см. выдуть; выдувка посуды өрөп һауыт-һаба яһау
выдумать сов. что 1. уйлап табыу (сығарыу), башҡа килеү; выдумать что-нибудь берәй нәмә уйлап табыу 2. что (булмаған нәмәне) уйлап табыу (сығарыу), күҙ алдына килтереү ♦ не выдумай(те) с неопр. уйлап сығарма, бушты һөйләмә; пороха (пороху) не выдумает әллә ҡайҙа китмәгән
выдумка ж 1. разг. уйлап табыу (сығарыу); он хитёр на выдумки ул уйлап сығарыуға оҫта 2. алдыҡ, уйҙырма, ялған; всё это одна выдумка былар бөтәһе лә уйҙырма ғына
ВЫДУМЩИК м и ВЫДУМЩИЦА ж 1. разг. (затейник) уйлап сығарыусы (табыусы), мәҙәксе 2. уст. (лгун) алдаҡсы, уйҙырмасы, ялғансы
ВЫДУМЫВАТЬ несов. см. выдумать
ВЫДУТЬ сов. что 1. өрөү, өрөп сығарыу; выдуть из трубки табак төрөпкәнән тәмәкене өрөп сығарыу 2. разг. (ел өрөп) һыуытыу; дом выдуло өйҙө ел һыуытҡан 3. (изготовить дутьём ) өрөп эшләү (яһау); выдуть стеклянный шар өрөп быяла шар эшләү 4. прост. (выпить много чего-л.) һемереп бөтөрөү, төбөн ялтыратыу ♦ выдуть огонь ут тоҡандырып ебәреү; выдуть печь тех. мейесте яғыуҙан туҡтатыу (домна мейесен)
ВЫДЫХАТЬ несов. см. выдохнуть
ВЫДЫХАТЬСЯ несов. 1. см. выдохнуться 2. страд. от выдыхать
ВЫЕДАТЬ несов. см. выесть
ВЫЕЗД м 1. см. выехать 1; выезд в командировку командировкаға сығыу 2. (место) сығыу юлы (урыны); дом стоЯл на выезде из деревни өй ауылдан сығыу юлында тора ине 3. (лошади с экипажем) егеүле ат(тар), ат-арба
ВЫЕЗДИТЬ сов. кого егеп (менеп) йөрөргә өйрәтеү
ВЫЕЗДНОЙ, -ая, -ое 1. сығыу ...ы; выездные ворота сығыу ҡапҡаһы 2. юл ...ы, юл йөрөй торған; выездные лошади юл йөрөй торған аттар
3. күсмә; выездная сессия суда судтың күсмә сессияһы; выездной спектакль күсмә спектакль
ВЫЕЗЖАТЬ I несов. см. выехать
ВЫЕЗЖАТЬ II несов. см. выездить
ВЫЕМ м см. выемка
ВЫЕМКА ж 1. см. вынуть; выемка грунта тупраҡ алыу 2. (вырез) уйым; выемка для рукава ең төбө уйымы 3. (углубление) уйым, соҡор; (в печи сбоку) соҡалта; (на конце стрелы) киҙлек
ВЫЕСТЬ сов. что; разг. 1. (эсен, уртаһын) ашау; выесть начинку пирога бәлештең эсен ашау 2. (о едких веществах) ашау, яндырыу, әсеттереү, көйҙөрөү; глаза выело дымом безл. төтөн күҙҙе әсеттерҙе; кислота выела краску кислота буяуҙы ашаған ♦ выеденного яйца не стоит һуҡыр бер тин дә тормай
ВЫЕХАТЬ сов. 1. сығыу, (сығып) китеү (атта йәки машинала); выехать со двора ишек алдынан сығып китеү 2. килеп сығыу, килеп етеү; выехать на дорогу юлға килеп сығыу 3. на ком-чём; перен., разг. (извлечь выгоду) үҙе өсөн файҙаланыу, кеше елкәһендә йәшәү, кеше иҫәбендә йәшәү
ВЫЖАТЬ I сов. что 1. һығыу, һығып сығарыу; выжать сок из лимона лимондың һутын һығып сығарыу; выжать бельё кер һығыу 2. перен . (с трудом извлечь, получить) (һығып) алыу, алып бөтөрөү, һығыу, файҙаланыу; выжать последние силы из кого-л. кемдецдер аҡтыҡ көсөн һығып алыу 3. (вытолкнуть, вытеснить ) ҡыҫырыҡлау, ҡыҫырыҡлап сығарыу 4. спорт. күтәреү; выжать сто килограммов йөҙ килограмм күтәреү
ВЫЖАТЬ II сов. что; с. -х. урыу, урып бөтөрөү; выжать рожь арышты урып бөтөрөү
ВЫЖДАТЬ сов. что и без доп. көтөү, көтөп тороу (алыу), һағалау; выждать удобный случай уңайлы осраҡты көтөү
ВЫЖЕЧЬ сов. что 1. яндырыу, көйҙөрөү, яндырып (көйҙөрөп) бөтөрөү; солнце выжгло траву ҡояш үләнде көйҙөрөп бөтөрҙө 2. (прожечь ) ашау, яндырыу, ашап (яндырып) тишеү; халат выжжен кислотой халат кислотанан ашалған 3. яндырып (көйҙөрөп) яһау, яндырып (көйҙөрөп) биҙәк төшөрөү, яндырып (көйҙөрөп) тамға һалыу; выжечь клеймо көйҙөрөп тамға һалыу 4. разг. (очистить обжиганием) яндырып (үртәп) таҙартыу; выжечь печные трубы мейес торбаһын үртәп таҙартыу 5. спец. (получить пережиганием) яндырыу; выжечь древесный уголь ағас күмере яндырыу
ВЫЖИВАТЬ I несов. см. выжить I выживать II несов. см. выжить II ВЫЖИГА м и ж; прост. алдаҡсы, хәйләкәр ВЫЖИГАНИЕ с см. выжигать; выжигание по дереву ағасты көйҙөрөп биҙәк төшөрөү; выжигание угля күмер яндырыу
ВЫЖИГАТЬ несов. см. выжечь
198