Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 237
Поиск по словарям
ГОД
ГНОСЕОЛОГИЯ ж; филос. гносеология (танып белец теорияһы — донъяны танып белец мөмкинлеге һәм шул танып белецҙец дөрөҫлөгө, ысынлығы тураһындағы фәлсәфәци тәғлимәт)
ГНУС м собир. себен-серәкәй
ГНУСАВИТЬ несов. тыңҡышланыу, тыңҡау-ланыу
ГНУСАВОСТЬ ж тыңҡышлыҡ, тыңҡаулыҡ
гнусАвый, -ая, -ое тыңҡыш, тыңҡау, һиң-рәү; гнусавый голос һиңрәү тауыш; гнусавый ребёнок тыңҡыш бала; быть гнусавым тыңҡыш булыу
ГНУСНОСТЬ ж әшәкелек, ҡәбәхәтлек, хәсислек; гнусность поведения үҙ-үҙен тотоуҙың хәсислеге; совершать гнусности әшәкелектәр эшләү
гнУсный, -ая, -ое ҡәбәхәт, ерәнес, хәсис; гнусная клевета ерәнес яла; гнусный человек хәсис кеше
гнУтый, -ая, -ое 1. прич. от гнуть 2. прил. бөгөлгән, бөгөп эшләнгән; гнутая мебель бөгөп эшләнгән йорт йыһазы
ГНУТЬ несов. 1. кого-что бөгөү; гнуть проволоку сым бөгөү; гнуть подковы даға бөгөү 2. что бөгөү, эйеү; буря гнёт деревья дауыл ағастарҙы эйә 3. что, к чему и без доп.; перен., прост. ҡайырыу; гнуть своё үҙеңдекен ҡайырыу ♦ гнуть горб (спину, хребет) бил бөгөү, баш күтәрмәй эшләү; гнуть шею (спину, хребет) перед кем баш эйеү, йөҙ һыуы түгеү; гнуть в три погибели бишкә бөгөү, яфа сиктереү; гнуть (свою, одну и т.п.) линию үҙ яғыңды ҡайырыу
ГНУТЬСЯ несов. 1. бөгөлөү, эйелеү, һығылыу; деревья гнутся от ветра ағастар елдән һығыла 2. (обладать гибкостью) бөгөлөү; проволока гнётся сым бөгөлә 3. страд. от гнуть
ГНУШАТЬСЯ несов. кого-чего, кем-чем и с неопр. ерәнеү, сикәнеү, ғәрлек (хурлыҡ) тип һанау
гобелЕн м гобелен (1. биҙәкләп эшләнгән һцрәтле стена келәме 2. беше итеп һуғылған декоратив туҡыма)
ГОБОИСТ м гобойсы (гобойҙа уйнаусы музыкант )
гобОй м; муз. гобой (тынлы музыка ҡоралы ); играть на гобое гобойҙа уйнау
говЕть несов.; рел. христиандарҙа ураҙа тотоу, сиркәүгә йөрөү, тәүбәгә килеү
гОвор м 1. һөйләшеү, һөйләшкән тауыш; тихий говор әкрен һөйләшеү 2. (манера произносить ) һөйләшеү; его говор отличается певучестью уның һөйләшеүе көйлөлөгө менән айырылып тора 3. лингв. һөйләш; средний говор башкирского языка башҡорт теленең урта һөйләше; изучение говоров һөйләштәрҙе өйрәнеү
ГОВОРИЛЬНЯ ж; разг., пренебр. һүҙ бутҡаһы урыны, файҙаһыҙ күп һүҙ һөйләү
ГОВОРИТЬ несов. 1. һөйләшеү; ребёнок уже говорит бала һөйләшә инде; свободно говорить по-русски урыҫса иркен һөйләшеү 2. что и без доп. (сообщать факты и т. п., произносить что-л.) һөйләү, әйтеү; говорить правду дөрөҫөн һөйләү; говорить комплименты комплименттар әйтеү; говорить с уверенностью ышаныс менән һөйләү 3. с кем (беседовать) һөйләшеү, гәпләшеү; говорить с приятелем дуҫ менән гәпләшеү 4. (свидетельствовать о чём-л.) әйтеп (һөйләп, белдереп) тороу, һөйләү; этот факт говорит о многом был факт күп нәмә тураһында һөйләй 5. перен. (сказываться в ком-чём-л.) күренеп тора; в нём говорит большой опыт уның ҙур тәжрибәле икәнлеге күренеп тора ♦ говорить на разных языках бер-береңде аңлап етмәү; говорят (говорю) вам (тебе) һеҙгә (һиңә) әйтәләр (әйтәм) бит; и не говори! әйтмә (һөйләмә) лә инде! (аптырауҙы белдерә); иначе говоря башҡаса әйткәндә, икенсе төрлө әйткәндә; по правде говоря дөрөҫөн генә әйткәндә; собственно говоря асыҡ ҡына итеп әйткәндә; сам (сама, само) за себя говорит үҙе үк әйтеп тора; что и говорить әйтеп тораһы ла юҡ; что (как) ни говори ни әйтһәң дә, ни генә тиһәң дә; что вы говорите? һеҙ нимә һөйләйһегеҙ?
ГОВОРИТЬСЯ несов. 1. (произноситься) әйтеү 2. о ком-чём безл. (излагаться) әйтелеү, тиелеү; в письме о нём говорится так хатта уның тураһында былай тиелә 3. страд. от говорить 2 ♦ как говорится в знач. вводн. сл. әйткәндәй
ГОВОРЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. һүҙсән, хәбәрсел; говорливый человек хәбәрсел кеше; быть говорливым һүҙсән булыу 2. перен. сылтырауыҡ; говорливый ручеёк сылтырауыҡ шишмә
ГОВОРУН м и ГОВОРУНЬЯ ж; разг. тел биҫтәһе, телдәр, лабырлаҡ; (о детях) тәтелдәк
ГОВЯДИНА ж һыйыр ите; суп с говядиной һыйыр итенән бешерелгән аш
ГОВЯЖИЙ, -ья, -ье 1. һыйыр ите ...ы; говяжьи котлеты һыйыр ите котлеты 2. һыйыр ...ы; говяжий жир һыйыр майы, туң май; говяжья печень һыйыр бауыры
ГОГОЛЬ м ала сумғалаҡ (ҡош) ♦ гоголем ходить ҡупрайып фырт йөрөү, танау күтәреү
гОголь-мОголь м гоголь-моголь (шәкәрләп туҡылған сей йомортҡа)
гОгот м 1. ҡаңғылдау, ҡыйғаҡлау; гогот гусей ҡаҙҙар ҡаңғылдауы 2. прост. һаһылдау
ГОГОТАНЬЕ с 1. ҡаңғылдау, ҡыйғаҡлау; гоготанье гусей ҡаҙҙар ҡаңғылдауы 2. прост. һаһылдау
ГОГОТАТЬ несов. 1. ҡаңғылдау, ҡыйғаҡлау; гуси гогочут ҡаҙҙар ҡыйғаҡлай 2. прост. (хохотать ) һаһылдау
ГОД м 1. йыл; будущий год киләһе йыл; в прошлом году уҙған йылда, былтыр; четыре
237
ГНОСЕОЛОГИЯ ж; филос. гносеология (танып белец теорияһы — донъяны танып белец мөмкинлеге һәм шул танып белецҙец дөрөҫлөгө, ысынлығы тураһындағы фәлсәфәци тәғлимәт)
ГНУС м собир. себен-серәкәй
ГНУСАВИТЬ несов. тыңҡышланыу, тыңҡау-ланыу
ГНУСАВОСТЬ ж тыңҡышлыҡ, тыңҡаулыҡ
гнусАвый, -ая, -ое тыңҡыш, тыңҡау, һиң-рәү; гнусавый голос һиңрәү тауыш; гнусавый ребёнок тыңҡыш бала; быть гнусавым тыңҡыш булыу
ГНУСНОСТЬ ж әшәкелек, ҡәбәхәтлек, хәсислек; гнусность поведения үҙ-үҙен тотоуҙың хәсислеге; совершать гнусности әшәкелектәр эшләү
гнУсный, -ая, -ое ҡәбәхәт, ерәнес, хәсис; гнусная клевета ерәнес яла; гнусный человек хәсис кеше
гнУтый, -ая, -ое 1. прич. от гнуть 2. прил. бөгөлгән, бөгөп эшләнгән; гнутая мебель бөгөп эшләнгән йорт йыһазы
ГНУТЬ несов. 1. кого-что бөгөү; гнуть проволоку сым бөгөү; гнуть подковы даға бөгөү 2. что бөгөү, эйеү; буря гнёт деревья дауыл ағастарҙы эйә 3. что, к чему и без доп.; перен., прост. ҡайырыу; гнуть своё үҙеңдекен ҡайырыу ♦ гнуть горб (спину, хребет) бил бөгөү, баш күтәрмәй эшләү; гнуть шею (спину, хребет) перед кем баш эйеү, йөҙ һыуы түгеү; гнуть в три погибели бишкә бөгөү, яфа сиктереү; гнуть (свою, одну и т.п.) линию үҙ яғыңды ҡайырыу
ГНУТЬСЯ несов. 1. бөгөлөү, эйелеү, һығылыу; деревья гнутся от ветра ағастар елдән һығыла 2. (обладать гибкостью) бөгөлөү; проволока гнётся сым бөгөлә 3. страд. от гнуть
ГНУШАТЬСЯ несов. кого-чего, кем-чем и с неопр. ерәнеү, сикәнеү, ғәрлек (хурлыҡ) тип һанау
гобелЕн м гобелен (1. биҙәкләп эшләнгән һцрәтле стена келәме 2. беше итеп һуғылған декоратив туҡыма)
ГОБОИСТ м гобойсы (гобойҙа уйнаусы музыкант )
гобОй м; муз. гобой (тынлы музыка ҡоралы ); играть на гобое гобойҙа уйнау
говЕть несов.; рел. христиандарҙа ураҙа тотоу, сиркәүгә йөрөү, тәүбәгә килеү
гОвор м 1. һөйләшеү, һөйләшкән тауыш; тихий говор әкрен һөйләшеү 2. (манера произносить ) һөйләшеү; его говор отличается певучестью уның һөйләшеүе көйлөлөгө менән айырылып тора 3. лингв. һөйләш; средний говор башкирского языка башҡорт теленең урта һөйләше; изучение говоров һөйләштәрҙе өйрәнеү
ГОВОРИЛЬНЯ ж; разг., пренебр. һүҙ бутҡаһы урыны, файҙаһыҙ күп һүҙ һөйләү
ГОВОРИТЬ несов. 1. һөйләшеү; ребёнок уже говорит бала һөйләшә инде; свободно говорить по-русски урыҫса иркен һөйләшеү 2. что и без доп. (сообщать факты и т. п., произносить что-л.) һөйләү, әйтеү; говорить правду дөрөҫөн һөйләү; говорить комплименты комплименттар әйтеү; говорить с уверенностью ышаныс менән һөйләү 3. с кем (беседовать) һөйләшеү, гәпләшеү; говорить с приятелем дуҫ менән гәпләшеү 4. (свидетельствовать о чём-л.) әйтеп (һөйләп, белдереп) тороу, һөйләү; этот факт говорит о многом был факт күп нәмә тураһында һөйләй 5. перен. (сказываться в ком-чём-л.) күренеп тора; в нём говорит большой опыт уның ҙур тәжрибәле икәнлеге күренеп тора ♦ говорить на разных языках бер-береңде аңлап етмәү; говорят (говорю) вам (тебе) һеҙгә (һиңә) әйтәләр (әйтәм) бит; и не говори! әйтмә (һөйләмә) лә инде! (аптырауҙы белдерә); иначе говоря башҡаса әйткәндә, икенсе төрлө әйткәндә; по правде говоря дөрөҫөн генә әйткәндә; собственно говоря асыҡ ҡына итеп әйткәндә; сам (сама, само) за себя говорит үҙе үк әйтеп тора; что и говорить әйтеп тораһы ла юҡ; что (как) ни говори ни әйтһәң дә, ни генә тиһәң дә; что вы говорите? һеҙ нимә һөйләйһегеҙ?
ГОВОРИТЬСЯ несов. 1. (произноситься) әйтеү 2. о ком-чём безл. (излагаться) әйтелеү, тиелеү; в письме о нём говорится так хатта уның тураһында былай тиелә 3. страд. от говорить 2 ♦ как говорится в знач. вводн. сл. әйткәндәй
ГОВОРЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. һүҙсән, хәбәрсел; говорливый человек хәбәрсел кеше; быть говорливым һүҙсән булыу 2. перен. сылтырауыҡ; говорливый ручеёк сылтырауыҡ шишмә
ГОВОРУН м и ГОВОРУНЬЯ ж; разг. тел биҫтәһе, телдәр, лабырлаҡ; (о детях) тәтелдәк
ГОВЯДИНА ж һыйыр ите; суп с говядиной һыйыр итенән бешерелгән аш
ГОВЯЖИЙ, -ья, -ье 1. һыйыр ите ...ы; говяжьи котлеты һыйыр ите котлеты 2. һыйыр ...ы; говяжий жир һыйыр майы, туң май; говяжья печень һыйыр бауыры
ГОГОЛЬ м ала сумғалаҡ (ҡош) ♦ гоголем ходить ҡупрайып фырт йөрөү, танау күтәреү
гОголь-мОголь м гоголь-моголь (шәкәрләп туҡылған сей йомортҡа)
гОгот м 1. ҡаңғылдау, ҡыйғаҡлау; гогот гусей ҡаҙҙар ҡаңғылдауы 2. прост. һаһылдау
ГОГОТАНЬЕ с 1. ҡаңғылдау, ҡыйғаҡлау; гоготанье гусей ҡаҙҙар ҡаңғылдауы 2. прост. һаһылдау
ГОГОТАТЬ несов. 1. ҡаңғылдау, ҡыйғаҡлау; гуси гогочут ҡаҙҙар ҡыйғаҡлай 2. прост. (хохотать ) һаһылдау
ГОД м 1. йыл; будущий год киләһе йыл; в прошлом году уҙған йылда, былтыр; четыре
237